"Nếu có lỡ đi tù, về tôi cũng sẽ lại làm hiệp sĩ"

Nhìn nhận dưới góc độ xã hội về mô hình các CLB hiệp sĩ, PGS-TS Nguyễn Minh Hòa, Trưởng Khoa Đô thị học - Trường ĐH KHXH và Nhân văn TPHCM (ĐH Quốc gia TPHCM) cho biết: Tôi là một người nghiên cứu trong lĩnh vực đô thị thì thấy rằng mỗi người trong xã hội đều có một nhiệm vụ riêng. Việc phát hiện và trấn áp tội phạm thuộc nhiệm vụ của công an vì họ có lương, có trang bị vũ khí tự vệ. Trên thế giới chưa thấy mô hình gọi là “hiệp sĩ” như ở Việt Nam. Nói như vậy thì các anh công an cũng phải coi lại vì sao có những người dân bình thường thời gian rảnh rỗi thì sinh hoạt với vợ con nhưng có những người dám xông pha ra đối đầu với tội phạm.

Ở một xã hội hiện đại thì mô hình  “hiệp sĩ” sẽ tàn rụi nếu không có một thiết chế hoạt động phù hợp.

 

PGS-TS Nguyễn Minh Hòa 

Tuy nhiên, theo ông Hòa, trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế thì dễ nảy sinh “bần cùng sinh đạo tặc”.  TPHCM, Đồng Nai, Bình Dương là mảnh đất màu mỡ để làm ăn, thành ra tình hình an ninh ở đây ngày càng phức tạp mà lực lượng công an thì mỏng và phong trào hiệp sĩ ra đời.

Khi xã hội nhiễu nhương quá thì cần hợp thức hóa mô hình hiệp sĩ.

Thực tế cho thấy, mô hình hiệp sĩ không còn mang tính tự phát nữa, không phải là chuyện giữa đường thấy chuyện bất bình chẳng tha. Vì vậy, ông Hòa đề nghị nhà nước cần xem lại thiết chế cho hoạt động này chứ không thể để hoạt động như thời gian qua nữa.

Trước hết là tên gọi, theo ông Hòa dùng cụm từ CLB là không ổn vì nó toát lên cái gì chưa nghiêm túc, chỉ cho vui nên cầu thay đổi cách gọi. Thứ hai, hiệp sĩ là cánh tay nối dài của cảnh sát nên cần một cái tên chính danh và tổ chức có quy củ, chặt chẽ kèm theo huấn luyện, hỗ trợ.

"Nếu cứ để các phong trào hiệp sĩ hoạt động như thời gian qua và ngày càng phát triển ở một số tỉnh, thành khác thì dễ biến tướng, mất kiểm soát".

Tiến sĩ Hòa nhận định, cái khó của hiệp sĩ không phải là chuyện khó khổ khi bắt cướp mà là áp lực từ dư luận xã hội vì không ít người nghi nhờ tinh thần “hiệp sĩ”. Áp lực đó dễ làm các hiệp sĩ nản lòng. Vì vậy, nhà nước nên xem xét lại, công nhận mô hình này một cách chính quy, hoạt động có tổ chức để các hiệp sĩ an tâm hoạt động và không bị rơi vào trường hợp hiệp sĩ Bình Dương bị Công an quận 12 - TPHCM triệu tập vừa qua.

Vấn đề phải đặt ra và bàn bạc một cách bài bản về mô hình “hiệp sĩ”, trong giai đoạn như hiện nay, thiếu sự ổn định như hiện nay thì mô hình “hiệp sĩ” rất cần. Khi xã hội nhiễu nhương quá thì rất cần những người tâm huyết với công cuộc toàn dân phòng chống tội phạm. Tuy nhiên phải giải quyết những vấn đề pháp lý, về trợ cấp, phải có những quy định chặt chẽ. "Điều đau khổ nhất là việc những “hiệp sĩ” bị xã hội bàn tán việc “nhúng chàm”, họ đau khổ một thì người thân đau khổ mười, cảm giác mệt mỏi bao trùm cả gia đình. Chính vì vậy, các tổ chức chính quyền, an ninh cần phải có quy chế để các “hiệp sĩ” hoạt động. Quan điểm của tôi là cần duy trì trong thời gian này đặc biệt là xã nhiễu nhương như hiện nay, ly hôn nhiều, trẻ em tự bươn chải nhiều", ông Hòa nói.

 

Theo ông Phạm Đắc Trường, Phó trưởng phòng PV28 Công an TPHCM: "Các anh em tham gia phòng chống tội phạm thì không riêng gì chúng tôi mà người dân đều ủng hộ. Hàng tuần Công an TPHCM đều có tổ chức các buổi lễ khen thưởng rất nhiều những công dân tham gia bắt cướp, phát hiện và chống tội phạm. Vì vậy, Công an TPHCM mong muốn các “hiệp sĩ” tiếp tục tham gia phòng chống tội phạm trên địa bàn TPHCM".

Anh Nguyễn Xuân Hùng, một người từng bị cướp đã được các hiệp sĩ cứu giúp kể: Tôi đến tại huyện Bến Cát-Bình Dương sinh sống, ban ngày đi làm công nhân còn ban đêm đi chạy xe ôm để nuôi các con ăn học. Tháng 7 vừa rồi tôi đi chạy xe ôm vào buổi tối hôm đó, một người khách đón xe ôm kêu chở đi. Trên đường đi thì người khách nói rằng bị rơi dép kêu tôi quay lại lấy.  Khi tôi vừa cúi xuống nhặt thì bị đè xuống lấy xe bỏ chạy. Tôi được các “hiệp sĩ” Bình Dương lấy lại được chiếc xe để tiếp tục làm ăn.

