Khát vọng Nobel cho VN

GS-TS Lê Dũng Tráng luôn kỳ vọng xây dựng một thế hệ nhà toán học trẻ VN lừng danh thế giới

Lê Dũng Tráng theo cha mẹ sang Pháp từ lúc mới 3 tuổi. Ông tham gia phong trào Việt kiều khi đang là sinh viên chuyên toán của trường đại học danh tiếng Sorbonne (Paris), được phân công tuyên truyền cho những người lính đào ngũ khỏi quân đội Pháp hiểu được sự phi nghĩa của chiến tranh. Năm 1969, ông sang London (Anh) để tuyên truyền chống chiến tranh VN trước khoảng 1.000 người...

Năm 1971, khi mới 24 tuổi, Lê Dũng Tráng bảo vệ thành công luận án tiến sĩ khoa học, trở thành một trong những tiến sĩ khoa học trẻ nhất của Pháp. Mở đầu bản luận án, ông viết: “Kính tặng nhân dân tôi, Tổ quốc tôi. Tổ quốc VN anh hùng”. Năm 1972, ông được mời về nước giảng dạy tại Trường ĐH Bách khoa Hà Nội. Nhớ lại thời gian đó, GS-TS Lê Dũng Tráng kể tuy đời sống vất vả nhưng ông vẫn cảm thấy công việc rất thú vị và có ý nghĩa vì đó là cách góp sức đào tạo thế hệ toán học trẻ cho nước nhà. “Tôi là người đầu tiên mang quốc tịch VN Dân chủ Cộng hòa có mặt tại Mỹ vào năm 1974” - ông nói, giọng đầy tự hào. Năm đó, tại một hội thảo toán học quốc tế, TS Lê Dũng Tráng đã trang trọng ghi tên VN vào một tấm biển, đặt giữa những tấm biển của các nước có nền toán học phát triển.

Lê Dũng Tráng đoạt giải toán học của Viện Hàn lâm Pháp năm 1990. Ba năm sau, ông trở thành viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học các nước đang phát triển, Chủ tịch Ban Toán - Trung tâm Khoa học Quốc tế của Viện Hàn lâm Abdus Salam (tên một nhà khoa học Pakistan đoạt giải Nobel). Nhận thấy đất nước còn nghèo, ông thường xuyên bỏ tiền riêng về nước giảng dạy, đồng thời vận động bà con kiều bào quyên góp sách toán gửi về cho sinh viên VN, đặc biệt là vận động để đưa một số nhà khoa học danh tiếng của VN vào Viện Hàn lâm Abdus Salam, trong đó có GS Nguyễn Văn Hiệu. Theo GS-TS Tráng, viện hàn lâm này là nơi tập hợp sức mạnh tri thức, hiện có khoảng 700 người thuộc các nước đang phát triển tham gia. Ông rất tâm đắc với ý tưởng đưa lớp thanh niên trẻ, có tài của VN vào viện để họ có thể tiếp xúc với tri thức của thế giới và mang một giải Nobel về cho quê hương.
“Ban đầu, tôi rất lạc quan khi trở về VN. Khi ấy tôi mong muốn sẽ có một thế hệ các nhà toán học mới ở VN sau 25 năm. Nhưng bây giờ, phải mất đến 35 năm, VN mới có được một nhà toán học như Ngô Bảo Châu” - GS-TS Lê Dũng Tráng nói, giọng trầm buồn.

Ông luôn trăn trở về vấn đề sử dụng nguồn nhân lực của nước nhà. Theo ông, trong hàng triệu kiều bào hiện đang sống ở nước ngoài có nhiều người tài, vấn đề là tận dụng nguồn chất xám này ra sao. GS-TS Tráng tâm sự: “Số Việt kiều có tài về nước rất nhiều nhưng thực tế tận dụng chất xám của họ còn hạn chế. VN cần phát huy nguồn lực này để có điều kiện sánh bước cùng thế giới”.