Trung Quốc ép giá, xuất khẩu dăm gỗ gặp khó

Tỉnh Quảng Ngãi là một trong những địa phương sản xuất và xuất khẩu dăm gỗ lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, thời gian gần đây, hàng chục doanh nghiệp (DN), nhà máy tại đây gặp rất nhiều khó khăn, thua lỗ do bị phía Trung Quốc ép giá.

Đóng cửa, ngưng hoạt động

Theo thống kê của Hiệp hội Dăm gỗ xuất khẩu Quảng Ngãi, năm 2007, toàn tỉnh chỉ có 3 DN sản xuất dăm gỗ nhưng đến năm 2016 tăng lên 26 DN. Nhà máy mọc lên nhiều dẫn đến tình trạng thiếu nguyên liệu sản xuất. Với 26 nhà máy, mỗi ngày cần khoảng 26.000 tấn nguyên liệu nhưng thực tế nguồn cung chỉ đáp ứng 60%.

Ông Nguyễn Nị, Chủ tịch Hiệp hội Dăm gỗ xuất khẩu Quảng Ngãi, cho biết do khan hiếm nguyên liệu nên xảy ra tranh giành thu mua giữa các DN, thậm chí nhiều DN tìm mọi cách vơ vét. Hệ quả là chất lượng dăm gỗ chế biến phục vụ xuất khẩu không bảo đảm, dẫn đến các thị trường tiềm năng như Nhật Bản, các nước châu Âu từ chối thu mua. Vì lý do này, vài năm trở lại đây, hầu hết các DN chuyển hướng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Dăm gỗ được đưa lên tàu để xuất khẩu tại cảng Gemadept Dung Quất - Quảng Ngãi

Tuy nhiên, theo ông Vi Nhất Trường, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại tổng hợp Kim Thành chuyên sản xuất gỗ dăm ở Quảng Ngãi, vì phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc nên DN bị ép giá, dẫn đến nghịch lý là dù thiếu nguyên liệu sản xuất nhưng giá vẫn cứ giảm. “Hiện mỗi tấn dăm gỗ xuất sang Trung Quốc chỉ còn 128 USD, trong khi năm 2015 là 135-136 USD/tấn. Giá bán thấp trong khi giá nhân công, chi phí vận chuyển tăng khiến nhiều DN điêu đứng. Một số DN phải đóng cửa, ngưng hoạt động” - ông Trường lo ngại.

Phải liên kết, chống ép giá

Theo ông Vi Nhất Trường, để cứu ngành sản xuất dăm gỗ khỏi lao dốc như hiện tại cần phải có nhiều biện pháp như hạn chế cấp phép, nhằm ngăn chặn tình trạng tranh giành thu mua nguyên liệu; đồng thời, có biện pháp buộc DN cam kết về chất lượng sản phẩm, nguyên liệu.

“Chỉ như vậy mới có khả năng cạnh tranh với các nguồn nguyên liệu đến từ các nước khác như Thái Lan, qua đó xâm nhập trở lại thị trường Nhật Bản, châu Âu. Các DN cũng cần chuyển hướng đầu tư sang xuất khẩu đồ gỗ tinh chế như bàn, ghế chứ không xuất khẩu dăm gỗ thuần túy nữa. Chúng tôi đang làm theo cách này” - ông Trường cho biết.

Trong khi đó, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam khuyến cáo việc các DN sản xuất dăm gỗ gặp khó khăn trong thời gian qua chủ yếu do ngành sản xuất này phát triển chưa đồng bộ, mất kiểm soát, gây tình trạng cạnh tranh nguyên liệu không lành mạnh, dẫn đến chất lượng kém, qua đó tạo cơ hội cho người mua ép giá.

Theo hiệp hội, để giải quyết khó khăn, một số DN đề nghị nhà nước bỏ áp thuế xuất khẩu 2%. Tuy nhiên, quan trọng là DN phải cải thiện chất lượng sản phẩm, phải biết liên kết tăng năng lực cạnh tranh, chống ép giá.

Bài học vì lệ thuộc thị trường, thương lái Trung Quốc ở các ngành hàng khác đã không được ngành sản xuất dăm gỗ rút ra để né tránh.