Nỗi buồn hậu Chanchu...

Trong lịch sử khí tượng VN, Chanchu (đặt theo tiếng Trung Quốc - có nghĩa là đá quý) được xem là cơn bão bình thường, hay chính xác hơn, đó là một cơn bão mạnh ở cấp 11, giật trên cấp 11. Nó không phải là cơn bão cực mạnh (cấp 13 trở lên) và đường đi của nó, theo các nhà khí tượng, cũng bình thường, vì từ trước tới nay những cơn bão từ Thái Bình Dương vào biển Đông rồi bỗng ngoặt lên hướng Bắc cũng bình thường. Nhưng Chanchu - cơn bão không vào đất liền VN - lại gây thiệt hại rất lớn, với những cái chết thảm khốc nhất, buộc chúng ta phải xem lại công việc dự báo thời tiết, công tác cứu nạn trên biển, công tác an toàn cho ngư dân...

Trở lại Bình Minh, Thăng Bình

Những ngày gần cuối tháng 7, chúng tôi trở lại Bình Tịnh, thuộc xã Bình Minh, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Địa danh này chỉ cách Đà Nẵng gần 60 km mà xa dịu vợi. Đó là một làng chài, cát trắng mênh mông chìm trong nắng. Nắng, nắng quay quắt, tưởng chừng như không có cỏ cây nào sống được. Toàn xã Bình Minh có 1.535 hộ dân, có 85% làm nghề biển. Dân Bình Tịnh nghèo và thiếu nghề. Chỉ duy nhất làm nghề đi bạn - tức nghề đi biển thuê. Do vậy, những cái chết của người đàn ông trong gia đình cũng có nghĩa là nguồn thu nhập bị cắt đứt gần như hoàn toàn. Những người đàn bà, những đứa bé không cha đang đối diện với cát trắng, đối diện với thực tại rồi tìm cách sinh tồn để lớn lên, rồi lại ra biển kiếm miếng ăn, đánh đu với số phận ngư dân nhọc nhằn đầy may rủi.

Chúng tôi đến Bình Minh để trao tiền cứu trợ của bạn đọc Báo NLĐ tận tay họ. Những đồng tiền nghĩa tình của bạn đọc biến thành những sổ tiết kiệm trao cho con em các nạn nhân, để các em có điều kiện đến trường. Buổi lễ trao sổ tiết kiệm được tổ chức trong sân của Đồn Biên phòng 264, sát bãi biển Hà Bình. Nhìn những em bé lên nhận sổ tiết kiệm mà lòng chúng tôi đau nhói, nước mắt tự nhiên ứa ra. Có em còn ở tuổi mẫu giáo, có em cấp 1, đứng xếp hàng chờ lãnh sổ tiết kiệm một cách vô tư, hồn nhiên. Hình như các em chưa thể hình dung hết con đường đầy chông gai trước mặt đang thách thức chúng, con đường đó khốc liệt không kém cơn bão Chanchu tàn khốc. Những người thiếu phụ trẻ thẫn thờ bên con nhỏ nhìn đại dương vỗ sóng ngoài kia một cách vô hồn. Chị Nguyễn Thị Loan, mới 29 tuổi, có chồng, cha và chú đều bị cơn bão Chanchu cướp mất, ôm đứa con chưa đầy 7 tháng tuổi, ngơ ngác giữa cuộc đời. Chị Vương Thị Phương, 28 tuổi, chồng chết trong bão khi chị đang mang bầu gần 8 tháng, giờ chị mới sinh 1 cháu trai như ước ao của chồng chị được có “thằng cu”, thảng thốt nói: “Vậy mà giờ ảnh có thấy được thằng cu của ảnh đâu...”.

Những chuyện không nên xảy ra

Những đồng nghiệp của chúng tôi ở tại Đà Nẵng, mô tả cái đêm kinh hoàng 24-5, đám ma của những ngư dân xấu số ở làng Bình Tịnh mới ghê rợn làm sao. Trong một cái xóm nhỏ, tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng khóc vang lên mỗi nơi mỗi âm điệu, mỗi giọng, giọng nào cũng thê lương, não nuột. Những đứa trẻ mất cha chạy khắp xóm như điên loạn. May mà cái làng chài nghèo khó này đã có điện, nếu không, đồng nghiệp chúng tôi nói rằng, chính anh - những người làm báo có mặt lúc đó - cũng dễ hóa điên trong cái không khí ai oán, não nùng đến cùng cực. Thảm cảnh ấy không chỉ có ở Bình Minh, nó còn ở Thanh Khê, Núi Thành, Đại Lộc, Tiên Phước... những nạn nhân của cơn bão Chanchu có mặt khắp Quảng Nam - Đà Nẵng. Chính hậu quả khốc liệt đó đã làm xúc động nhân dân cả nước và quốc tế. Theo số liệu của Ủy ban MTTQ VN tỉnh Quảng Nam, đến nay có gần 400 đoàn đến và gửi tiền cứu trợ các nạn nhân. Đó là chưa kể các tổ chức, đoàn thể, đơn vị, các cơ quan báo chí, các cá nhân đến tận nơi, trực tiếp cứu trợ. Theo tính toán sơ bộ của các cơ quan chức năng, mỗi gia đình nạn nhân trong cơn bão Chanchu đã được giúp ít nhất 70 triệu đồng, có nhiều hộ nhận vài trăm triệu; cá biệt có hộ có nhiều người chết đã nhận hơn 1 tỉ đồng. Đó là những con số đáng kể. Dẫu biết rằng, tiền bạc không thể làm vơi đi nỗi đau mất cha, mất con, nhưng dù sao họ cũng được an ủi phần nào. Với số tiền đó của đồng bào cả nước, nếu từng hộ gia đình biết vun vén, họ có thể vượt qua nỗi đau, xây dựng cuộc sống mới trong hoàn cảnh mới.

