TKV tiếp tay cho trùm than lậu

Uy ban Kiểm tra Trung ương vừa kỷ luật cảnh cáo về mặt Đảng đối với ông Đoàn Văn Kiển. Trước đó, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã xem xét, làm rõ trách nhiệm của ông Kiển liên quan đến những sai phạm vừa qua của Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản VN (TKV), đồng thời đề nghị không chỉ định ông Kiển tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ khối doanh nghiệp Trung ương, thôi chức chủ tịch HĐQT TKV vì hàng loạt sai phạm ông đã mắc phải trong công tác quản lý.

Cú bắt tay “nặng” 7 triệu tấn

Năm 2008, khi cuộc chiến chống than lậu mở màn, đỉnh điểm là vụ Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Nguyễn Duy Hưng bị nhắn tin dọa giết, Báo Người Lao Động đã có nhiều bài điều tra liên quan đến các đường dây xuất khẩu than trái phép và các ổ khai thác than lậu ở Quảng Ninh.

Trong quá trình điều tra, chúng tôi đã thu thập được bản hợp đồng “bắt tay” giữa TKV do Chủ tịch HĐQT Đoàn Văn Kiển (không phải do tổng giám đốc ký) ký với Công ty Cổ phần Phát triển Công nghiệp Quảng Ninh (Indevco) - một công ty tư nhân xuất khẩu than tận thu khét tiếng tại Quảng Ninh.

Từ bản hợp đồng nguyên tắc này, TKV đã “tạo điều kiện” cho Indevco buôn lậu than, gây thất thoát lớn đối với ngân sách Nhà nước. Ảnh: T.Lân

Theo bản “Hợp đồng nguyên tắc về việc hợp tác kinh doanh” số 30 ký ngày 11-5-2005, TKV bán cho Indevco 7 triệu tấn bã xít có than và các loại than phụ phẩm ở các bãi thải là khai trường mỏ đã được TKV duyệt khối lượng, chất lượng và vị trí cho các đơn vị thành viên để Indevco gia công chế biến, tận thu và san lấp mặt bằng tại khu đất bãi triều ven biển. TKV giao cho một công ty “con” thu mua lại toàn bộ số than thu hồi sau chế biến.

Nếu công ty “con” này tiêu thụ chậm làm ảnh hưởng đến tiến độ của Indevco thì TKV sẽ “trực tiếp giải quyết việc tiêu thụ hoặc bàn bạc với Indevco để công ty tự tiêu thụ nhằm bảo đảm tiến độ”. Ngoài ra, TKV còn giao các đơn vị thành viên phối hợp, hỗ trợ tối đa cho Indevco về phương án bảo vệ, an toàn sản xuất, sử dụng nguồn điện chiếu sáng... tại khu vực bãi thải và khai trường mỏ.

Che chắn để Indevco hoành hành

Tính đến ngày 1-6-2008, thời điểm TKV ngừng việc giao bã xít có than cho các đơn vị không phải là thành viên của mình, TKV đã bán cho Indevco bã xít để san lấp khoảng 5,3 triệu m³, còn lại 1,7 triệu m³ chưa thực hiện.

Theo tính toán của ngành than, đối với khối lượng bã xít từ các mỏ khai thác than sẽ tận thu được dưới 15% là than. Như vậy, với 5,3 triệu tấn, Indevco tận thu tối đa cũng chỉ được gần 800.000 tấn than. Trong khi đó, ngoài hơn 2 triệu tấn than Indevco đã xuất khẩu, tại thời điểm thực hiện truy quét than lậu, tại các cảng than ở Quảng Ninh do Indevco làm chủ vẫn còn số lượng than khổng lồ.

Để hợp lý hóa than đầu vào, Indevco đã lập “thành tích” dập tắt đồi cháy Mông Gioăng - tên chính thức là đồi 908, được UBND tỉnh Quảng Ninh cho phép tận thu than từ khu vực này từ năm 2004.

Không ai được biết chính xác việc tận thu than từ đồi 908 cho số lượng bao nhiêu nhưng từ quả đồi cháy này Indevco đã kê khai, nộp thuế tài nguyên, phí môi trường cho Cục Thuế tỉnh Quảng Ninh trong 2 năm (2005-2007) với số lượng lên tới trên 7,525 triệu tấn, tổng số tiền hơn 21 tỉ đồng. Chỉ tính riêng năm 2007, số thuế tài nguyên và phí môi trường Indevco đã “tự nguyện” nộp khống lên tới trên 6,667 triệu tấn than, năm 2005 gần 859.000 tấn. 

Cũng nhờ sự che chắn của TKV, trong tổng số 2,1 triệu tấn than đã xuất khẩu của Indevco, ngoài than cám còn có số lượng lớn than cục (Indevco không được phép xuất) lên tới hàng vạn tấn.