Sống mòn ở vùng đất chết: Khao khát bình yên

Bao đời nay, những đồng bào dân tộc Thái đen quần tụ bên dưới chân đèo Noong Hẻo và vẫn sống bình yên bên dòng Nậm Há. Dẫu nghèo nhưng họ biết đùm bọc và yêu thương nhau. Thanh niên trong bản chăm chỉ làm ăn, người già vui vầy bên con cháu. Người dân nơi đây chưa từng biết đến ma túy, trộm cắp là gì.

Các bản làng ở Noong Hẻo không còn bình yên

Khốc hại vì vàng

Thế rồi, cách đây 20 năm, khi bãi vàng Chinh Sáng ở huyện Tam Đường - Lai Châu cạn kiệt, “vàng tặc” đổ về đây, lật tung các khu rừng đầu nguồn suối Nậm Há để đào bới, tìm vàng. Những cánh rừng phòng hộ đầu nguồn bị băm nát, cuối cùng họ tìm được bãi vàng Phiêng Chạng ở Noong Hẻo và khai thác từ đó đến nay.

Bãi vàng đã thu hút hàng trăm người dân tìm đến với giấc mộng đổi đời. Thanh niên khỏe mạnh trong bản đều bị rủ rê bởi những lời mật ngọt. Đang tuổi cắp sách đến trường, nhiều em đã bỏ học để đi theo tiếng gọi của vàng. Tệ nạn xã hội như ma túy, trộm cắp cũng nảy sinh từ đây.

Người già kể rằng con suối Nậm Há vốn trong và rất sạch, người dân lấy nước để nấu ăn, tắm rửa hằng ngày. Nhưng từ khi cánh phu vàng xuất hiện, con suối này đã trở thành dòng nước chết. Họ đãi vàng nơi đầu nguồn khiến dòng nước đục ngầu. Rất nhiều trâu bò, lợn gà của dân bản đã chết vì uống nước suối này; cá cũng chết trắng ao vì nguồn nước bị ô nhiễm. Nậm Há trở thành dòng suối độc.

Không chỉ đầu độc môi trường sống, các bãi vàng đã giết chết những trai làng bằng ma túy và bệnh tật. Người già không nơi nương tựa; bao trẻ thơ thất học, đói nghèo hoặc ốm chết vì lây bệnh từ bố mẹ. Do nghiện hút không thể kiểm soát nên ở Noong Hẻo giờ đây hầu như người già đều chết sau con của mình.

Ở Noong Hẻo, hầu hết các gia đình chỉ còn phụ nữ lớn tuổi và con, cháu gái; đàn ông nghiện ma túy đã chết rất nhiều

Lởn vởn bóng ma tử thần

Với sự chỉ đạo quyết liệt của UBND tỉnh Lai Châu, bãi vàng Phiêng Chạng đã tạm thời bị phong tỏa. Đây là tín hiệu vui cho người dân Noong Hẻo. Tuy nhiên, vẫn còn có quá nhiều điều cần làm để cứu dân vùng đất này khỏi vũng lầy ma túy và chết chóc.

Ở Noong Hẻo, không chỉ người già hay thanh niên nghiện. Những đứa trẻ mới chỉ 12 - 13 tuổi cũng đã dính vào ma túy. Em Lò Văn Ba ở bản Nậm Há 1 mới chỉ 13 tuổi đầu nhưng đã nghiện nặng từ lâu. Còn nữa, Lò Văn Kế mới 12 tuổi ở Nậm Há 2 cũng tợp ma túy mấy năm rồi.

Nhiều em bé cũng đã chết theo bố mẹ vì bị AIDS. Sau khi Bời Văn Nọi và Lò Thị Dươi ở bản Noong Om cùng chết vì “ết”, đứa con của họ mới sinh được gần 1 tuổi cũng chết theo vì bị lây từ bố mẹ. Rồi ở bản Nậm Há 1, Lù Văn Thương chết năm 2010, con của Thương là cháu Lù Văn Ngạ mới 3 tuổi cũng chết sau đó 1 năm vì bị lây từ bố. Hầu hết những đối tượng từng bị bắt đi cai nghiện khi trở về đều tái nghiện, thậm chí còn nặng hơn vì ma túy vẫn mua được ở trong bản, chúng bạn vẫn hút hít hằng ngày.

Tương lai mờ mịt

Ma túy khiến tình hình an ninh trật tự ở xã Noong Hẻo trở nên phức tạp. Tình trạng trộm cắp ngày nào cũng xảy ra, người dân bức xúc vô cùng. “Bọn nghiện không chỉ ăn trộm ban đêm, ban ngày chúng cũng đi trộm. Cái gì cũng lấy, từ con trâu, cái tivi, chiếc xe máy cho đến tấm chăn màn, đệm lợn, gà...” - anh Hoan cho biết.

Để biết chính xác Noong Hẻo có bao nhiêu người nghiện ma túy, bao nhiêu người nhiễm HIV/AIDS thật không dễ bởi con nghiện cứ trốn chui trốn nhủi, có bắt khám bệnh cũng chẳng đi. Còn hàng chục, thậm chí hàng trăm đứa trẻ thơ kia, người thân của các em cần được biết các em có bị lây nhiễm “ết” từ bố, mẹ không? Chẳng lẽ, cứ bất lực nhìn những thiên thần chết dần, chết mòn.

Rời Noong Hẻo, chợt ngước nhìn về phía nghĩa trang, mảnh tang trắng cắm ở ngôi mộ của Lò Văn Sợi (bản Noong Hẻo 3), mới chết cách đây mấy ngày, đang bay phấp phới mà lòng trĩu nặng. Còn nghĩa trang ở bản Nậm Há, ngôi mộ của Lò Văn Chựa mới chôn vẫn còn ấm đất thì ngày 12-10 lại tiếp tục “đón” Lò Văn Póng.

Không biết đến bao giờ, vùng đất chết này mới dịu bớt nỗi ám ảnh vì ma túy và tử thần!