Thạch tín đang đe dọa sức khỏe hàng triệu người!

. Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về mức độ nhiễm thạch tín trong nguồn nước ở nhiều vùng rộng lớn tại nước ta hiện nay?

- PGS-TS Nguyễn Khắc Hải: Từ năm 1996 trở lại đây, trước tình trạng các giếng khoan phát triển ồ ạt, nhiều cơ quan đã tiến hành các cuộc nghiên cứu, điều tra về vấn đề asen trong nguồn nước giếng khoan. Một số kết quả nghiên cứu gần đây cho thấy, nhiều khu vực đã nhiễm asen với mức độ khác nhau gồm: Hà Nội, Hà Tây, Hà Nam... Hiện chưa có một thống kê cụ thể về số giếng khoan bị nhiễm asen, nhưng qua xét nghiệm 80.000 giếng khoan tại một số địa phương khác nhau ở vùng đồng bằng sông Hồng cho thấy mức độ nhiễm asen rất nghiêm trọng. Tại các xã Hòa Hậu, Bồ Đề và Vĩnh Trụ (tỉnh Hà Nam) sau khi kiểm tra trên 1.900 giếng khoan, đã phát hiện 94,4% số giếng có hàm lượng asen trong nước cao hơn tiêu chuẩn cho phép. Tại Hà Nội, nước ngầm bị nhiễm asen đã được phát hiện từ năm 1996. Đáng lưu ý, hàm lượng asen ở khu vực này đang có xu hướng lớn hơn so với 5- 6 năm trước.

. Như vậy có nghĩa là nguồn nước giếng khoan đang sử dụng ở nhiều địa phương hiện nay là hiểm họa đe dọa sức khỏe người dân?

- Hầu hết nước được lấy trực tiếp từ các giếng khoan hiện nay không đạt các yêu cầu và cần phải xử lý trước khi đưa vào sử dụng. Hiện có khoảng trên 90% hộ gia đình sử dụng nước giếng khoan đã có bể lọc, tuy nhiên hiệu quả xử lý asen chưa triệt để. Do đó, những nguồn nước qua lọc này dùng trong ăn uống vẫn tạo ra nguy cơ nhiễm asen mãn tính. Năm 2003, Viện Y học Lao động và Vệ sinh môi trường đã tiến hành kiểm tra sức khỏe cho 400 trường hợp ở khu vực có nhiễm asen nặng ở tỉnh Hà Nam đã phát hiện 7 trường hợp mắc các chứng bệnh do ăn uống với nguồn nước nhiễm asen và 50 người khác có hàm lượng asen niệu cao hơn bình thường. Việc sử dụng nguồn nước có asen về lâu dài chắc chắn sẽ gây ra nhiều bệnh tật.

. Đó là những loại bệnh nào, thưa ông?

- Đã có rất nhiều bằng chứng về những ảnh hưởng của việc dùng nước nhiễm asen tới sức khỏe con người. Thực tế ở một số nước như Bangladesh, Trung Quốc, Ấn Độ... cho thấy đã phát hiện ra hàng loạt bệnh do con người sử dụng nguồn nước nhiễm asen trong thời gian dài. Do không phát hiện sớm cũng như không có bể xử lý nên bệnh tật đã âm thầm gặm nhấm sức khỏe của hàng triệu người trong những khu vực rộng lớn trong suốt 15 năm trời, cho đến khi asen lộ diện mới thấy được đây là mối đe dọa đối với sức khỏe con người. Biểu hiện sớm là các bệnh ngoài da như biến đổi sắc tố da, sừng hóa, tiếp đó là các bệnh về tim mạch, tiêu hóa, hô hấp, tiết niệu, thai sản, gan và có thể dẫn đến các bệnh ung thư da, ung thư bàng quang hay tiểu đường, bệnh bạch huyết... Nếu không có biện pháp xử lý, cải tạo nguồn nước thì con số người nhiễm độc asen ở VN có thể tới hàng triệu người!

. Theo một thông báo mới đây, VN đã được đánh dấu trên bản đồ ô nhiễm asen của thế giới. Vậy thực trạng nhiễm asen của VN ở mức nào so với thế giới?

- Hiện nay chúng ta chưa có đánh giá hay nghiên cứu cụ thể nào để đánh giá mức độ ô nhiễm asen. Theo đề án giảm thiểu tác hại của asen trong nguồn nước sinh hoạt ở VN vừa được Chính phủ phê duyệt, thời gian tới các bộ, ngành liên quan sẽ tiến hành đánh giá trên toàn quốc về mức độ ô nhiễm, mức độ ảnh hưởng, tình trạng sức khỏe, đề xuất các giải pháp để phòng ngừa...

. Vấn đề này đã được biết đến hơn 10 năm nay nhưng tại sao đến giờ mới tuyên truyền cho người dân những tác hại từ nguồn nước nhiễm asen?

- Trước đây chúng ta còn tranh cãi, nghiên cứu và tìm hiểu các vấn đề liên quan đến vấn đề này. Nhiều ý kiến cũng cho rằng đây là vấn đề... nhạy cảm, nhưng giờ rõ ràng hàm lượng asen trong nước cao đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân, do đó cần phải lên tiếng để dân biết và có biện pháp phòng tránh. Theo tôi, đã đến lúc phải tập trung tuyên truyền cho người dân, nhất là những vùng nào có nguy cơ cao để sớm có hướng khắc phục.