Tạo cơ hội tự ứng cử vào Quốc hội

Ngày 16-2, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị Hiệp thương lần thứ nhất bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XIV.

Để có danh sách những người ứng cử theo từng đơn vị bầu cử, MTTQ sẽ tổ chức 3 hội nghị hiệp thương. Trong đó, hội nghị thứ nhất để thỏa thuận về cơ cấu, thành phần, số lượng người của các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở trung ương được giới thiệu ứng cử ĐBQH trên cơ sở dự kiến của Ủy ban Thường vụ QH.

Ông Đỗ Duy Thường cho rằng phải nhấn mạnh tiêu chuẩn ứng cử viên đại biểu Quốc hội Ảnh: Hoàng Long

Theo bà Nguyễn Thị Nương, Trưởng Ban Công tác ĐB, dự kiến số lượng ĐBQH ở trung ương là 198 (bằng 39,6%). Trong đó, cơ cấu, thành phần được dự kiến phân bổ: các cơ quan Đảng 11 ĐB; cơ quan Chủ tịch nước 3 ĐB; các cơ quan của QH (ĐBQH chuyên trách ở trung ương) 114 ĐB, trong đó dự kiến khoảng 20% là phụ nữ và khoảng 10% là người dân tộc thiểu số; Chính phủ, cơ quan thuộc Chính phủ là 18 ĐB, phấn đấu có ĐB là phụ nữ và người dân tộc thiểu số.

Bộ Quốc phòng có 15 ĐB; Bộ Công an 3 ĐB; TAND Tối cao 1 ĐB; VKSND Tối cao 1 ĐB; Kiểm toán Nhà nước 1 ĐB; MTTQ và các tổ chức thành viên 31 ĐB, trong đó có phụ nữ, người dân tộc thiểu số, trẻ tuổi (dưới 40 tuổi), tôn giáo, ngoài Đảng, ĐB tái cử và nhân sĩ trí thức, văn nghệ sĩ tiêu biểu.

ĐBQH khóa XIV ở trung ương tăng 15 người so với khóa XIII và đều là ĐBQH chuyên trách để tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của QH.

Cũng theo nghị quyết, có 6 địa phương có từ 10 ĐBQH trở lên (trong đó Hà Nội, TP HCM mỗi địa phương 30 ĐB); riêng Hà Nội, TP HCM, Thanh Hóa và Nghệ An mỗi địa phương có 2 ĐB chuyên trách. Như vậy, số ĐBQH thuộc cơ cấu trung ương là 198 người, số ĐB thuộc cơ cấu địa phương là 302 người, tổng số ĐBQH là 500 người.

Ông Lê Minh Thông, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH, cho biết 896 ứng cử viên ĐBQH là con số tối thiểu ứng cử viên cần phải có để bầu ra 500 ĐBQH.

Ông Đỗ Duy Thường, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, cho rằng Đại hội Đảng lần thứ XII vừa qua, số dư bầu rất cao (30%), được nhân dân đánh giá là tính dân chủ cao, cần phát huy điều này trong bầu cử ĐBQH và HĐND, trong đó phải nhấn mạnh tiêu chuẩn ứng cử viên ĐBQH. Cần bảo đảm tiêu chuẩn cao nhất của người ứng cử ĐBQH, bảo đảm công bằng ở cả trung ương và địa phương là đều có số dư.

Đáng chú ý, ông Lù Văn Que, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, đề nghị mở rộng số lượng ĐBQH là người ngoài Đảng, dân tộc thiểu số. “Họp QH đâu phải hội nghị đảng viên mở rộng trong khi chúng ta có nhiều người ngoài Đảng ưu tú. Tôi thấy tăng lên 100 người ngoài Đảng trong QH là hợp lý vì Đảng mới có 4,5 triệu đảng viên. Cơ cấu trong - ngoài Đảng phải hợp lý. Nếu phát hiện trường hợp tiêu biểu có thể đưa vào để dân bầu mới hợp lòng dân” - ông Que thẳng thắn.

Một vấn đề đáng chú ý khác, theo ông Que, QH khóa XIII có 78 ĐB dân tộc ít người song vẫn còn 24 dân tộc chưa có ĐB trong QH. Dự kiến QH khóa XIV vẫn còn 17 dân tộc không có ĐB. Cơ cấu cũng phải hài hòa, như dân tộc Tày có 1,6 triệu dân nhưng có 15 ĐB, dân tộc Thái 1,5 triệu dân chỉ có 5 ĐBQH ở khóa XIII là chưa hợp lý lắm.

Bà Hà Thị Liên, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, cho rằng dự kiến cơ cấu, thành phần phải bảo đảm yêu cầu cao nhất là tiêu chuẩn ĐBQH. Tránh tình trạng ĐBQH được bầu đúng thành phần nhưng cả nhiệm kỳ “không có tiếng nói nào”. Đồng tình, ông Đỗ Duy Thường nói thẳng: “QH khóa XIII có nhiều phiên ĐB vắng, ghế trống nhiều quá, trong đó có các ĐB cơ quan hành pháp. Vì thế, cần giảm số lượng ĐB thuộc cơ quan hành pháp. Ông Trần Hoàng Thám, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, cũng kiến nghị giảm 50% ĐBQH ở các cơ quan hành pháp xuống còn 9 người để tăng ĐBQH chuyên trách, khu vực MTTQ, tổ chức đoàn thể và cơ chế lựa chọn thêm người tự ứng cử. “Cần khuyến khích người tự ứng cử và phải được thể hiện trong cơ cấu thành phần chứ dự kiến thấy vắng bóng cơ cấu người tự ứng cử. Nếu định ra cơ cấu người tự ứng cử thì sẽ tạo không khí dân chủ, phấn khởi trong nhân dân” - ông Thám hiến kế.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân cho biết Hội đồng Bầu cử quốc gia, Ủy ban Thường vụ QH sẽ nghiên cứu đề xuất tăng số lượng đối với cơ cấu ĐBQH là người dân tộc thiểu số, tăng số người ngoài Đảng tham gia QH, tăng số ĐBQH chuyên trách, giảm đại diện cơ quan hành pháp… Từ ngày 24-2 đến 10-3, các cơ quan tổ chức sẽ giới thiệu người ứng cử ĐBQH và HĐND. Việc tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ hai để thỏa thuận lập danh sách sơ bộ những người ứng cử ĐBQH, đại biểu HĐND, tổ chức từ ngày 16-3 đến 18-3; hội nghị lấy ý kiến nhận xét và tín nhiệm của cử tri đối với người ứng cử ĐBQH, ĐB HĐND được tổ chức từ ngày 20-3 đến 12-4. Hội nghị hiệp thương lần thứ ba được tổ chức trong khoảng thời gian từ ngày 13 đến 17-4.

\