Phú Yên được mùa cá ngừ đại dương

Trúng đậm!

Có một tàu mới vừa cập bến. Đó là chiếc tàu mang số hiệu PY9042 có công suất 120 CV của ông Lê Văn Lợi. Từ trên boong, ông Lợi phóng xuống, hồ hởi báo tin: “30 chú dính câu, phải trên 1 tấn. Trúng đậm, trúng đậm!”. Ngay lập tức, đội quân khiêng thuê cẩu cá từ dưới hầm tàu lên bắt tay vào công việc. Người ta thông báo cho ông Lợi một tin “đã đời” hơn là 30 chú cá ngừ mà tàu ông câu được trong gần 15 ngày lênh đênh ngoài khơi không chỉ nặng 1 tấn như ước đoán của ông, mà lên tới 1,2 tấn. Với giá 50.000 đồng/kg cá như hiện nay, ông Lợi thu được 60 triệu đồng. Ông tính: “Trừ phần tổn (gồm tiền dầu, tiền đá lạnh, tiền ăn, tiền mồi, tiền trả cho thợ bạn...), chuyến đi này tôi lãi gần 30 triệu đồng”. Đây không phải là lần đầu tiên trong năm nay ông Lợi trúng lớn, vì hầu như chuyến ra khơi nào chiếc tàu của ông cũng câu được trên 20 con cá ngừ đại dương.

Không riêng gì tàu ông Lợi, hầu hết trong số đội tàu câu khơi 400 chiếc của Phú Yên năm nay đều được mùa chưa từng có. Ông Mai Tư, chủ tàu và là thuyền trưởng của tàu PY2457, hồ hởi cho biết: “Đi câu khơi gần 10 năm nay, chưa bao giờ tôi thấy tàu câu “no” như năm nay. Tàu tôi mỗi chuyến đi như vậy ít nhất cũng được 1 tấn cá. Nhiều tàu ở phường 6, ở Đông Tác (huyện Tuy Hòa)... trúng đậm hơn, từ 1,2 đến 1,5 tấn/chuyến câu”.

Một nghề thịnh vượng

Nghề câu cá ngừ đại dương được ghi nhận là do ngư dân Phú Yên phát hiện, làm nền tảng cho chương trình đánh bắt xa bờ của Chính phủ. Năm 1994, một số ngư dân ở phường Phú Câu (phường 6, thị xã Tuy Hòa bây giờ) chuyên câu cá chuồn tình cờ phát hiện ra nghề này khi một vài chú cá ngừ tham ăn dính câu. Người chuyển sang câu cá ngừ chuyên nghiệp đầu tiên chính là ông Sáu Liên. “Tôi đã nghĩ ra chuyện lấy cá chuồn làm mồi câu cá ngừ khi thấy loại cá lớn này cứ xông vào những con cá chuồn đã dính câu. Hồi đó, chúng tôi đi biển chỉ khoảng 10 hải lý trở lại, đi dăm ba ngày, câu được cá ngừ đem ra chợ thị xã bán với giá 7.000 đồng/kg” – ông Sáu Liên nhớ lại. Năm 1995, một Việt kiều Mỹ gốc phường 6 về thăm quê, đã nghĩ đến chuyện đem xuất khẩu loại cá này sang thị trường nước ngoài. Người này đã đặt hàng các ngư dân phường 6 với giá 21.000 đồng/kg và xuất thịt cá tươi sang thị trường Đài Loan, Nhật Bản. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu hải sản Việt Nam phát hiện được điều này đã ồ ạt về Phú Yên để mua cá ngừ. Đến cuối năm 1995, nghề câu cá ngừ đại dương chuyên nghiệp đã hình thành ở tỉnh miền duyên hải Trung Bộ này, trở thành một nghề thịnh vượng.

Tuy nhiên, liên tục trong khoảng 3 năm trở lại đây, nghề này bắt đầu gặp khó khăn. Nhiều cá nhân và tổ hợp tác đánh bắt xa bờ bị lỗ hàng trăm triệu đồng, nợ nần chồng chất, nhiều người phá sản do đánh bắt không hiệu quả.

Dự báo lạc quan

Năm nay thì khác, ngoài chuyện “mưa thuận gió hòa”, còn nhiều nguyên nhân khác giúp các tàu câu cá ngừ đại dương ở Phú Yên bội thu. Ông Hà Viên, chuyên viên Sở Thủy sản Phú Yên, nói: “Năm nay bất ngờ cá ngừ xuất hiện ở ngư trường khá dày, cộng thêm giá cả ổn định ở mức cao, từ 48.000-50.000 đồng/kg, đã khiến ngư dân bám biển liên tục. Theo dự báo của chúng tôi, với thời tiết thuận lợi như hiện nay, ngư dân có thể đánh bắt đến hết tháng 8 âm lịch. Khả năng sản lượng cá ngừ đại dương đánh bắt được ở Phú Yên năm nay đạt 3.500 tấn – một sản lượng kỷ lục mà hồi đầu năm, lúc chúng tôi làm kế hoạch không dám mơ tới!”.

Nhưng theo các chủ tàu, thì hai nguyên nhân chủ yếu giúp họ câu được nhiều cá ngừ vụ này là nhờ thay đổi mồi câu và đóng nhiều tàu công suất lớn. Hai phần ba trong tổng số 400 tàu đánh bắt xa bờ của Phú Yên có công suất trên 100 CV, đa số được đóng mới trong vụ năm 2002. “Trước năm 2002, số tàu có công suất trên 100 CV chỉ đếm được trên đầu ngón tay, loại tàu dưới 70 CV rất phổ biến lúc bấy giờ, chỉ quẩn quanh trong khoảng 100 hải lý trở lại. Còn hiện tại, nhiều chủ tàu đã đầu tư đóng tàu công suất lớn, một số tàu có công suất 150 CV. Với tàu công suất lớn, chúng tôi có thể vươn khơi, đi xa đến trên 200 hải lý, ở đó nguồn cá dồi dào hơn” – ông Lê Văn Lợi nói. Ngoài ra, các ngư dân câu cá ngừ còn cho rằng hiện tại loại mồi câu đang  được cá ngừ đại dương ưa chuộng là mực xà. “Có lẽ do thời tiết thay đổi sao đó mà đến khoảng tháng 4 là cá ngừ không ngó ngàng gì đến mồi cá chuồn “truyền thống” nữa. Và chúng tôi đã tìm ra mồi mực. Với loại mồi này, tốc độ dính câu của cá ngừ nhanh hơn hẳn!” – ông Đỗ Văn Hùng, thuyền trưởng tàu PY9008 cho biết vậy. Loại mồi câu này các tàu Phú Yên phải “săn” ngư dân câu mực Quảng Ngãi để mua, trung bình mỗi tàu một chuyến ra khơi “ngốn” 240-300 kg mực. Ông Hùng nói: “Nếu trước kia chúng tôi không phải tốn tiền mua mồi vì đánh bắt được cá chuồn, còn bây giờ thì mỗi chuyến phải chi khoảng 10 triệu đồng để mua mồi mực. Tuy nhiên, sản lượng cá câu được lại tăng gấp 2-3 lần, nên chi phí đó đã không còn đáng kể”.