Trước khi nói vào chủ đề buổi tọa đàm, PGS-TS Nguyễn Ngọc Điện nhìn về phía các hiệp sĩ, cho biết: "Từ lâu tôi rất ngưỡng mộ các hiệp sĩ, nhất là hiệp sĩ Minh Tiến. Đọc báo, xem hình Minh Tiến bắt cướp thấy thật oai. Hôm nay gặp người thật, tôi thấy Minh Tiến thật... phong độ".

PGS-TS Nguyễn Ngọc Điện 

Ông Điện không đồng ý việc ông Hòa cho rằng ở các xã hội hiện đại không có “hiệp sĩ” nếu không muốn nói họ hoạt động còn hiệu quả hơn. Bởi vì, theo quy luật hoạt động của xã hội, pháp luật luôn có lỗ hổng, vì vậy dù bất cứ xã hội nào cũng sẽ tồn tại các hiệp sĩ.

Theo ông Điện, sự tồn tại của hiệp sĩ là đương nhiên và họ có quyền làm gì mà pháp luật không cấm. Vì vậy, vấn đề tồn tại hay không tồn tại hiệp sĩ không có gì khó, cái khó là vấn đề tài chính. Vì vậy, nếu xây dựng mô hình thì xây dựng mô hình hiệp sĩ bán chuyên nghiệp do nhà nước quản lý và có chế độ cho các hiệp sĩ. Tuy nhiên, cũng không nên ràng buộc các hiệp sĩ phải vào tổ chức này, họ có thể hoạt động tự do theo khuôn khổ pháp luật.

Dưới góc độ một luật gia, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TPHCM cho biết để các hiệp sĩ chính danh và có chế độ cho các anh khi có rủi ro trong hoạt động bắt trộm, cướp nên đưa “hiệp sĩ” vào lực lượng dân quân tự vệ trong phong trào bảo vệ an ninh tổ quốc để trước mắt giải quyết những chế độ cho họ. "Nhân đây tôi cũng đề xuất để Bộ Công an nên xem xét về việc có chính sách hỗ trợ cho các anh. Hiệp sĩ cần tìm hiểu những quy định về pháp luật, bắt giữ người như thế nào để không vi phạm pháp luật".  

 

Qua những ý kiến của công an, chuyên gia, hiệp sĩ Minh Tiến khẳng định trong suốt 10 năm hoạt động, nhóm hiệp sĩ TPHCM phối hợp rất chặt chẽ với công an. Ngoài ra, anh cũng từng có đơn xin đề nghị thành lập CLB phòng chống tội phạm nhưng chưa có kết quả. Hiệp sĩ Tiến khẳng định, săn bắt cướp là một công việc mà không phải ai cũng dám làm và làm được.

Nhóm hiệp sĩ TPHCM chỉ khác công dân bình thường là có võ nghệ và lòng dũng cảm hơn người nên muốn đóng góp sức mình cho xã hội. Hiện nhóm hiệp sĩ đang hoạt động rất hiệu quả và ngày càng phát triển nên anh muốn được hoạt động chính danh, có tổ chức hơn.

Đồng quan điểm, hiệp sĩ Anh Tuấn cho biết săn bắt cướp là tin thần vốn có, dù có bất cứ chuyện gì xảy ra các hiệp sĩ Bình Dương vẫn tiếp tục con đường mình đã chọn.

"Nếu vì trong quá trình truy bắt tội phạm, chúng tôi vi phạm pháp luật và phải đi tù. Khi đi tù về chúng tôi sẽ lại làm hiệp sĩ", hiệp sĩ Anh Tuấn khẳng định.

Phát biểu tổng kết buổi tọa đàm, đại tá Huỳnh Ngọc Phương chia sẻ: Bài học đầu tiên của người công an là “dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó trăm lần dân liệu cũng xong”. Vì vậy, dựa vào dân trong công tác phòng chống tội phạm là tôn chỉ của ngành công an vì vậy, ông hết sức ủng hộ mô hình hiệp sĩ.

Vấn đề danh chính của các tổ chức, ông Phương cho rằng tùy theo đặc điểm của từng địa phương mà có có đề xuất với trung ương ban hành các văn bản quy định nhằm đưa ra quy chế, mô hình hoạt động riêng. "Hiện ngân sách nhà nước không thể chi trả lương cho một lực lượng mới thành lập nào", ông Phương khẳng định.

"Mô hình CLB Phòng chống tội phạm phường Phú Hòa (Bình Dương) là một mô hình tốt, cần nhân rộng. Về tên gọi cũng đã ổn, không cần phải thay đổi", ông Phương nói thêm. 

Theo ông Phương, cái khó là hoạt động của nhóm hiệp sĩ ở TPHCM. Hiện nhóm này hoạt động rất hiệu quả, cũng có kinh phí nhưng lại mang tính tự phát, chưa có tổ chức, quy chế hoạt động rõ ràng. Trong khi đó, địa bàn hoạt động của nhóm hiệp sĩ TPHCM trải rộng khắp TP nhưng nếu thành lập CLB trực thuộc phường thì chưa phù hợp.

"Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, điều kiện nào thì chúng ta nên làm việc nghĩa trong khuôn khổ của pháp luật", đại tá Phương nhấn mạnh.

Hiệp sĩ Trần Anh Tuấn xúc động khi kể về việc anh bị tố cáo cưỡng đoạt tài sản