Giám sát chặt khai thác bauxite

 

- GS-TS Nguyễn Minh Thuyết: Tôi được biết hơn 2.000 nhân sĩ, trí thức, nhà hoạt động môi trường... nước ta, trong đó có nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình vừa ký vào bức thư gửi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội (QH) và Thủ tướng Chính phủ kiến nghị dừng dự án khai thác bauxite Tây Nguyên. Tôi cho rằng đây là kiến nghị tâm huyết, rất có trách nhiệm mà Đảng, QH và Chính phủ nên quan tâm nghiên cứu và sớm có câu trả lời.

 

Thảm họa bùn đỏ Hungary là lời cảnh báo rất nghiêm khắc và kịp thời cho VN. Hungary là nước công nghiệp phát triển, có nhiều kinh nghiệm khai khoáng, người dân có tác phong công nghiệp cao mà còn để xảy ra thảm họa như vậy thì làm sao không lo lắng với việc khai thác bauxite ở nước ta.

 

 

- Tôi cho rằng chỉ nên thử nghiệm ở Tân Rai vì nhà máy alumin Tân Rai (Lâm Đồng) đã xây được phần quan trọng rồi và đằng nào chúng ta cũng phải khai thác thử nghiệm. Còn ở Nhân Cơ (Đắk Nông), dự án mới đang ở giai đoạn giải phóng mặt bằng thì nên dừng lại.

 

Với dự án ở Tân Rai, cần phải giám sát chặt chẽ từ khâu thiết kế, thi công đến vận hành nhà máy, hồ chứa bùn đỏ và phải mời giám sát quốc tế vì ta chưa có kinh nghiệm. Cũng phải tính nếu xảy ra sự cố thì bùn đỏ sẽ thoát đi đâu để giảm thấp nhất thiệt hại. Trong quá trình thử nghiệm, các cơ quan có trách nhiệm cũng phải báo cáo trung thực, kịp thời để không bất ngờ nếu sự cố xảy ra.

 

 

- Vừa qua, có một số cử tri hiểu nhầm là QH đã biểu quyết nhất trí triển khai dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên. Điều đó là không đúng vì Chính phủ không trình dự án này ra QH mà tự quyết, bởi Chính phủ cho rằng đây không phải là công trình quan trọng quốc gia cần phải được QH thông qua.  QH chỉ được thông báo vấn đề này khi một số đại biểu đưa ra trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội. Nhưng bây giờ, trước nguy cơ về một thảm họa môi trường, dù dự án không phải do mình quyết định triển khai, với trách nhiệm trước nhân dân, QH mà trước nhất là Ủy ban Khoa học-Công nghệ và Môi trường của QH phải giám sát chặt chẽ và có kiến nghị thật quyết liệt để hạn chế thấp nhất khả năng xảy ra rủi ro.

 

 

- Theo tôi, trước mắt chỉ nên khai thác ở Tân Rai để tích lũy kinh nghiệm xử lý và từ kinh nghiệm này mới quyết định có tiếp tục mở rộng khai thác bauxite tại Tây Nguyên hay không.

 

Về trách nhiệm giám sát, với mức độ hiện nay, có thể giao cho cơ quan chuyên môn của QH là Ủy ban Khoa học – Công nghệ và Môi trường là đủ. Nếu sau này khai thác bauxitee có quy mô lớn hơn mới cần tới sự giám sát của QH. Đặc biệt, đoàn đại biểu QH địa phương phải tăng cường giám sát với trách nhiệm cao nhất.

Lũ bùn đỏ ở Hungary, một lời cảnh báo rất gần với chúng ta. Ảnh: Reuters

 

 

- Tôi tin nhiều đại biểu sẽ đưa vấn đề này ra kỳ họp để cân nhắc và bàn bạc. Tôi xin nhắc lại là giám sát của QH rất có giá trị. Đoàn giám sát của Ủy ban Khoa học – Công nghệ và Môi trường vừa đi giám sát về và đưa ra thông tin mới là trong đất quặng ở Nhân Cơ thì bauxite chỉ chiếm 30%-40%, còn lại là sắt và một số kim loại khác, trong đó có những kim loại quý. Nếu bây giờ khai thác bauxite chỉ lọc lấy alumin mà bỏ nhiều kim loại quý khác thì sẽ lãng phí vô cùng. Vì thế, nên chờ đến khi có công nghệ lọc được nhiều thứ một lúc thì mới làm tiếp.

5 kiến nghị của các nhân sĩ, trí thức   1. Quyết định cho ngừng ngay việc xây dựng nhà máy chế biến alumin ở Tân Rai để nghiên cứu tiếp cách xử lý.   2. Tạm hủy dự án đang đàm phán tiếp với đối tác nước ngoài về nhà máy Nhân Cơ.   3. Tạm thời đình chỉ việc triển khai toàn bộ tổng dự án hiện thời về việc khai thác bauxite ở Tây Nguyên để tổ chức nghiên cứu lại một cách nghiêm túc và khoa học.   4. Lập nhóm nghiên cứu độc lập (nhóm đặc nhiệm) gồm những cá nhân có uy tín và tâm huyết với đất nước trong giới khoa học, các chuyên gia kinh tế và những người hoạt động xã hội độc lập để tiến hành nghiên cứu lại toàn bộ vấn đề bauxite Tây Nguyên.   5. Những kết quả nghiên cứu lại một cách tổng thể vấn đề bauxite Tây Nguyên của nhóm đặc nhiệm này sẽ được trình bày trước QH, đồng thời đem ra trưng cầu ý dân để quyết định.

 

Xem xét miễn, giảm thuế đất nông nghiệp   Văn phòng QH cho biết trong tuần làm việc thứ hai, QH dành hầu hết thời gian vào công tác lập pháp. Theo đó, QH sẽ xem xét, thảo luận về các dự án Luật Phòng, chống mua bán người; Luật Khiếu nại; Luật Bầu cử đại biểu QH và Luật Bầu cử đại biểu HĐND; Luật Viên chức; Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh Bảo hiểm; Luật Khoáng sản (sửa đổi); Luật Bảo vệ Quyền lợi người tiêu dùng... Cũng trong tuần này, QH sẽ dành một ngày làm việc ở tổ để góp ý kiến về các dự thảo văn kiện trình Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng.   Ngày 25-10, tại phiên đầu tiên trong tuần, QH sẽ thảo luận ở tổ về Nghị quyết về chính sách thuế sử dụng đất nông nghiệp. Trước đó, Chính phủ đã đề nghị trong 10 năm tới sẽ miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đối với diện tích đất sản xuất nông nghiệp trong hạn mức của các hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước giao đất; đồng thời, miễn giảm toàn bộ thuế đối với hộ nghèo, hộ sản xuất ở vùng đặc biệt khó khăn. T.Dũng