Thành phố nghĩa tình

Có lẽ TP HCM là nơi có hoạt động từ thiện phổ biến và đa dạng nhất cả nước.

Ngay từ cuối những năm 1980, trong khi đang phải vượt qua biết bao thiếu thốn, khó khăn, hậu quả của một thời bao cấp “ngăn sông cấm chợ”, TP HCM đã là nơi đầu tiên xuất hiện và phát triển phong trào xây dựng “Nhà tình nghĩa” tặng những mẹ Việt Nam anh hùng sống neo đơn. Tiếp đó là những ngôi “nhà tình thương” dành cho các gia đình nghèo khó, rồi là địa phương luôn đi đầu trong phong trào “Xóa đói giảm nghèo”...

Mảnh đất từ tâm

Những năm gần đây, hoạt động từ thiện ở TP HCM ngày càng lan tỏa rộng. Không kể những phong trào của các tổ chức, đoàn thể, cơ quan nhà nước... thực hiện giúp đỡ đồng bào các nơi khi gặp thiên tai, ở TP HCM còn có rất nhiều nhóm bạn từ mạng xã hội kết hợp với nhau để làm công tác xã hội. Họ hầu như chưa từng biết nhau ngoài đời, làm quen qua mạng xã hội nhưng vẫn luôn sẵn lòng trực tiếp tham gia hoặc dốc túi đóng góp cho những hoàn cảnh éo le, những mảnh đời cơ nhỡ. Sau đó, họ đã trở thành những người bạn ở ngoài đời.

Tôi có nhiều người bạn là doanh nhân, chỉ là chủ doanh nghiệp nhỏ thôi nhưng thường xuyên tổ chức những chuyến đi về vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo... Mỗi chuyến đi luôn có vài tấn gạo, mấy trăm cuốn tập, quần áo ấm, giày dép... cho bà con và không quên một số phần học bổng cho học sinh nghèo. Tự đi tiền trạm tìm hiểu tình hình cụ thể rồi tự lái xe chở đồ, tự phân phát tận tay người cần giúp... Có anh chị còn đến những vùng thiếu nước để khoan giếng, mang lại nguồn nước sạch cho người dân sử dụng. Họ làm năm này qua năm khác, thầm lặng. Mỗi lần như vậy còn có thêm sự đóng góp ít nhiều của bạn bè, người thân.

Nhóm Cafe Racer tổ chức thăm, trao quà từ thiện tại Trung tâm Nuôi dạy con nạn nhân chất độc da cam và trẻ em khuyết tật TP Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Anh bạn tôi là một nhà văn có tiếng, miệt mài viết và cũng miệt mài trên chiếc mô tô đi đến nhiều tỉnh, thành tặng học bổng cho các em học giỏi nhà nghèo. Tiền học bổng do anh quyên góp từ bạn bè, thậm chí có lần anh còn “ăn mày” tận nước Mỹ trong dịp qua thăm gia đình. Bạn bè thương quý tặng khi thì chai rượu, khi thì cây bút đắt tiền, có khi cả laptop, máy chụp hình..., anh đều bán để “sung quỹ” học bổng giúp nhiều trẻ em nghèo khắp nơi có điều kiện học hành.

Mỗi năm, vào đầu tháng 8, con gái tôi và bạn bè tổ chức mua bánh trung thu, lồng đèn tặng bệnh nhi trong Bệnh viện Ung Bướu hay đi tặng quà cho thiếu nhi nghèo ở huyện Cần Giờ, TP HCM. Chỉ một dòng thông báo ngắn gọn trên Facebook thôi là đã có nhiều người “nhào” vô hỏi thăm, đóng góp, rồi hẹn nhau cùng đi mua bánh, cùng đi tặng quà. Một tuần tất bật, một ngày chung tay chia sẻ chút niềm vui cho những em nhỏ cũng là một ngày có ích cho các bạn trẻ.

