Thuế chồng thuế: Quá vô lý!

Dự Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đang được đưa ra công chúng lấy ý kiến trước khi Quốc hội thảo luận để thông qua, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1-1-2009. Hưởng ứng cuộc phát động trưng cầu ý kiến độc giả của Báo Người Lao Động, tôi mạn phép có một số ý kiến đóng góp sau đây.

Chiết giảm gia cảnh chưa linh hoạt

Như báo chí đã đưa tin, dự luật lần này quy định việc giảm trừ gia cảnh (Deductions for Family considerations - GTGC) giả định như sau:

- Bản thân người nộp thuế được trừ: 48 triệu đồng hoặc 60 triệu đồng/năm.

- Người phụ thuộc: 40% x 48 hoặc 60 triệu đồng = 19,2 hoặc 24 triệu đồng/năm.

Theo tôi, việc GTGC sẽ công bằng hơn, thuyết phục hơn nếu chúng ta dựa theo Luật Thuế TNCN của Singapore. Xin được trích dẫn như sau:

. Bản thân người nộp thuế được trừ:

- Dưới 55 tuổi: Được giảm trừ 1.000 SGD/người/năm (tương đương 10 triệu đồng/năm).

- Từ 55 tuổi đến 60 tuổi: 2.000 SGD/người/năm.

- Trên 60 tuổi: 3.000 SGD/người/năm.

. Riêng đối với người tàn tật thì mức giảm trừ cao hơn nhiều:

- Dưới 55 tuổi: Được giảm trừ 2.000 SGD/người/năm (tương đương 20 triệu đồng/năm).

- Từ 55 tuổi đến 60 tuổi: 4.000 SGD/người/năm (40 triệu đồng).

- Trên 60 tuổi: 6.000 SGD/người /năm (60 triệu đồng).

. Người phụ thuộc được giảm trừ 2.000 SGD/người/năm (20 triệu đồng).

. Người phụ thuộc “ăn theo” tàn tật: 4.000 SGD/người/năm (40 triệu đồng).

- Cha mẹ: 2.000 SGD/người/năm (20.000.000 đồng).

- Cha mẹ tàn tật: 4.000 SGD/người/năm (40 triệu đồng).

Tăng thuế thừa kế để chống tham nhũng

Mở rộng thêm một số loại đối tượng chịu thuế (ĐTCT) khác ngoài các loại ĐTCT mà Bộ Tài chính đã đề nghị, theo tôi, cần sử dụng thuế như một công cụ chống tham nhũng.

Theo tiến sĩ Jay K. Rosengard thuộc Viện Phát triển và Chương trình Thuế quốc tế Trường Đại học Harvard - Mỹ, có một số sắc thuế mà các nước đang phát triển trong khu vực Đông Nam Á áp dụng khá thành công để chống tham nhũng. Đó là thuế tài sản và thuế bất động sản. Theo chuyên gia thuế này, người nào lấy đi của xã hội nhiều của cải thì người đó phải bị chính sách thuế điều tiết, cụ thể nhất là người nào càng có nhiều nhà cửa, đất đai thì người đó phải có nghĩa vụ nộp thuế trên các tài sản, đất đai đó. Cơ quan thuế của từng quốc gia tùy vào hoàn cảnh, điều kiện kinh tế - xã hội - chính trị của nước mình mà áp đặt mức thuế suất phù hợp đối với hai sắc thuế này.

Theo cách làm tiến bộ này, tôi đề nghị Bộ Tài chính tăng mức thuế suất thuế thừa kế của dự luật lên 40% - 50% thay vì 10% hiện nay. Mức 10% là quá “nhẹ tay” và gần như không có tác dụng giúp ngăn ngừa tham nhũng. Dư luận sẽ rất đồng tình và hả hê khi con, cháu một quan chức nào đó (khi đã có nhà ở hẳn hoi rồi) được thừa kế một căn biệt thự ở trung tâm TPHCM, hai nhà nghỉ mát ở một khu resort cao cấp cùng năm mảnh đất ở khu Phú Mỹ Hưng... phải nộp tiền thuế thừa kế 40%, cộng với khoản lệ phí trước bạ. Chừng ấy cũng đã đủ lấy lại cho nhân dân gần một nửa rồi!

Cũng theo tiến sĩ Jay K. Rosengard, sắc thuế lúc mới đưa ra hành thu tại các nước Đông Nam Á cũng rất “nhạy cảm và đụng chạm đến một số quan chức”. Do đó, theo ông, VN cũng sẽ gặp khó khăn tương tự. Tuy vậy, VN không nên áp dụng ngay từ đầu mức thuế 40%, mà phải nâng từ từ hoặc áp dụng mức thuế suất lũy tiến từng phần như thu thuế TNCN. Cụ thể, căn nhà thứ hai thu 20%, căn nhà thứ 3 thu 30%, mảnh đất thứ 4 thu 40%...

Thuế chồng thuế

Vừa qua Bộ Tài chính có ban hành văn bản hướng dẫn đặc thù đối với trường hợp người nhận cổ phiếu thưởng là nhân viên của công ty cổ phần. Theo đó, thu nhập chịu thuế chỉ tính trên mệnh giá, không tính trên thị giá.

Ngay lập tức, cổ đông của các công ty này đã phản đối quyết liệt, rằng đánh thuế như vậy là quá nhẹ, chẳng khác nào khuyến khích các công ty đó đem các khoản thặng dư ra cho nhân viên của họ, còn cổ đông thì bỏ tiền đầu tư mà không được hưởng lợi gì! Dự luật lần này thiếu quy định đề cập đến trường hợp nhân viên công ty nhận cổ phiếu thưởng.

Theo luật hiện hành của một số nước, cổ phiếu thưởng được giải quyết như sau: Cơ sở tính thuế TNCN là giá tại thời điểm mà nhân viên bán (exercise) một phần hay toàn bộ số cổ phiếu thưởng nói trên. Còn nếu họ chưa bán thì chưa có thu nhập, do đó không có cơ sở tính thuế.

Cũng liên quan đến vấn đề này, tại một buổi truyền hình trực tiếp chương trình Diễn đàn Kinh tế tổ chức sáng chủ nhật tuần trước, một khán thính giả đặt câu hỏi: Thuế thu nhập đánh trên cổ tức nhận được từ đầu tư chứng khoán có phải là thuế chồng lên thuế (Double Tax) không? Phó GS-TS Trần Trung Hậu trả lời: Đúng vậy, trước khi chia cổ tức cho cổ đông, công ty cổ phần đã phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp 28% rồi, khi cổ tức bị thu thuế thêm 5% nữa, cộng gộp là 33%. Hiện tôi chưa nghe thành viên nào của Ban Soạn thảo dự Luật Thuế TNCN đưa ra giải pháp. Thế nên, thuế đánh chồng thuế là quá vô lý!

Theo luật hiện hành của Pháp, phần thu 5% này được công nhận như khoản thuế nộp trước (tax credit), đến cuối năm, khi cơ quan thuế làm quyết toán thuế TNCN cho cá nhân bị khấu trừ 5% sẽ được hoàn lại.