Tuyên chiến với “cát tặc”

Khu vực Cù Lao Dừa (phường Long Trường, quận 9, TP HCM) là một “điểm nóng” mới về nạn khai thác cát trái phép, trực tiếp gây ra tình trạng sạt lở.

Vươn vòi ra xa

Theo phản ánh của người dân tại khu vực này, khúc sông Tắc, đoạn gần cầu Trường Phước (phường Long Trường), ngày càng bị khoét rộng mà nguyên nhân là do “cát tặc” gây ra, làm sạt lở hai bên bờ sông. Nghiêm trọng hơn, khoảng 2 tháng trở lại đây, đất vườn của nhiều nhà dân tại khu vực này bị nước sông ăn sâu vào gần chục mét.

Sau khi hút cát, các đối tượng chở đến điểm tập kết gần đó bán lại cho đầu nậu Ảnh: SỸ HƯNG

Anh Nguyễn Văn Nhị (ngụ phường Long Trường) cho biết nạn hút cát trộm tại khu vực này diễn ra thường xuyên từ nhiều tháng nay. “Các đối tượng thường hút trộm cát vào lúc đêm khuya rồi đến rạng sáng là chuyển đi. Vài tháng trước, bọn chúng còn ngang nhiên đậu ghe ở giữa sông vào ban ngày để hút cát. Nhiều người thấy vậy và phản ứng thì bị chúng đe dọa hành hung” - anh Nhị bức xúc.

Theo anh Nhị, không chỉ gia đình anh mà nhiều hộ dân khác ở khu vực Cù Lao Dừa cũng bị nước sông ăn sâu vào đất nhà hàng chục mét vuông. Trong đó, nhiều gia đình trồng cây, xây dựng công trình phụ sát bờ sông cũng bị nước cuốn trôi.

Có mặt tại khu vực Cù Lao Dừa ngày 31-7, chúng tôi ghi nhận nạn khai thác cát trái phép có phần im ắng hơn so với phản ánh của người dân. Tuy nhiên, một chủ ghe ở đây cho biết đó chỉ là bề ngoài, do gần đây các nhóm hút cát trộm hoạt động tinh vi hơn và rất cảnh giác với cơ quan chức năng. “Khoảng 1 tháng nay, việc hút cát trộm không còn ngang nhiên vào ban ngày. Để tránh bị phát hiện, nhiều nhóm tự tách nhỏ và dùng các loại ghe, thuyền bé để hút cát. Bọn chúng cho ghe đậu ở rìa sông và để máy chìm dưới nước hút cát lên nên rất khó phát hiện” - chủ ghe này nói.

Trong khi đó, ghi nhận tại khu vực gần cầu Trường Phước, một bãi cát quy mô lớn hoạt động rầm rộ với hàng loạt xe ben tấp nập ra vào chở hàng. Cách đó không xa, trên đường Lã Xuân Oai, đoạn gần cầu Tăng Long (phường Long Trường), cũng có một bãi cát khác rộng hàng ngàn mét vuông.

Bà Trần Thị Thu Hoài, Phó Phòng Tài nguyên và Môi trường UBND quận 9, khẳng định tình trạng hút cát trái phép trên địa bàn đang diễn biến phức tạp, mới nhất là ở Cù Lao Dừa. Theo bản đồ năm 2003, đến nay so sánh thì diện tích đất bị sạt lở lên đến hơn 40 ha. “Chúng tôi vừa nhận được báo cáo về tình trạng hút cát gây sạt lở ở Cù Lao Dừa và đang phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành ngăn chặn, xử lý triệt để” - bà Hoài nói.

Theo bà Hoài, việc bắt quả tang và xử lý “cát tặc” là rất khó vì khi bị phát hiện, chúng thường nhấn chìm ghe rồi bỏ trốn. Ngoài ra, các đầu nậu thường bỏ tiền ra thuê người từ các địa phương khác, gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc phát hiện, xử lý.

Chỉ tính từ năm 2005 đến nay, trên địa bàn quận 9 đã có 20 km bờ sông bị sạt lở, ước tính khoảng 40 ha đất bị cuốn trôi.

Không để “bắt cóc bỏ dĩa”

Để ngăn chặn nạn khai thác cát trái phép tại tuyến sông Đồng Nai, khu vực đi qua địa bàn quận 9, Sở Giao thông Vận tải (GTVT) đã kiến nghị UBND TP  HCM đầu tư kinh phí trang bị camera ghi hình ban đêm, đồng thời sắm thêm canô cho lực lượng tuần tra nhằm hạn chế nạn khai thác cát. Cụ thể, cho phép Công an quận 9 lập đội hoặc tổ CSGT đường thủy và trang bị thêm canô, camera ghi hình ban đêm để lực lượng này tuần tra, kiểm soát nhằm từng bước triệt phá nạn khai thác cát bừa bãi trên địa bàn.

Theo Ban Quản lý đường thủy nội địa (Sở GTVT TP HCM), nguyên nhân của đề xuất trên là cần có các bằng chứng cụ thể để đấu tranh với những đối tượng khai thác cát trái phép, hạn chế tình trạng “bắt cóc bỏ dĩa”. “Nhiều lần cơ quan chức năng phát hiện “cát tặc” nhưng không có bằng chứng để xử lý nên đành cho qua. Với việc trang bị camera ghi hình ban đêm và canô thì những đối tượng khai thác cát trái phép sẽ tâm phục khẩu phục” - một thành viên Ban Quản lý đường thủy nội địa lý giải.

Trước đó, Sở GTVT TP HCM đã nhiều lần phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, các lực lượng chức năng tuần tra, xử phạt nhiều trường hợp khai thác cát trái phép trên sông Đồng Nai. Ngoài ra, Sở GTVT kiến nghị UBND TP thành lập và ban hành quy chế hoạt động của đoàn kiểm tra liên ngành phòng chống khai thác, kinh doanh, vận chuyển khoáng sản trái phép để thuận tiện trong quá trình thi hành nhiệm vụ.

Khu Quản lý đường thủy nội địa cho biết chỉ tính riêng từ đầu tháng 6-2015 trở lại đây, trên địa bàn TP HCM đã xảy ra nhiều vụ sạt lở nghiêm trọng, chôn vùi hàng chục căn nhà cùng hàng ngàn mét vuông đất dọc bờ sông tại khu vực quận Thủ Đức, quận 9, huyện Nhà Bè…