Khó có thể kể hết những việc làm từ thiện của người ở TP HCM. Nhận xét như thế không phải chỉ dựa vào cảm tính mà có nhà nghiên cứu đã dẫn từ một báo cáo khoa học: “Hoạt động từ thiện tại Nam Bộ nói chung và ở TP HCM nói riêng nổi trội hơn hẳn so với khu vực phía Bắc cả về quy mô, mức độ và có những nét đặc trưng riêng rõ rệt”.

Giàu truyền thống thương người

Nhiều người cho rằng phải từ sự sung túc hơn về kinh tế thì TP HCM mới thương người, giúp người được. Nói vậy thì chưa thỏa đáng. Nếu không coi việc giúp người là chuyện cần làm và làm được thì việc từ thiện không thể như “chuyện thường ngày”. Tích xưa của vùng Gia Định kể về ông Thủ Huồng làm nhà bè ở ngã ba sông, để sẵn gạo nước cho người đi ghe xuồng qua lại sử dụng khi lỡ con nước. Đây là một điển hình cho tính cách “bao đồng” nhưng “thương người như thể thương thân” của người Gia Định.

Mà không phải chỉ có người giàu mới giúp người cơ nhỡ. Ở TP HCM, ta có thể thấy nhiều người chẳng sung túc gì mà vẫn giúp người khốn khó hơn mình. Họ không ngại khi mình chỉ giúp được một chút vì họ tin nếu nhiều người giúp một chút thì sẽ được một kết quả lớn. Thực tế, những câu chuyện tôi đã kể là như vậy.

Từ lịch sử và điều kiện tự nhiên của vùng đất phương Nam, lưu dân nhiều nơi vào Nam Bộ đều có hoàn cảnh giống nhau nên ở vùng đất mới, họ phải đùm bọc giúp đỡ nhau. Không giúp người thì ai sẽ giúp mình khi gặp khó khăn, họ suy nghĩ giản dị vậy thôi!

“Nam Bộ được thiên nhiên ưu đãi, người Nam Bộ làm chơi ăn thiệt” là một lối mòn trong suy nghĩ và nhận thức. Cần hiểu rằng người Nam Bộ đã vượt qua biết bao khó khăn, gian nan để làm nên một vùng đất đai trù phú. Có chăng chỉ là người Nam Bộ không hay than khó, kể khổ bởi ai cũng như mình, than thở có ích gì, hãy giúp nhau làm cho được việc... Việc đã làm xong thì coi những khó khăn đã qua là “chuyện nhỏ” chứ đâu phải làm ăn dễ dàng như chơi?

Trải qua nhiều thế hệ, lối suy nghĩ, hành xử như vậy trở thành đạo lý của người Nam Bộ.

Các hoạt động từ thiện ở TP HCM thường đáp ứng được ngay những nhu cầu thực tế và cấp bách. Từ bữa cơm, ly nước miễn phí đến những thùng tiền quyên góp cho trẻ khuyết tật trong các siêu thị không bao giờ vơi; từ việc hằng ngày sửa xe miễn phí cho người khuyết tật, người bán vé số... đến cả hoàn cảnh ngặt nghèo được giúp “quan tài từ thiện”... Trong nhiều lễ tang, tiền phúng điếu được gia đình - thể theo nguyện vọng của người vừa mất - đóng góp vào quỹ từ thiện của phường, hội...

TP HCM còn có nhiều đoàn bác sĩ thường xuyên đi khám chữa bệnh, phát thuốc cho đồng bào các tỉnh, kể cả sang nước bạn Lào, Campuchia. Đây cũng là nơi tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức phi chính phủ các nước thực hiện nhiều dự án về y tế, giáo dục, giúp đỡ trẻ em đường phố và những đối tượng “dễ bị tổn thương” của xã hội.

Khi những người có tâm thiện gặp nhau, tự giác gắn kết, lại biết cách tổ chức thực hiện và rành mạch, sòng phẳng các khoản thu - chi, những hoạt động thiện nguyện ở TP HCM ngày càng lan tỏa, thu hút nhiều người cùng tham gia.

Kỳ tới: Những tấm lòng thơm thảo