Nặng tình với đất mẹ

Tại lễ kỷ niệm 50 năm ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển do tỉnh Phú Yên tổ chức hôm 11-10, nhiều người thấy trung tá Hồ Đắc Thạnh đến rất sớm. Vị thuyền trưởng Tàu 41 năm xưa lặng lẽ ra bến Vũng Rô thắp hương tưởng nhớ những đồng đội đã hy sinh trên con đường lịch sử, rồi tìm gặp các chiến sĩ bảo vệ bến, những nữ dân quân tải đạn năm xưa. Bao kỷ niệm của một thời lửa đạn lại ùa về trong ông…

Mở bến Vũng Rô

Trung tá Hồ Đắc Thạnh sinh năm 1934 tại Tuy Hòa - Phú Yên, nhập ngũ ngày 20-8-1950. Sau năm 1954, ông tập kết ra Bắc. Năm 1958, ông được điều về công tác ở Quân chủng Hải quân. Năm 1962, đang học Trường Sĩ quan Hải quân, ông được điều về Đoàn 759. Tháng 9-1963, ông là thuyền trưởng tàu không số thực hiện chuyến vận chuyển vũ khí đầu tiên vào Cà Mau.

Thuyền trường Hồ Đắc Thạnh gặp lại nữ dân quân Nguyễn Thị Tản

Cuối năm 1964, thuyền trưởng Thạnh được giao nhiệm vụ chỉ huy Tàu 41 rời bến Bãi Cháy - Hải Phòng trực chỉ vào Nam. “Đã nhiều lần nhận nhiệm vụ nhưng không biết sao hôm ấy tôi thấy rất hồi hộp. Dù vị tư lệnh chưa nói nhưng qua tấm hải đồ, tôi thấy mọi ký hiệu đều tập trung ở vùng biển Phú Yên” - trung tá Thạnh kể về chuyến tàu mở bến Vũng Rô năm xưa.

Bằng chất giọng trầm ấm, ông nhớ lại: “Vũng Rô nước sâu, tàu ra vào thuận tiện nhưng lại dễ bị địch bao vây... Chính vì vậy, Tư lệnh Quân chủng Hải quân Nguyễn Bá Phát lúc đó nhận định rằng việc chọn Vũng Rô để tập kết vũ khí là phương án táo bạo nhưng không còn cách nào khác, vì bến Lô Diêu - Bình Định càng không thể. Biết chuyến đi sẽ gặp rất nhiều nguy hiểm nhưng “quân lệnh như sơn”, nhiều thủy thủ sinh ở Phú Yên, nay được về chiến đấu tại quê hương đã rất háo hức”.

Đêm 16-11-1964, Tàu 41 nhổ neo. Sau gần nửa tháng, tàu vào vùng biển Phú Yên. “Lúc chúng tôi đang định hướng để vào bến thì một chiếc máy bay địch quần đảo trên cao, sau đó 2 tàu tuần tiễu xuất hiện theo kiểu “kẹp nách” Tàu 41. Anh Thạnh ra lệnh sẵn sàng chiến đấu, tôi chuẩn bị kíp nổ nhanh. Nếu tàu địch áp sát, kíp sẽ được kích nổ khối bộc phá 1 tấn đặt sẵn dưới hầm tàu, cả tàu địch và tàu ta sẽ trở thành một khối lửa. May mắn điều ấy đã không xảy ra, 2 chiếc tàu địch sau “hộ tống” tàu ta một đoạn đã chạy thẳng. Đêm đó, Tàu 41 vào bến Vũng Rô” - ông Phan Nhạn, máy trưởng Tàu 41, hồi tưởng.

Ăn Tết giữa lòng địch

Trung tá Thạnh chỉ cho chúng tôi xem chỗ Tàu 41 đã neo lại trên bến Vũng Rô để ăn Tết Ất Tỵ - 1965. “Khi được lệnh đưa tàu vào Vũng Rô đúng giao thừa, cả đoàn cảm thấy háo hức lắm. Còn gì vui hơn sau bao năm xa quê, nay được về với đất mẹ” - vị thuyền trưởng kiêu hùng năm nào xúc động.

