Quyền tác giả sẽ được thực hiện chặt chẽ

* Phóng viên: Thưa bộ trưởng, Luật Xuất bản lần này có điều nào quy định việc chấn chỉnh hoạt động độc quyền trong xuất bản?

- Bộ trưởng Phạm Quang Nghị: Tôi nghĩ dưới sự lãnh đạo và quản lý thống nhất của Nhà nước, nếu có công cụ quản lý và chỉ đạo tốt thì không những độc quyền không gây nên tiêu cực mà có những mặt tích cực. Ví dụ độc quyền để chỉ đạo tập trung hơn, in ấn có chất lượng hơn và quy định giá cả cho hợp lý hơn. Độc quyền chỉ trở nên xấu khi nó không được quản lý tốt và không thực hiện đúng những nguyên tắc về quản lý kinh tế một cách tự giác.

* Theo bộ trưởng, có cách nào để vừa độc quyền nhưng vẫn kiểm soát được giá cả?

- Hiện nay chúng ta mới khắc phục được một khâu quan trọng là khâu in ấn. Theo tôi biết, Bộ GD-ĐT đã tiến hành đấu thầu, ai in rẻ thì được in. Đó là khâu rất quyết định. Còn lại là khâu tổ chức, từ biên tập và phát hành. Nếu khâu biên tập chi phí thấp, phát hành phí thấp thì giá cả sách giáo khoa sẽ giảm đi.

* Bộ trưởng có cho rằng Luật Xuất bản lần này sẽ chấn chỉnh được tình trạng xuất bản sách giáo khoa, sách tham khảo hỗn loạn hiện nay?

Chấn chỉnh ngay thì rất khó, thực ra nói chính xác là luật mới sẽ góp phần điều tiết thị trường này. Tôi đã nói, việc xuất bản sách giáo khoa liên quan đến sự chỉ đạo của bộ chủ quản cũng như hàng loạt chính sách đi kèm. Ví dụ năm nay, Bộ GD-ĐT đã có văn bản chỉ đạo cấm việc xuất bản sách hướng dẫn ôn tập của các NXB cho cả nước. Tôi nghĩ đó là một chỉ đạo rất hợp lý.

* Thưa bộ trưởng, Luật Xuất bản lần này có đề ra tiêu chí cụ thể để xuất bản tác phẩm nghệ thuật?

- Ở Việt Nam, một cuốn sách không bị kiểm duyệt về nội dung trước khi xuất bản. Nếu không vi phạm những điều cấm, tác phẩm sẽ được in, đó là một tiêu chí để bảo đảm tự do. Người chịu trách nhiệm trước hết và đầu tiên về nội dung sách là giám đốc NXB, sau đó là những người có liên quan, trong đó có tác giả.

* Thưa bộ trưởng, luật lần này có mở cửa cho các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam kinh doanh trong lĩnh vực in ấn xuất bản?

- Trong dự thảo luật có đưa ra việc cho các công ty nước ngoài lập các văn phòng đại diện tại Việt Nam. Các văn phòng này có chức năng giới thiệu sách của họ cho chúng ta, ngược lại, chúng ta giới thiệu sách của mình cho họ, có thể coi đây như là một cách mua bán sách với nước ngoài. Luật lần này không quy định việc trực tiếp thành lập các NXB nước ngoài trên nước ta.

Riêng trong lĩnh vực in ấn thì phải phụ thuộc vào mức độ ứng kết trong các hiệp định thương mại và việc ta gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Mức độ cam kết trong lĩnh vực in ấn xuất bản đến đâu thì ta thực hiện đến đó.

* Vậy còn việc đưa sách Việt Nam ra in ấn tại nước ngoài?

- Thực tế hiện nay, một số tác giả Việt Nam đã xuất bản sách của mình ở nước ngoài. Việc xuất bản này phụ thuộc trước hết vào phía nước ngoài chứ không phải chúng ta, người ta muốn in cái gì thì đều được quy định bởi luật nước họ. Trường hợp ta muốn hợp tác với họ thì phải trên cơ sở song phương.

* Thưa bộ trưởng, việc mở rộng trong lĩnh vực xuất bản lần này có đi đôi với việc bảo đảm quyền tác giả?

- Chính vì mở rộng hợp tác mà việc thực hiện bản quyền tác giả càng trở nên chặt chẽ. Bởi lúc này, nó liên quan chặt chẽ tới luật của các quốc gia khác, mình không thể “du di”, châm chước như kiểu nội bộ mình được.

* Mức độ chặt chẽ như thế nào, bởi tình trạng vi phạm bản quyền ở nước ta hiện nay rất phổ biến?

- Lúc ấy thì phía mình cũng có mà phía bạn chắc chắn cũng có chế tài cụ thể. Nhưng một mình Luật Xuất bản không thể “kham” hết mà phải có nhiều luật cùng tham gia điều chỉnh. Chúng ta còn phải xây dựng những nội dung liên quan đến vấn đề bản quyền, đây là vấn đề rất mới và rất lớn. Theo tôi, ý định chung của những người làm luật là xây dựng một chế tài xử phạt nghiêm khắc hơn bây giờ rất nhiều để đủ mức răn đe những người vi phạm. Mức độ xử phạt của mình hiện nay chưa đủ nghiêm, không phải chỉ trong lĩnh vực xuất bản mà còn rất nhiều lĩnh vực khác.