Viện trưởng VKSND Tối cao: Án oan xảy ra với tỉ lệ nhỏ

Tiếp tục phiên chất vấn Quốc hội (QH) chiều nay 21-11, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) