Thận trọng với những thông tin về SA 8000

 Phóng viên: Thưa ông, SA 8000 của tổ chức nào và thực chất là cái gì?

- Ông Nguyễn Mạnh Cường: SA 8000 không phải là luật của Mỹ hay bất cứ một quốc gia nào. Ðó cũng không phải là cam kết trong quy ước quốc tế. SA 8000 là bộ chứng chỉ thuộc một tổ chức tư nhân tại Mỹ gọi là SAI, nói về trách nhiệm xã hội hay uy tín xã hội. Nó có 8 điều chính đề cập đến tiêu chuẩn lao động như: Lao động trẻ em, lao động cưỡng bức, đảm bảo cho người lao động được gia nhập công đoàn. Quy định về trả công, về giờ làm, về an toàn lao động, không được xúc phạm đến danh dự người lao động v.v... Ðây là những quy định tiến bộ đã được thể hiện rất rõ trong Bộ Luật Lao động của nước ta.

 Thời gian qua có nhiều DN ở Việt Nam đã tìm mọi cách để có được bộ chứng chỉ SA 8000. Ông nghĩ sao về việc này?

- Các DN đã có sự nhầm lẫn. Họ cần phải phân biệt rõ giữa việc thực hiện nội dung SA 8000 và việc lấy chứng chỉ SA 8000. Ðây là hai việc hoàn toàn khác nhau. Hầu hết các DN chỉ muốn có được chứng chỉ này.

 Vậy thực tế công dụng của SA 8000 to lớn đến đâu và có liên quan gì đến xuất khẩu không?

- Theo báo cáo đánh giá của Hiệp hội Dệt may - Giày dép Hoa Kỳ từ ngày 20 đến 27-1-2002 thì không cần thiết phải có chứng chỉ này khi làm ăn với Mỹ. Nhưng các DN Việt Nam vẫn sốt sắng làm. Thế là thừa. Phía Mỹ họ không yêu cầu chứng chỉ này, cái họ cần trước tiên là các DN nên chấp hành tốt Luật Lao động quốc gia và tuân thủ theo tiêu chuẩn quốc tế. Ðể xuất khẩu hàng vào Mỹ hay bất cứ quốc gia nào SA 8000 vừa không cần thiết vừa không đủ. Những điều kiện đầu tiên được bên mua xem xét vẫn là mẫu mã, chất lượng, giá cả hàng hóa. Những tiêu chuẩn khác chỉ là điều kiện đủ.

 Ông có thể lấy dẫn chứng rằng chứng chỉ SA 8000 là không cần thiết trong quan hệ thương mại với Mỹ?

- Nếu SA 8000 là điều kiện cần có để vào thị trường Mỹ thì hàng triệu các công ty ở những nước trên thế giới đang xuất khẩu hàng vào Mỹ phải có SA 8000. Nhưng theo công bố của Tổ chức SAI - nơi cung cấp chứng chỉ SA 8000, tính đến ngày 13-6-2002 trên thế giới mới có 133 chứng chỉ được cấp. Tỉ lệ này so với hàng triệu công ty đang làm ăn ở Mỹ đủ để khẳng định rằng SA 8000 không phải là cái gì hết. Hơn nữa khi mua hàng của Việt Nam, bên mua nếu muốn tiến hành kiểm tra đánh giá xem xét các DN Việt Nam có chấp hành tiêu chuẩn lao động không? Họ sẽ có cách đánh giá riêng. Thứ nhất, người mua có thể dùng bộ tiêu chuẩn riêng của họ gọi là Codes of Conduct. Thứ hai, nếu họ không dùng bộ tiêu chuẩn riêng thì sẽ có bộ tiêu chuẩn khác như WRAP, PLA, SA 8000... Thứ ba, bên mua không đánh giá mà thuê một công ty luật khác làm. Công ty này có thể dùng một trong nhiều bộ tiêu chuẩn đã có. Như vậy SA 8000 trong những trường hợp này đều không cần thiết.

 Phí tổn cho một bộ SA 8000 là bao nhiêu?

- Rất tốn kém. SA 8000 chỉ được công nhận và cấp bởi 8 đại công ty luật thế giới. Vì thế DN sẽ phải chi rất nhiều tiền cho các công ty luật này. Có thể là hàng chục nghìn USD cho một chứng chỉ SA 8000 có thời hạn 3 năm. Cần lưu ý rằng chứng chỉ này không cấp cho một công ty mà chỉ cấp cho một cơ sở sản xuất. Nghĩa là một công ty nếu có 10 cơ sở sản xuất thì sẽ phải mua 10 chứng chỉ.

 Tại sao những thông tin về SA 8000 không được kiểm duyệt trước khi vào Việt Nam?

- Do sự cập nhật nắm bắt thông tin của ta còn chưa nhanh nhạy. Các công ty môi giới luật nước ngoài đã nhanh chân hơn, họ biết tận dụng thời cơ tung ra nhiều chiêu quảng cáo về chứng chỉ này thông qua các tổ chức hiệp hội chuyên ngành lớn của ta.

 Cám ơn ông!

**

*

Các đối tác ở Mỹ không đòi hỏi chứng chỉ SA 8000

Một số doanh nghiệp (DN) đã và đang hướng đến chứng chỉ SA 8000 cũng nhìn nhận: Hiện các khách hàng Mỹ, EU không đòi hỏi DN phải chưng ra chứng chỉ này. Nhưng họ luôn tìm hiểu về trách nhiệm xã hội với lao động trong từng DN Việt Nam, trước khi quyết định mua hoặc đặt hàng.

Quan tâm đến điều kiện lao động

Bà Trần Thị Ðường, Tổng Giám đốc Công ty Dệt Phong Phú, cho biết: Các khách hàng Mỹ không đòi chứng chỉ, chỉ kiểm tra thực tế việc thực hiện các trách nhiệm xã hội với người lao động (NLÐ) (bao gồm trả lương, giờ làm, điều kiện lao động, không sử dụng lao động trẻ em, không phân biệt đối xử...). Gần đây họ còn đưa ra những tiêu chuẩn khác khắt khe hơn, chặt chẽ hơn, như các yếu tố bảo vệ sức khỏe, chăm sóc y tế, kể cả việc loại trừ những nguy cơ dẫn đến HIV/AIDS...

Ông Dương Bá Chiến - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Dệt may Thắng Lợi - nói: “Nền tảng của SA 8000 chính là kỷ luật lao động, là phong cách công nghiệp. Quy định trong Bộ Luật Lao động (BLLÐ) của chúng ta cũng vậy. Thực hiện theo các nội dung trên, là sự bảo đảm quyền lợi của NLÐ bằng những văn bản, quy trình, tiêu chí cụ thể; bằng thực chất chứ không chỉ nói miệng”. Hỏi về chi phí để có chứng chỉ SA 8000, có DN nói “khoảng 5.000 - 6.000 USD”, có DN nói “chỉ tốn kém ở khâu xây dựng nhà xưởng theo tiêu chuẩn: 1 xưởng may cho 300 công nhân, tối thiểu 300 triệu đồng”.

Chỉ cần thực hiện tốt Bộ Luật Lao động

Ông Nguyễn Nam Bắc - Phân viện Khoa học Lao động TPHCM - nói: “Không có gì mâu thuẫn giữa BLLÐ với SA 8000. Nền tảng của tiêu chuẩn này chính là thực hiện tốt BLLÐ: BLLÐ Việt Nam cũng quy định cấm phân biệt đối xử, ngược đãi, cưỡng bức NLÐ và khống chế số giờ làm thêm (không quá 4 giờ/ngày và 200 giờ/năm). Những vấn đề về kỷ luật lao động, tiền lương ký kết thỏa ước tập thể... cũng được đề cập cụ thể trong BLLД. Trên thực tế, nhiều DN Việt Nam có chính sách với NLÐ tốt hơn so với yêu cầu của SA 8000. Chỉ cần DN thực hiện tốt trách nhiệm xã hội với NLÐ theo các tiêu chí trong BLLÐ Việt Nam là đủ. Hay nói một cách khác như khuyến cáo của một quan chức Bộ LÐ-TB-XH Việt Nam, DN có thể áp dụng theo các tiêu chí của SA 8000 về đối xử với NLÐ, nhưng không cần thiết phải bằng mọi cách để lấy được chứng chỉ này. Nếu không có ý thức chăm lo đến quyền lợi NLÐ một cách căn cơ, thường trực, việc lấy chứng chỉ SA 8000 cũng chỉ là một động tác mang tính hình thức...

Nguyễn Minh