“Tự thú” trước... Facebook

Giết người yêu, lên Facebook giãi bày. Gây tai nạn giao thông chết người, lên Facebook khoe khoang. Giết voọc dã man, cũng lên Facebook “khoe hàng”... Mạng xã hội, đặc biệt là Facebook, đang trở thành một xã hội thu nhỏ và là tấm gương phản ánh những gì trong đời sống thật. Một trong số đó là việc giới trẻ lên mạng “tự thú” về những hành vi xấu, thậm chí tội ác của mình. Có những chuyện được cảm thông nhưng cũng không ít việc bị phản ứng, nặng hơn là bị xử lý hình sự.

Trút bỏ gánh nặng tâm lý

Bất kỳ vấn đề gì được nhiều người quan tâm đều lan tỏa và truyền đi nhanh chóng ngoài sức tưởng tượng của chính người chủ Facebook. Chỉ bằng những bình luận hay chia sẻ chuyện gì đó lên mạng xã hội, không ai biết dư luận sẽ đẩy vấn đề đi đến đâu.

Điển hình gần đây nhất là trường hợp “sát thủ” Đặng Văn Khuyến (SN 1985, quê Thừa Thiên - Huế) lên Facebook giãi bày về việc giết người yêu. Chính Khuyến không thể ngờ được sự nổi giận của dân mạng với sự việc và nó cũng chính là một trong những manh mối để cơ quan điều tra vào cuộc.

“Giải mã” điều này, PGS-TS Trịnh Hòa Bình, Giám đốc Trung tâm Điều tra dư luận xã hội, Viện Khoa học - Xã hội Việt Nam, cho rằng hiện tượng trên không phải bây giờ mới có mà nó chỉ là cách thể hiện mới mà thôi. “Bệnh” chia sẻ, tâm tình trên Facebook cũng thể hiện trạng thái dằn vặt khi có một hành vi lệch chuẩn, xâm hại hay bất cứ hành vi nào mà người ta cảm thấy có gì đó không ổn. “Nhu cầu giãi bày thường với là người thân, bạn gái, thậm chí cả với người mới quen biết… để cảm thấy nhẹ lòng hơn” - PGS-TS Trịnh Hòa Bình nhận xét.

Theo nhiều chuyên gia tâm lý, hành vi lên mạng “tự thú” vẫn có chút gì đó hướng thiện vì muốn nói cho nhẹ bớt nỗi lòng. Trường hợp khác là một thanh niên ở Yên Bái có nick “Kẹo mút chơi bời” đã lên Facebook khoe khoang về việc đã gây tai nạn giao thông khiến một người tử vong. PGS-TS Trịnh Hòa Bình nhận xét lúc đầu, “Kẹo mút chơi bời” không phải “tự thú” mà chỉ nói với cách khoái trá theo kiểu khoe khoang. Sau đó, bị cộng đồng mạng phản ứng thì thanh niên này mới nhận thức được hành vi của mình.

TS tâm lý Trần Thành Nam, Trường Đại học Khoa học  Xã hội và Nhân văn Hà Nội, cho rằng “tự thú” trên mạng xã hội có thể coi là cơ chế phòng vệ của giới trẻ đối với những sự việc mà họ không thể giải quyết được trên thực tế. Mặt khác, nó cũng là cách trút bỏ gánh nặng tâm lý, mong được cảm thông và chia sẻ.

Không được giảm nhẹ hình phạt

Một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm là những lời “tự thú” trên mạng xã hội có được coi như căn cứ để xử lý về mặt pháp luật hay không.

Luật sư Vũ Trường Hùng, Công ty Luật Bình Minh, cho rằng khi xuất hiện trường hợp “tự thú” trên mạng xã hội, cơ quan chức năng cần vào cuộc xác minh, nếu có cơ sở thì bắt buộc phải xử lý vụ việc theo quy định của pháp luật. “Đối với những trường hợp hoang tin nhưng thông tin đó vô hại và không có dấu hiệu phạm tội thì không thể xử lý” - luật sư Hùng nhận định.

Một chuyên gia tội phạm học cho rằng xét về mặt tâm lý tội phạm, việc giãi bày, chia sẻ là nhu cầu tự thân của mỗi người. Tuy nhiên, với tội phạm “máu lạnh” thì hầu như không có nhu cầu này. Một khi tội phạm chuyên nghiệp thực hiện hành vi tội ác, chúng phải tìm cách chôn vùi, xóa hết dấu vết. Trên thực tế, những kẻ phạm tội và “tự thú” trên các trang mạng xã hội, xét về bản chất, cũng chỉ là những tội phạm nghiệp dư do hoàn cảnh xô đẩy. Những lời “tự thú” trên mạng xã hội  không phải là cơ sở để giảm nhẹ hình phạt vì nó chỉ tự nói ra chứ không phải đến các cơ quan có trách nhiệm để tự thú. “Bản thân việc tự thú cho thấy người đó không phủ định xã hội mà vẫn còn tin tưởng xã hội” - PGS-TS Trịnh Hòa Bình nói.