Không cấm việc mua bán di vật, cổ vật có nguồn gốc hợp pháp

. Phóng viên: Thưa ông, nhiều ý kiến cho rằng chúng ta đang thiếu một hành lang pháp lý cho việc sưu tầm, mua bán cổ vật?

- Ông Nguyễn Quốc Hùng: Quốc hội đã thông qua Luật Di sản văn hóa và có hiệu lực thi hành đầu năm 2002, tiếp đó là chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường các biện pháp quản lý, bảo vệ cổ vật trong di tích và ngăn chặn đào bới, trục vớt trái phép di tích khảo cổ học. Chính phủ cũng đã có nghị định quy định chi tiết việc thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa, quy định cụ thể việc mua bán di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia được thực hiện theo giá thỏa thuận hoặc tổ chức đấu giá. Nhà nước được ưu tiên mua di vật, cổ vật. Theo tôi, hành lang pháp lý chúng ta đã có và ngày càng được hoàn thiện. Luật đã quy định rất rõ trách nhiệm bảo vệ di vật, cổ vật quốc gia trong các bảo tàng, di tích. Đồng thời nói rõ trách nhiệm của những cá nhân, địa phương trực tiếp trông coi di sản văn hóa.

. Tuy nhiên, những người sưu tập hoặc người dân có nhu cầu mua, bán cổ vật gặp rất nhiều khó khăn, thưa ông?

- Luật Di sản văn hóa không cấm việc mua bán di vật, cổ vật nhưng có vấn đề trái phép hay không trái phép là do nguồn gốc của di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia ấy. Nếu nguồn gốc là trái phép thì việc đó cũng giống như các tài sản khác, việc buôn bán trên sẽ là bất hợp pháp. Còn nguồn gốc hợp pháp thì được mua bán. Tất nhiên trong việc lưu thông cổ vật này cũng có những điều kiện của nó. Nhà nước thông qua việc này để nắm được nguồn di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, thu thuế làm tăng ngân sách Nhà nước, tạo lành mạnh cho thị trường và tránh tình trạng buôn bán chui.

. Một vấn đề được nhiều người quan tâm là việc xuất khẩu những hàng giả cổ cũng gặp trở ngại do các quy định không rõ ràng?

- Hiện nay, luật không quy định về việc xuất khẩu những hàng giả cổ. Luật chỉ quy định việc làm bản sao di vật, cổ vật bảo vật quốc gia thì phải có các điều kiện như, có mục đích rõ ràng, có bản gốc để đối chiếu và dấu hiệu riêng để phân biệt với bản gốc, có sự đồng ý của chủ di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia và có giấy phép của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về văn hóa thông tin. Bởi vì làm bản sao của những di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia là một khoa học chứ không phải như người ta đang làm ở ngoài chợ.

. Có ý kiến cho rằng, ranh giới giữa người cần mua - cần bán và “buôn lậu” là khá mơ hồ. Quan điểm của ông như thế nào?

- Tôi không nghĩ như thế. Luật Di sản văn hóa có quy định về lập bảo tàng tư nhân với một số điều kiện hay việc cho buôn bán cổ vật... Nếu có tiền thì có thể mua được cổ vật để bổ sung vào bộ sưu tầm của mình và nếu có đủ điều kiện theo quy định của Nhà nước có thể thành lập bảo tàng tư nhân. Tư nhân có quyền sưu tập di vật, cổ vật, tuy nhiên phải khẳng định lại rằng, cổ vật đó phải có nguồn gốc hợp pháp.