Tạo điều kiện cho dân kiện “quan”

Đó là những nội dung được bàn thảo tại cuộc họp diễn ra ngày 12-3 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) để cho ý kiến về dự án Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi).

Sai phải tự sửa

Về thẩm quyền của HĐXX, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Nguyễn Văn Hiện cho biết Thường trực Ủy ban Tư pháp đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành. Theo đó, HĐXX có quyền tuyên hủy một phần hoặc toàn bộ quyết định hành chính trái pháp luật mà không có thẩm quyền sửa một phần hoặc toàn bộ quyết định ấy.

Cùng quan điểm, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Kiều Đình Thụ cho biết theo Hiến pháp, QH quyết định quyền lập pháp, Chính phủ thực hiện quyền hành pháp, còn tòa án thực hiện quyền tư pháp. Quyết định hành chính là của cơ quan nhà nước thuộc khối hành pháp. Cho nên, khi quyết định hành chính không đúng thì tòa án không thể sửa mà để cho khối hành pháp tự sửa chữa.

Bản án tuyên phải có hiệu lực

Liên quan đến các khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính, đại diện cơ quan soạn thảo, Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình cho biết dự luật quy định giao TAND cấp tỉnh giải quyết theo trình tự sơ thẩm những khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của UBND cấp huyện, chủ tịch UBND cấp huyện.

Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Đức Hiền đề nghị có cơ chế bảo đảm bản án hành chính phải thi hành nghiêm túc Ảnh: TTXVN

Bày tỏ sự đồng tình về quy định này, Phó trưởng Ban Nội chính trung ương Nguyễn Doãn Khánh cho biết: “Trong tình hình hiện nay, huyện xét xử huyện là không khả thi.  Để bảo đảm tính thống nhất, đối với cấp tỉnh cũng cần giao TAND cấp cao giải quyết”. Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của QH, ông Ksor Phước, cũng cho rằng việc xét xử phải trên một cấp đối với các quyết định hành chính để không bị ràng buộc, nể nang và bảo đảm tính khách quan.

Tuy nhiên, nhiều thành viên UBTVQH cho rằng việc để TAND trên một cấp xét xử những khiếu kiện hành chính, hành vi hành chính là trái với yêu cầu cải cách tư pháp, thậm chí trái Hiến pháp.

Trong khi đó, Trưởng Ban Dân nguyện của QH, ông Nguyễn Đức Hiền, bày tỏ băn khoăn khi trong dự luật chưa quy định rõ quyền, nghĩa vụ của người dân khi tiến hành khởi kiện vụ án hành chính. “Cử tri rất quan tâm về hiệu lực của các bản án hành chính. Vì vậy, cần phải có cơ chế chế tài để bảo đảm bản án hành chính tuyên rồi phải có hiệu lực pháp luật” - ông Hiền lưu ý.

Giải đáp băn khoăn, ông Trương Hòa Bình cho biết việc thi hành án thực tế còn “nợ” nhiều nên cần có quy định trong luật này để bảo đảm thi hành án hành chính. Ngoài ra, cần bổ sung thẩm phán thi hành án để theo dõi quá trình thi hành án theo tinh thần cải cách tư pháp. Bên cạnh đó, cần thực hiện cơ chế công khai với báo chí, đưa ra HĐND giám sát, theo dõi thi hành án.

Chủ trì phiên họp, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu nhấn mạnh: “Trước đây, chúng ta không cho dân kiện “quan” thì nay, việc dân có quyền kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cán bộ, cơ quan nhà nước là một bước tiến rất quan trọng”. Ông Lưu đề nghị dự thảo luật cần tạo điều kiện để người dân thực hiện quyền của mình.

Làm rõ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn

Theo ông Nguyễn Văn Hiện, Ủy ban Tư pháp của QH tán thành việc bổ sung quy định về thủ tục rút gọn trong dự luật nhằm cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức TAND năm 2014. Theo đó, thủ tục rút gọn phải được áp dụng ở cả giai đoạn xét xử sơ thẩm và xét xử phúc thẩm vụ án hành chính. Vì vậy, dự luật mới chỉ quy định thủ tục rút gọn ở giai đoạn xét xử sơ thẩm là chưa phù hợp.

Bên cạnh đó, dự luật chưa làm rõ được các điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn (vụ án có tính chất đơn giản, rõ ràng; vụ án không có người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; các bên đương sự đồng ý xét xử theo thủ tục rút gọn...), phạm vi áp dụng còn rất hẹp (chỉ áp dụng đối với khiếu kiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính).