Sống tạm bợ, lây lất...

Từ tháng 3-2006, hàng chục hộ dân ở xã Trà Đốc (huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam) phải di dời để thi công công trình thủy điện Sông Tranh 2. Hơn 1 năm qua, những hộ đã di dời và đồng bào nằm trong vùng bị ảnh hưởng của thủy điện vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn do cảnh sống “tạm”.

Nhà ông Hồ Văn So phải giải tỏa trắng ngay khi khởi công xây dựng thủy điện Sông Tranh 2, hiện đang ở tạm tại thôn 1, xã Trà Đốc. Nơi gia đình ông ở tạm không phải là nhà, cũng không thể gọi là lều. Nó được dựng sơ sài bằng cây rừng, che bằng mấy tấm tôn cũ nát. Đó là nơi trú thân của 7 con người. Ông So ngồi bó gối, nhìn ra vạt đất nham nhở mù bụi, than: “Lúc nhà mình di dời, cán bộ tỉnh và huyện hứa sẽ có nhà mới để ở. Nhưng hơn năm rồi mà chẳng thấy. Tiền bồi thường, gia đình mình tiêu gần hết rồi. Mấy tháng nay không có đất rẫy để làm, không biết lấy gì để ăn đây?”.

Cùng với gia đình ông Hồ Văn So là 24 gia đình đồng bào Cadong khác bị giải tỏa trắng, phải ở tạm tại thôn 1 và thôn 3 của xã Trà Đốc. Ngoài số tiền hỗ trợ di dời nhà (5 triệu đồng/hộ), bình quân mỗi gia đình còn được bồi thường từ 25-40 triệu đồng. Trong khi chờ vào khu tái định cư (TĐC), không ít người bỏ tiền ra mua xe máy, sắm điện thoại di động, ăn nhậu phung phí...

Hết tiền, lao động ở không, đất sản xuất chưa có nên các gia đình lâm vào cảnh khó khăn. Bà Đinh Thị Lênh nói như mếu: “Chồng mình ngày nào cũng uống rượu say, ngủ như chết. Tiền đền bù giải tỏa, nhà mình chỉ mua được con bò, chẳng lẽ bán để ăn...”.

Bố trí TĐC cho 210 hộ gia đình nằm dưới cao trình 112 m, tại thôn 5 và thôn 6, xã Trà Bui và 36 hộ gia đình ở tổ 3, thôn 2, xã Trà Đốc là việc bắt buộc phải hoàn thành trước mùa mưa 2007. Tuy nhiên, các điểm TĐC hiện vẫn đang thi công nham nhở. Ông Đinh Văn Xuân, Chủ tịch UBND xã Trà Bui, lo lắng: “Các điểm TĐC cho đồng bào đang tiến hành xây dựng nhưng chưa chắc đã xong trước mùa mưa. Đất sản xuất cho người dân như thế nào cũng chưa nghe nói đến”.

Một trong những nguyên nhân của sự chậm trễ trong việc bố trí TĐC cho người dân vùng lòng hồ thủy điện Sông Tranh 2 là do công tác bồi thường, giải tỏa mặt bằng và sự phối hợp thiếu chặt chẽ, đồng bộ giữa Ban Quản lý (BQL) Thủy điện 3 và các sở, ban, ngành, đoàn thể địa phương. Theo BQL Thủy điện 3, diện tích đất sản xuất nông nghiệp phải đền bù cho dân phát sinh (so với thời điểm thống kê, đo đạc) hơn... 2.300 ha (!); giá cả và thực trạng các diện tích cây trồng như quế, cây ăn quả... cũng thay đổi; việc lựa chọn mẫu nhà theo phong tục, tập quán của đồng bào chưa thống nhất. Cạnh đó, có không ít hộ gia đình muốn di dời tự do chứ không vào các khu TĐC như thỏa thuận ban đầu.