Điều đáng tiếc nhất là trong việc cứu trợ đã có một số hiện tượng không hay như việc người dân bu bám vào các đoàn cứu trợ, tranh nhau xin xỏ, phân bì hơn thua với các hộ khác... Đặc biệt, ở Bình Minh đã xảy ra một vụ tự tử đau lòng. Nạn nhân là 1 phụ nữ mới 21 tuổi, có chồng chết trong bão Chanchu, tự tử chỉ vì người cha chồng không cho chị đứng tên trong tài khoản được cứu trợ, vì nghĩ rằng trước sau gì chị cũng tái giá... May mà chị được cứu sống! Cũng có không ít hộ đã sử dụng tiền không đúng mục đích. Chúng tôi tâm đắc ý kiến phát biểu của Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Quảng Nam, ông Nguyễn Tất Thắng, khi trả lời một số hộ dân hỏi về cách rút tiền trong sổ tiết kiệm Báo NLĐ trao cho các em mồ côi: “Tôi rất buồn, rất buồn, khi có ai đó hỏi cách rút số tiền này của các em. Tôi mong muốn và yêu cầu số tiền của bạn đọc Báo NLĐ giúp đỡ các em được sử dụng đúng mục đích: đưa các em đến trường...”. Chúng tôi hoàn toàn đồng cảm với anh Thắng và muốn gọi đó là “nỗi buồn hậu Chanchu...”.

Nặng trĩu nỗi buồn

Rời Bình Minh trong buổi trưa nắng như đổ lửa, lòng chúng tôi nặng trĩu nỗi buồn hậu Chanchu. Ngoài kia là đại dương mênh mông, những cánh rừng dương ven biển Hà Bình vẫn reo bất tận. Biển vẫn hào phóng nuôi người nhưng biển cũng cực kỳ tàn khốc. Những vành khăn tang của các em nhỏ vẫn ám ảnh chúng tôi. Nhưng chúng tôi tin rằng, rồi đây, với sự giúp đỡ tận tình của xã hội, các em mồ côi hoàn toàn có đủ điều kiện để vào đời. Thế giới, xã hội văn minh rất gần gũi với các em, bởi ngay ở chợ Được (Bình Triều, Thăng Bình), nơi chỉ cách làng Bình Tịnh khốn khó, bi thương chưa đến 3 km, đã có ADSL...

Ông Vũ Khắc Trọng, Ủy viên Thường trực - Chánh Văn phòng Ủy ban MTTQ VN tỉnh Quảng Nam: Đầu tư cho các công trình phúc lợi, cộng đồng Phóng viên Báo NLĐ cứu trợ cho những gia đình nạn nhân bão Chanchu Trước hết, cho phép tôi được thay mặt gia đình các nạn nhân trân trọng cảm ơn các đoàn thể, đơn vị, cơ quan, các cá nhân, cơ quan báo chí... đã cứu trợ kịp thời cho các nạn nhân. Nghĩa cử này chúng tôi khắc sâu trong lòng. Riêng Ủy ban MTTQ VN tỉnh Quảng Nam, đến nay đã nhận được 8 tỉ đồng cứu trợ, chúng tôi đã chi 3 tỉ đồng. Ngày 28-7, chúng tôi tiếp tục chi trực tiếp 616 triệu đồng cho các nạn nhân ở Núi Thành, Quế Sơn, Đại Lộc... Quan điểm của chúng tôi rất rõ ràng, phải chi đúng đối tượng và tiền cứu trợ phải sử dụng đúng mục đích. Số tiền còn lại, chúng tôi sẽ làm những công trình dân sinh như: trường học, trạm xá, trợ vốn cho ngư dân nghèo, quá khó khăn... Đặc biệt, chúng tôi sẽ xây dựng nhà tình thương cho ngư dân sống ven biển từ Núi Thành đến Duy Xuyên. Đầu tư cho các công trình phúc lợi là hướng đi đúng và có tác dụng cộng đồng. Các đoàn, các tổ chức quốc tế của Thụy Sĩ, Cộng hòa Czech... khi khảo sát các địa phương cũng đồng tình như vậy. N.D ghi