“Kiến trúc sư” công cuộc đổi mới

“Chạy gạo” cho dân

Sau ngày 30-4-1975, từ một nhà lãnh đạo kháng chiến xuất sắc, ông Võ Văn Kiệt, lúc bấy giờ đã 53 tuổi, trở thành người đứng đầu chính quyền TPHCM. Cái tên Sáu Dân, bí danh của Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã trở nên thân thuộc với người dân TP và cả nước.

Bằng sự nể phục dành cho người lãnh đạo cao nhất TPHCM thời kỳ sau giải phóng, ông Hải nhìn nhận: “Với tinh thần dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, tìm lối ra cho sản xuất và đời sống, đồng chí Võ Văn Kiệt luôn trăn trở, có những cách suy nghĩ, tìm tòi cái mới để chỉ đạo, tháo gỡ những ràng buộc của cơ chế cũ”.

Bằng sự quyết đoán ấy, ông Kiệt đã mạnh dạn “bật đèn xanh”, bảo lãnh cho những phát kiến hợp lý dù chưa hợp pháp lúc bấy giờ. Ở miền Nam khi đó, ông Kiệt có vai trò như một chiếc “xe tăng”,  “đỡ đạn” cho những người “xé rào” và chịu “xé rào” vì lợi ích chung.

Dám nói, dám làm

Nhắc đến đường dây 500 KV Bắc - Nam, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Nam Hải đã dành cho Thủ tướng niềm kính trọng vô bờ bến. Đường dây 500 KV là chủ trương có nhiều ý kiến khác nhau. Thậm chí khi đưa ra Quốc hội, có một vị tiến sĩ phản đối rằng trên thế giới chẳng nước nào làm đường dây điện kéo dài hơn 1.000 km. Có người còn cho rằng ông Kiệt là người miền Nam nên “thiên vị”, đưa điện từ Bắc vào Nam.

Tuy nhiên, ông Kiệt vẫn kiên quyết bảo vệ quan điểm làm cho bằng được công trình này, bởi chỉ có điện mới góp phần thay đổi được bộ mặt nông thôn, lợi cho dân, cho nước. Ông Bùi Quang Huy, Bí thư Tỉnh ủy Trà Vinh, Phó Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, nhớ lại hôm họp Quốc hội bàn về công trình này, trước hàng loạt ý kiến băn khoăn, ông Kiệt đã tự tin trả lời rành rọt tầm quan trọng, ý nghĩa và tính cấp bách của việc phải làm, rồi khẳng khái: “Với tư cách là Thủ tướng Chính phủ, tôi hoàn toàn chịu mọi trách nhiệm trước quốc dân, đồng bào, xin Quốc hội yên tâm”. Sự thẳng thắn, tự tin của  ông đã thuyết phục, giải tỏa được băn khoăn của nhiều đại biểu, lãnh đạo cấp cao.

 Kể thêm về đường dây 500 KV gắn liền với cuộc đời của người từng đứng đầu Chính phủ, ông Lê Phước Thọ, nguyên Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, nhớ rõ như in hình ảnh vị thủ tướng bình tĩnh, vô tư, không định kiến trước những ý kiến phản đối, thậm chí đòi kiểm điểm, kỷ luật ông.  Với ông Thọ, Thủ tướng Võ Văn Kiệt là một nhân cách lớn, một tấm gương cách mạng ngời sáng. “Tôi yêu quý và kính trọng anh vì anh là một trong những lãnh đạo cấp cao có bản năng độc đáo; là con người hành động, có tư duy đổi mới, sáng tạo, tài năng, đức độ, dám nói, dám làm và dám chịu trách nhiệm”- ông Thọ nhấn mạnh.

Ông Sáu Dân trong lòng dân

Trải lòng về “nhà lãnh đạo kiệt xuất của thời kỳ đổi mới”, GS Trần Hiếu Đức, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, cho rằng dù ở vị thế nào trên con đường của mình, từ người chiến sĩ cách mạng thời trai trẻ đến cương vị thủ tướng, ông Võ Văn Kiệt luôn có niềm tin sâu sắc: Tất cả những ai nặng lòng với đất nước đều sẵn sàng xả thân cho sự nghiệp chung. Niềm tin ấy giúp ông đến gần với dân hơn.

Trong tâm trí, GS Đức nhớ mãi về sự phát triển năng động của đời sống kinh tế đã gây cho một số người nỗi lo chệch hướng. Nghe ông Lý Quang Diệu nói: “Năm 1975, TPHCM có thể cạnh tranh ngang ngửa với Bangkok - Thái Lan, còn năm 1992, tôi nghĩ có lẽ nó đã tụt hậu 20 năm”, ông Kiệt cảm thấy đau nhói trong tim. Ông không sợ chệch hướng mà chỉ lo đất nước tụt hậu ngày càng xa so với các nước trong khu vực. Rồi ông chỉ ra rằng nguy cơ chệch hướng thật sự đó là lạm dụng quyền lực để làm ăn trái pháp luật, tham nhũng, cửa quyền, tiêu xài lãng phí…