Ngăn chặn khai thác cát trái phép: Bài toán khó?

Đó là thực trạng mà phóng viên Báo Người Lao Động vừa ghi nhận.

Bãi bồi ven sông Chu qua xã Thiệu Nguyên đã sạt lở nham nhở khắp nơi, có chỗ ngoạm sâu vào đất liền. Bờ sông sạt lở nham nhở kéo theo những cánh đồng màu mỡ dần biến mất, cuộc sống của người dân ở đây vì thế chắc chắn sẽ ngày càng khốn khó.

Khốn khó không thôi chưa đủ, người dân dọc sông Chu hẳn rồi đây sẽ khó tránh khỏi thảm họa như nhiều vùng quê ở đồng bằng sông Cửu Long với những nhà cửa, vườn tược phút chốc chìm sâu trong dòng nước. Cả một đời người cật lực lam lũ làm ăn, có khi là tài sản nhiều thế hệ chắt chiu dành dụm, phút chốc tay trắng.

Thủ phạm chính gây ra tình trạng sạt lở bờ sông không gì khốc liệt bằng việc khai thác cát, sỏi, nạo vét tài nguyên từ lòng sông. Khai thác trái phép chỉ là một cách nói để chỉ những tàu, sà lan hút trộm cát, sỏi chưa được cơ quan chức năng cấp phép. Thực ra, ngay cả những đơn vị được cấp phép để công khai tổ chức khai thác cũng không hoàn toàn tử tế. Rất nhiều trường hợp lợi dụng giấy phép khai thác được cấp để tung hoành, tranh thủ sự bất lực (hoặc có khi là sự tiếp tay) của những người có trách nhiệm quản lý để móc ruột tài nguyên không thương tiếc. Thực tế ở xã Thiệu Nguyên cũng rõ một phần như thế.

Khai thác cát, sỏi trái phép (và cả có phép nhưng biến tướng) trên các dòng sông không chỉ là việc mới xảy ra để bàn cách siết chặt quản lý như cách các cơ quan chức năng hay trả lời dư luận khi nói về tình trạng này.

Hồi tháng 3, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải dừng toàn bộ việc cấp phép nạo vét lòng sông. Theo đó, việc khai thác cát trái phép đang diễn ra rất phức tạp, thậm chí lãnh đạo ở địa phương còn bị xã hội đen nhắn tin đe dọa khi quyết ngăn chặn?

Cũng cuối tháng 3, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình chỉ đạo các bộ, ngành liên quan tạm dừng cấp mới giấy phép các dự án xã hội hóa tận thu cát nhiễm mặn; mở đợt cao điểm đấu tranh chống "cát tặc"... để ngăn chặn có hiệu quả tình trạng vi phạm pháp luật trong khai thác cát, sỏi.

Trong thông báo kết luận tại buổi họp Thường trực Ủy ban An toàn giao thông quốc gia về công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông tháng 5 và nhiệm vụ tháng 6, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình một lần nữa nhấn mạnh tăng cường quản lý, chấn chỉnh việc khai thác cát trên một số tuyến sông tại các địa phương để bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường thủy nội địa; ngăn chặn, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật nhằm chấm dứt tình trạng khai thác cát trái phép.

Những chỉ đạo như thế cho thấy Chính phủ đang rất quan tâm và quyết liệt với tình trạng khai thác cát, sỏi từ các dòng sông, dù với bất kỳ lý do gì. Đáng tiếc là "cát tặc" vẫn ngang nhiên lộng hành trên rất nhiều dòng sông và không khó để chỉ ra những ví dụ cụ thể như sông Chu.

Tuyên chiến với "cát tặc"! Không lẽ vẫn là bài toán khó?