Giáo dục chưa đáp ứng yêu cầu phát triển

Tiếp tục kỳ họp thứ 6 Quốc hội (QH) khóa XII, sáng 24-10, các đại biểu (ĐB) thảo luận tổ về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.

Loại bỏ cơ chế xin - cho khi lập trường ĐH

“Tôi ủng hộ việc chuyển giao quyền quyết định thành lập trường ĐH từ Thủ tướng về cho bộ trưởng Bộ GD-ĐT”. Ông Nguyễn Văn Thuận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH (ĐB Quảng Nam), bày tỏ quan điểm. Theo ông, việc gì cũng đẩy lên Thủ tướng thì Thủ tướng không làm xuể.

Giao quyền quyết định thành lập trường ĐH cho bộ trưởng Bộ GD-ĐT sẽ tăng trách nhiệm của bộ trưởng, nếu sai hay đúng có địa chỉ trách nhiệm rõ ràng.

Ngược lại, ĐB Nguyễn Phụ Đông (Bắc Ninh) không tán thành: “Thẩm quyền thành lập trường ĐH dứt khoát phải thuộc Thủ tướng. Bộ GD-ĐT có các trường ĐH nhưng các bộ khác cũng có trường ĐH, vậy liệu Bộ GD-ĐT có bao quát được không? Thủ tướng trên cơ sở nắm quy hoạch chung về mạng lưới giáo dục mới bao quát hết được”.
Theo ông Đông, chỉ tính bằng cơ học cũng thấy với 376 trường ĐH, CĐ hiện nay có đủ giảng viên hay không và việc để xảy ra những trường không đủ điều kiện là trách nhiệm của Bộ GD-ĐT. “Vì sao lại có chuyện trăm hoa đua nở lập trường ĐH? Trong đó có cả mục đích kinh doanh đấy. Thực tế địa phương tôi là có” - ĐB Đông cho biết.

Đại biểu Trần Du Lịch: “Nền giáo dục hiện có quá nhiều bất cập
nhưng dự thảo luật lại chưa nêu được giải pháp cải thiện”. Ảnh: T.DŨNG

Trong khi đó, ĐB Đặng Ngọc Tùng (TPHCM) nhận xét: “Không quan trọng ai cấp phép thành lập mà vấn đề là phải làm rõ trách nhiệm của người ra quyết định. Sau khi xảy ra vụ ĐH Phan Thiết, tôi có hỏi một vị thứ trưởng Bộ GD-ĐT.

Ông này nói thẩm định thành lập trường ĐH không phải chỉ mình Bộ GD-ĐT, các bộ khác đều có trách nhiệm như nhau. Bộ GD-ĐT chỉ trình lên Thủ tướng. Nói như vậy là hòa cả làng, vì chẳng ai chịu trách nhiệm”.

Ông Tùng kiến nghị để ngăn chặn tình trạng trường ĐH đang mọc lên như nấm, trong đó có nhiều trường kém chất lượng, luật cần cụ thể hóa việc giao cho bộ trưởng Bộ GD-ĐT ra quyết định thành lập trường ĐH và các bộ khác không tham gia.

“Để Bộ GD-ĐT tự làm tự chịu trách nhiệm, nếu làm sai thì phải cách chức bộ trưởng, kể cả Phó Thủ tướng. Nếu để Thủ tướng có thẩm quyền cấp phép thì Thủ tướng có đi xuống tận nơi kiểm tra đâu mà chỉ ký trên đề nghị của các bộ. Phải triệt để loại bỏ cơ chế xin - cho trong thành lập ĐH, nếu không sẽ có hàng loạt “ĐH Phan Thiết” - ông Tùng bức xúc.

Học sinh cấp 4

“Giảng viên thiếu vậy mà trường ĐH mở nhiều thế thì lấy đâu ra giảng viên?”- ĐB Ngô Văn Hùng (Lào Cai) băn khoăn. ĐB Nguyễn Đăng Trừng (TPHCM) bức xúc trước tình trạng phổ biến là sinh viên như học sinh cấp 4, đó là “đọc, chép”, rất hiếm người có suy nghĩ, tư duy độc lập. “Không đâu như VN, ĐH mọc ra tràn lan. Cơ sở của các trường ĐH phải đi thuê, đi mướn, quá chật hẹp. ĐH mà thư viện cũng không có thì thảm lắm!”- ông Trừng phát biểu.

