Mập mờ nạo vét sông Thị Vải

Việc nạo vét, khơi thông luồng lạch trên sông Thị Vải (một nhánh sông Đồng Nai chảy qua 2 huyện Nhơn Trạch, Long Thành của tỉnh Đồng Nai) do 2 đơn vị là Công ty Tấn Thắng và Công ty Đan Thành thực hiện, được Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) cấp phép từ hơn 5 tháng qua. Trong khi trên dòng chính sông Đồng Nai, tất cả việc nạo vét, khai thác cát, khoáng sản đều đã dừng lại (trong đó có đơn vị nạo vét vi phạm bị buộc tạm dừng) thì những “công trường bơm hút” trên sông Thị Vải và các nhánh sông lại rầm rộ.

“Đại công trường” trên sông

Sông Thị Vải có hệ thống vàm, rạch chằng chịt. Để ghi nhận tình hình nạo vét tại đây, chúng tôi phải thuê thuyền máy chạy cả giờ để quan sát thực trạng từ bờ đến giữa sông.

“Đại công trường” nạo vét sông Thị Vải khiến người dân lo bờ sông bị sạt lở

Đoạn sông thuộc xã Phước Thái (huyện Long Thành) nhộn nhịp như một “đại công trường”. Tiếng tàu hút cát ì oạp; sà lan, sà cạp dàn đội hình ầm ào cả một khúc sông. Khi ghe, sà lan đầy cát thì len lỏi theo các con rạch để đổ cát lên các bến bãi trên bờ. Đây là khu vực nạo vét do Công ty Đan Thành thực hiện. Ở phía huyện Nhơn Trạch là một “đại công trường” khác của Công ty Tấn Thắng, việc bơm hút cũng diễn ra cấp tập.

Công ty Tấn Thắng được Bộ GTVT chấp thuận chủ trương nạo vét luồng và vũng quay, khu neo đậu, chuyển tải, tránh trú bão phía thượng nguồn sông Thị Vải, kết hợp tận thu sản phẩm bù chi phí không sử dụng ngân sách; tổng khối lượng khai thác là gần 950.000 m3 gồm cát san lấp và bùn đất. Công ty Đan Thành nạo vét thông luồng từ xã Phước Thái (huyện Long Thành) đến xã Phước An (huyện Nhơn Trạch), với khối lượng tương tự.

“Ban đêm, không biết người của công ty hay cát tặc vào hút cát sát bờ, chúng tôi lo sạt lở và ảnh hưởng đến các bè cá nên phải hè nhau xua đuổi” - một người dân ở vùng này nói.

Việc nạo vét trên địa bàn 2 huyện Nhơn Trạch, Long Thành không chỉ diễn ra trên dòng chính sông Thị Vải mà còn rầm rộ ở nhiều điểm trên các nhánh sông Đồng Kho, Đồng Tranh... với hàng loạt đơn vị được cấp phép như DNTN Nhân Thiện Hòa, Công ty Phú Hưng Thịnh... Nếu như các dự án rầm rộ trên sông Thị Vải khiến người dân lo ngại thì việc nạo vét trên các nhánh sông Thị Vải là Đồng Kho, Đồng Tranh đã cho thấy nhiều vi phạm.

Công ty Nhân Thiện Hòa được Bộ GTVT cấp phép nạo vét đoạn sông dài 7,4 km và hiện thuộc quyền quản lý của UBND tỉnh Đồng Nai. Gần đây, đơn vị này có nhiều vi phạm, khai thông luồng lạch ở đoạn sông cụt gây ảnh hưởng đến người dân nên đã bị xử lý.

Một số người dân xã Phước An cho biết họ gửi đơn đến nhiều nơi phản ánh những vi phạm của doanh nghiệp này. Khi lực lượng chức năng vào cuộc, doanh nghiệp cam kết bồi thường cho một số hộ dân làm nghề nuôi trồng thủy sản trên sông, mỗi hộ từ 10-20 triệu đồng do việc nạo vét, khai thác cát không đúng quy định gây thiệt hại.

“Gần đây, chúng tôi tiếp tục gửi đơn lên xã đề nghị giải quyết thì xã bảo thôi đừng gửi đơn nữa, công ty rút đi rồi mà vi phạm cũng đã xử lý rồi...” - một người dân bức xúc.

Khó kiểm soát

Ông Nguyễn Tấn Đức, Trưởng Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Nhơn Trạch, cho biết huyện chỉ phối hợp giám sát chứ không thể nắm cụ thể, khi nào người dân có phản ánh thì mới tiếp nhận và báo với các đơn vị để cùng giải quyết.

Ông Nguyễn Ngọc Thường, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Đồng Nai, thừa nhận việc nạo vét của các đơn vị trên các sông rất khó kiểm soát hoàn toàn về không gian và thời gian cũng như số liệu, dữ liệu. Các dự án do Bộ GTVT cấp phép thì Cục Hàng hải và các đơn vị giám sát, địa phương chỉ giám sát một phần.

Theo TS Phạm Sanh, chuyên gia giao thông, tình trạng nạo vét sông mập mờ đã diễn ra từ nhiều năm qua. Hệ thống sông ở TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai đều tan nát vì việc tận thu tài nguyên mang danh nạo vét, kéo theo nhiều hệ lụy, biến đổi cả dòng chảy, trôi nhà cửa, đất đai của dân. Có thể thấy việc nạo vét hiện nay chỉ nặng về tận thu tài nguyên và rất khó kiểm soát. Không thể nói về biện pháp chế tài nữa mà cần phải có chuyên án, thanh tra để làm rõ, xử lý.

Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Công cho biết bộ này đã có nhiều biện pháp giám sát, chế tài để kiểm soát chặt chẽ việc nạo vét thông luồng trên sông. Trong đó, cụ thể là việc gắn cùng lúc 2 camera quan sát, định vị mọi hoạt động của các đơn vị thi công nạo vét để giám sát. “Vừa qua, Cục Hàng hải đã có đợt kiểm tra, rà soát các dự án đang hoạt động trên hệ thống sông Đồng Nai, mọi vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm” - ông Công cho hay.