Nhọc nhằn nghề làm đầu lân ở xóm Tứ Bàn

Ông Trương Sơn (SN 1956), ở xóm Tứ Bàn, thuộc tổ 16, phường Phước Hòa, TP Tam Kỳ (Quảng Nam), cho biết ông cũng như những gia đình làm đầu lân, sư, rồng ở xóm lân Tứ Bàn còn giữ được nghề là do cha truyền con nối, kiếm thêm thu nhập khi mùa Trung thu đến.

Nối tiếp nghề truyền thống

Từ đầu tháng 6 âm lịch, gia đình ông Sơn và những người làm đầu lân, sư, rồng ở xóm Tứ Bàn đã tấp nập vào nghề. Những nghệ nhân trong làng đi tìm loại đất sét thích hợp về đắp cốt, tạo hình, chẳng khác gì công việc của một họa sĩ điêu khắc. Trước đây, họ phải bỏ ra nhiều ngày để quan sát, ghi chép, đo đạc, phác họa từ các mẫu lân, rồng tại các đình chùa, miếu mạo. Nhưng nay thì việc lấy mẫu dễ hơn nhờ... chiếc máy ảnh.

Theo kinh nghiệm của các nghệ nhân ở xóm Tứ Bàn, nghề làm lân đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo của người thợ. Từ việc tạo hình đến dán giấy, sơn màu, kẻ vẽ, trang trí... đều là những công đoạn phức tạp. Vẽ lân chú ý đến cách phối màu, tạo đường nét, làm sao không quá sặc sỡ nhưng phải có thần thái oai vệ, toát lên sức mạnh của con lân. Ông Trương Sơn cho biết làm lân là nghề thời vụ, ăn theo mùa Trung thu. Còn những tháng khác trong năm, ông phải chạy xe ôm để nuôi 4 đứa con. “Nghề cha truyền con nối bao đời nay nên mình phải giữ, chứ thu nhập bấp bênh lắm” - ông Sơn nói. Ông Sơn rất mừng là anh Trương Minh Khánh, con trai ông, hiện là nhân viên của một công ty sữa, nhưng cũng dành những ngày nghỉ cho việc làm đầu lân.

Khó cạnh tranh với lân nhựa

Cũng như nhiều làng nghề truyền thống ở Quảng Nam, nghề làm đầu lân ở Tứ Bàn cũng lao đao. Cái tên Tứ Bàn một thời gắn với nghề làm đầu lân, sư, rồng cùng đội lân nổi tiếng trong vùng đã lùi vào dĩ vãng. Tuy vậy, những người làm lân như các ông Trương Sơn, Trương Lợi, Trương Anh Tuấn... nhất quyết giữ nghề đến cùng. Ông Trương Lợi tâm sự: “Không phải tự hào nhưng tay nghề của chúng tôi cũng như lớp trẻ trong xóm lân hiện nay không thua các bậc cha chú ngày trước. Tôi lo nhất là nghề truyền thống này rồi cũng mai một theo thời gian...”.

Theo những người làm lân thủ công ở Tứ Bàn, giá cả vật liệu làm lân năm nay tăng rất cao. Loại giấy dán đầu lân (loại giấy gói thuốc Bắc) đã tăng từ 4.000 đồng lên 9.000 đồng/kg; len để làm bờm cho lân, sư và râu cho rồng cũng tăng từ 2.500 đồng lên 7.000 đồng/cuộn; loại kim tuyến để trang trí cho lân thêm sặc sỡ cũng tăng từ 40.000 đồng lên 80.000 đồng/kg. Thế nhưng, mỗi đầu lân, sư, rồng bán ra thị trường chỉ hơn mùa Trung thu năm trước khoảng 20.000 đồng. Ông Trương Sơn lo lắng: “Con lân mình làm ra rất kỳ công lại đẹp nữa, nhưng không thể cạnh tranh với những con lân bằng nhựa được bán trên thị trường. Dù nó không đẹp nhưng giá rẻ và bền hơn, có thể cất để mùa Trung thu năm sau đem ra biểu diễn”.

Tùy theo kích cỡ mà giá bán một đầu lân, sư, rồng từ 150.000 đồng - 400.000 đồng/cái. Ông Trương Lợi cho biết: “Trừ chi phí, mùa làm đầu lân năm nay, thu nhập của cả gia đình tôi chỉ hơn 4 triệu đồng”.

Qua mùa Trung thu, những con lân sẽ xếp lại. Người dân xóm lân Tứ Bàn lại bắt tay vào việc khác để mưu sinh. Ước vọng về một làng nghề truyền thống cũng nhọc nhằn như con lân ở xóm lân nổi tiếng khắp Quảng Nam từ bao đời nay.