Bà Trịnh Thị Giới (ĐB Thanh Hóa) đặt vấn đề: Trường ĐH được thành lập ồ ạt thời gian qua nhưng liệu bao nhiêu phần trăm sinh viên ra trường tìm được việc làm và làm đúng ngành nghề được đào tạo? Bà Giới dẫn chứng một hội chợ việc làm tổ chức mới đây đặt mục tiêu tuyển dụng 2.000 người nhưng không đạt vì trình độ và kỹ năng của sinh viên không đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng.

ĐB Ngô Văn Hùng cho rằng đầu vào nhiều ĐH trên thế giới không khó nhưng đầu ra thì quản rất chặt, có người học mãi mới ra trường được. Ở VN thì ngược lại, đầu vào ĐH rất khó song đầu ra lại dễ dàng. Vị ĐB Lào Cai này băn khoăn: “Cứ vào được ĐH là thế nào 4-5 năm sau cũng sẽ có tấm bằng. Tuy nhiên, ra trường tìm được việc làm hay không mới là vấn đề”.

Nghịch lý tiến sĩ và sách giáo khoa

“Tôi muốn nêu ra một nghịch lý đào tạo tiến sĩ (TS) ở nước ta”- ĐB Lê Văn Cuông (Thanh Hóa) thẳng thắn. Theo ông Cuông, ở ta, TS giảng dạy và chuyên ngành rất ít nhưng TS quản lý lại quá nhiều. “Rất nhiều chủ tịch tỉnh, giám đốc sở đi học lấy bằng TS, vậy lấy đâu ra thời gian để chỉ đạo và điều hành công việc?

Gắn mác TS để làm gì khi mà kết quả công việc của cán bộ đó cũng đủ để công nhận trình độ, năng lực của anh rồi?”- ĐB Cuông ngao ngán.

ĐB Nguyễn Phụ Đông cũng quan ngại về chất lượng đào tạo TS. Có trường hợp lấy bằng thạc sĩ về nông nghiệp nhưng lại làm TS về tâm lý giáo dục! “Vấn đề cấp bách là phải chuẩn hóa kiến thức”- ông Đông kiến nghị. Góc độ khác, ĐB Trịnh Thị Giới cho rằng không phải thạc sĩ, TS nào cũng làm đúng ngành nghề được đào tạo.

ĐB Trịnh Thị Giới cũng chỉ ra nghịch lý về sách giáo khoa (SGK): “Cứ sắp đến năm học mới là lại lo ngay ngáy mua sách gì, loại nào, bao nhiêu để cho con học”. ĐB Nguyễn Phụ Đông đồng tình: “Con cái chúng ta như vật thí nghiệm, 12 năm lại thay đổi SGK.

Mỗi đời bộ trưởng Bộ GD-ĐT lại hầu như có chuyện thay đổi với SGK”. Theo ông Đông, đây là vấn đề tranh luận nhiều nhất, làm “xói mòn niềm tin nhiều nhất của người dân về giáo dục”, do đó cần phải luật hóa vấn đề SGK.

Nhiều ĐBQH cho rằng đặt ra vấn đề sửa Luật Giáo dục lần này đúng nhưng chưa đủ, bởi chưa đáp ứng nguyện vọng của đông đảo cử tri và chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Nếu biểu quyết thông qua dự án luật này cũng chưa chắc đã tạo ra chuyển biến căn bản những tồn tại, bất cập trong giáo dục lâu nay.

Phó trưởng Đoàn ĐBQH TPHCM Trần Du Lịch băn khoăn về việc tại sao phải vội vã sửa Luật Giáo dục, vì dự thảo luật không thể cụ thể hóa những vấn đề bức xúc của nền giáo dục hiện nay, như: chất lượng đào tạo, tuyển sinh, giáo trình, SGK, cơ sở vật chất... Có quá nhiều bất cập nhưng dự thảo luật lại chưa nêu được giải pháp cải thiện.