Loay hoay chống ngập

Hầu hết các công trình chống ngập trên địa bàn TP HCM được xây dựng cách đây 10-20 năm với hệ thống thoát nước rất hạn chế. Trong khi đó, theo thiết kế quy hoạch tổng thể hệ thống thoát nước của TP đến năm 2020, đối với tuyến cống cấp 3 chỉ đáp ứng được lượng mưa 75,88 mm trong 3 giờ (tuyến cống cấp 2 là 85,36 mm và kênh, rạch chính cấp 1 là 95,91 mm; đỉnh triều là +1,32 m).

Vượt tần suất thiết kế

Trận mưa chiều 6-9 có lưu lượng 100 mm/giờ và lưu lượng lớn nhất sau trận mưa là 122,3 mm/giờ (trạm Cầu Bông, quận Bình Thạnh) khiến hàng loạt tuyến đường trên địa bàn TP ngập nặng. Trong tương lai, dưới sự tác động của biến đổi khí hậu, lượng mưa trên địa bàn sẽ ngày càng cao và kéo dài, vượt qua tần suất thiết kế của các công trình chống ngập.

Theo TS Hồ Long Phi, Giám đốc Trung tâm Quản lý nước và Biến đổi khí hậu (ĐHQG TP HCM), hiện tượng mưa với lưu lượng lớn ngày càng tăng. So với trước đây, lưu lượng mưa trung bình chỉ đạt 60-70 mm/giờ nhưng hiện nay đã đạt 100-120 mm/giờ. Trên thực tế, TP HCM đã có những trận mưa đạt 145 mm và trong tương lai sẽ có những trận mưa lên đến 150 mm/giờ, thậm chí cao hơn.

Đường Tân Hóa, quận 6, TP HCM ngập nặng sau cơn mưa chiều 1-10 Ảnh: LƯƠNG SƠN

“Hiện tượng mưa nhiều và có lưu lượng lớn như hiện nay gây khó khăn cho việc thiết kế, lựa chọn tần suất của các dự án đang sử dụng số liệu cũ” - TS  Phi nhận định và cho biết hiện TP HCM có nhiều dự án chống ngập lạc hậu và quá tải, nguyên nhân chính là do lưu lượng mưa ngày càng cao hơn so với thiết kế đang sử dụng. Ngoài ra, đỉnh triều cũng tăng cao theo từng năm gây khó khăn cho việc chống ngập. Trong khi đó, hệ thống thoát nước còn thiếu quá nhiều và phần lớn có tiết diện nhỏ, chỉ đáp ứng cho đô thị 2,5 triệu dân trong khi TP hiện đã có hơn 10 triệu dân. Riêng ở khu vực nội thành, hệ thống thoát nước chỉ mới đáp ứng được khoảng 100 km2 trong khi diện tích đô thị hóa đã lên trên 600 km2.

“Với nguồn vốn đầu tư cho các công trình chống ngập còn hạn chế như hiện nay, thay vì dàn trải, TP chỉ nên xây dựng các công trình chống ngập ở những khu vực thường xuyên bị ngập, gây thiệt hại nặng” - TS Phi kiến nghị.

Nhiều dự án lớn “trùm mền”

Dự án quy hoạch thủy lợi chống ngập úng khu vực TP HCM được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2008 với tổng số vốn ban đầu hơn 11.531 tỉ đồng, được đánh giá là sẽ giải quyết dứt điểm tình trạng ngập úng cho TP và các tỉnh lân cận. Thế nhưng, sau nhiều năm thực hiện, đến nay, dự án vẫn còn ngổn ngang do thiếu vốn, vướng mặt bằng. Trong khi đó, giai đoạn 2 của dự án tiêu thoát nước và giải quyết ô nhiễm kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên cũng đang được xây dựng với tiến độ “rùa”.

Trước đó, một dự án khác cũng được Chính phủ phê duyệt, chủ yếu tập trung vào việc giải quyết tiêu thoát nước do mưa và xử lý nước thải cho vùng nội thành, đã triển khai từ năm 2003 và hiện cũng đang “trùm mền” do nhiều nguyên nhân. Ngoài ra, dự án ngăn triều trên sông Soài Rạp nhằm khép kín hoặc khép kín một phần sông Đồng Nai, bảo vệ TP HCM thoát khỏi nguy cơ ngập do triều cường cũng chưa được thực hiện vì nhiều ứng dụng không còn khả thi hoặc phát huy tác dụng không cao.

Theo GS-TS Nguyễn Tất Đắc, Viện Khoa học - Công nghệ và Quản lý môi trường (Trường ĐH Công nghiệp TP HCM), vấn đề ngập ở TP HCM rất cấp bách và để giải quyết thì cần có giải pháp đồng bộ.

Sở Giao thông Vận tải TP HCM cho biết kế hoạch xóa, giảm ngập năm 2014 là hoàn thành 6/11 điểm và hiện đã hoàn thành một điểm, dự kiến trong 4 tháng cuối năm khó có khả năng hoàn thành 5 điểm còn lại.