Không ai cho không ai cái gì!

Ứng xử như vậy tốt, rất tốt nữa là đằng khác khi nó ở mức độ tình cảm thông thường trong cộng đồng. Nhưng khi nó biến tướng thành những toan tính của những ai đó muốn tạo hậu thuẫn lâu dài đỡ đòn, bao che hoặc mua quan bán chức một cách chiến lược, tinh vi thì đấy trở thành chuyện khác.

Có thể thấy gần đây công luận rộ lên chuyện Vietnam Airlines xuất công quỹ tài trợ học phí cho con các quan chức ngoài ngành trong ngành đi du học, việc PMU18 cho mượn vô thời hạn vài chục chiếc xe du lịch hạng sang đối với các quan chức và các cơ quan bảo vệ pháp luật... Những việc như vậy công luận gọi đúng tên là “hối lộ chiến lược”, “hối lộ tinh vi”. Đó là chuyện của các Lã Bất Vi thời hiện đại toan tính chuyện “buôn vua”, tính chuyện lâu dài chạy tội.

Điều đáng nói, đáng suy nghĩ ở đây là tại sao quan chức của ta quá dễ dãi, quá dễ nhận lời, vui vẻ chấp nhận, vô tư, từ chuyện sốt sắng đi ăn một buổi cơm trưa để bị nghi là “buổi cơm chạy án” lại phải giải trình, gây dư luận bán tín bán nghi... tới chuyện vui vẻ cho con đi học bằng tiền chùa, đến chuyện nhận xe... theo lô gích rồi tiếp theo sẽ nhận cái gì đây!?

Được biết ở nhiều nước “Quy định về tư cách đạo đức và chế độ kỷ luật công chức” nhìn chung đều có quy định không được nhận quà, trong tình huống bất khả kháng khó xử thì vẫn tiếp nhận nhưng phải trình báo cấp trên, tùy thuộc vào giá trị của món quà mà được phép giữ lại hoặc nộp lên trên để xử lý... Thậm chí nghiêm cấm công chức tham dự các buổi tiệc, hoạt động giải trí có khả năng ảnh hưởng đến việc thi hành công vụ...

Ở nước ta Luật Phòng chống tham nhũng tại điều 13 có quy định “Người có chức vụ, quyền hạn không được làm những việc sau đây: nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến công việc mà mình giải quyết, chi tiền công quỹ cho việc tặng quà hoặc chia cho cán bộ, công chức...”.

Thiết nghĩ cũng cần nhắc lại tích xưa (Cổ học Tinh hoa) chuyện không nhận cá của một ông quan thích ăn cá nhưng từ chối người đem cá biếu với lý do: “Người ta đem cá cho chắc có ý cầu ta việc gì - Nếu ta nhận, tất ta phải giúp việc người. Giúp việc người lỡ trái phép thì đến mất quan. Mà mất quan, chẳng những không có cá biếu mà đến cá mua lấy cũng không có nữa. Cho nên ta không nhận cá chính là ta muốn được có cá ăn lâu dài mãi mãi đó”.

Tiếc rằng ta hay đao to búa lớn, nói toàn chuyện đạo đức cách mạng, yêu nước thương dân, lập trường chung chung... có mấy ai trong các quan chức vô tư nhận quà nghĩ một cách giản dị như vị quan trên? Đúng là ở đời không ai cho không ai cái gì bao giờ.