“Trong lúc người của bến lên tàu thăm hỏi thì hàng loạt tiếng pháo nổ vang từ phía bốt địch cách đó không xa. Những chiếc đèn dù xanh, đỏ cũng phụt thẳng lên, treo sáng cả một vùng trời Vũng Rô. Bị lộ rồi sao? Suy nghĩ ấy của chúng tôi qua nhanh khi từ chiếc radio nhỏ vang lên giọng đầm ấm của Bác Hồ chúc Tết. Vậy là giao thừa đã đến! Phú Yên ơi! Chúng con đã về đây! Về giữa mùa Xuân đất mẹ tràn đầy sức sống” - trung tá Thạnh viết trong một hồi ký.

Dưới ánh sáng đèn dù của địch, tiệc liên hoan mừng Tết Ất Tỵ tại bến Vũng Rô diễn ra. “Cũng đầy đủ thịt mỡ, dưa hành, bánh chưng, bánh tét, kẹo và cả thuốc lá, thêm nhánh mai vàng núi Đá Bia khoe sắc càng tăng thêm hương vị của mùa Xuân. Chúng tôi chúc nhau một mùa Xuân toàn thắng”- máy trưởng Phan Nhạn nhớ lại. Trung tá Thạnh bảo trong đời binh nghiệp vào sinh ra tử của mình, không ít lần đón Xuân nơi tiền tuyến nhưng có lẽ đây là cái Tết để lại trong ông nhiều dấu ấn và kỷ niệm nhất.

Giữ gìn nắm đất Vũng Rô

Trong buổi lễ kỷ niệm 50 năm ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển, ông  Thạnh luôn dõi mắt tìm kiếm ai đó trong đám đông. Người ông tìm chính là bà Nguyễn Thị Tản, cô dân quân xinh đẹp năm xưa, người đã trao cho ông nắm đất Vũng Rô.

“Trong lúc thủy thủ đoàn Tàu 41 cùng các chiến sĩ ở bến Vũng Rô liên hoan đón giao thừa Tết 1965 thì cô dân quân Nguyễn Thị Tản lặng lẽ đến bên tôi, trao một nắm đất bọc trong chiếc khăn mùi xoa rất đẹp. Cô ấy bảo: “Em xin gửi nắm đất Vũng Rô theo tàu các anh ra Bắc. Xin hứa với các anh, với Đảng và Bác Hồ, dù mảnh đất này bom cày, đạn xới, chúng em vẫn giữ vững niềm tin chiến thắng vì đã có vũ khí của Đảng, của Bác từ miền Bắc chi viện”. Tôi đón nhận tặng vật từ tay cô gái mà như ôm trọn cả quê hương vào lòng và chuyển cho từng đồng đội. Không nói ra nhưng ai cũng hiểu rằng tình cảm của người Phú Yên dành cho chúng tôi quá lớn, quá ấm nồng” - thuyền trưởng Thạnh sống lại khoảnh khắc đẹp của đời mình.

Sau ngày đất nước thống nhất, ông Thạnh đôi lần về thăm lại chiến trường xưa, tìm người đã trao ông nắm đất quê hương nhưng không thành. Mãi đến năm 2003, ông được tin cô dân quân thuở ấy đã lập gia đình, sinh sống ở huyện Tuy An - Phú Yên. “Tôi như đứa trẻ con. Bom đạn, sóng gió, nhiều lúc cận kề cái chết vẫn không nao lòng, vậy mà lần gặp lại cô ấy, người nữ đồng đội năm xưa, tôi đã khóc” - ông Thạnh miên man.

“Anh Thạnh!” - tiếng gọi lớn cắt ngang câu chuyện giữa chúng tôi. Cô dân quân làng cát năm xưa xuất hiện, giờ đã là một phụ nữ ngoài ngũ tuần. Những cựu binh trên hành trình huyền thoại lại quay về với những ký ức hào hùng của một thời lửa đạn bên nhau.

Nắm đất Vũng Rô thiêng liêng đó đang được lưu giữ tại Bảo tàng Hải quân, còn hình ảnh cảm động của cô dân quân trao kỷ vật quê hương cho vị thuyền trưởng sau này được tái hiện bằng tượng đồng đặt tại Nhà Truyền thống Lữ đoàn 125 Anh hùng.

Kỳ tới: Kiêu hùng giữa trùng khơi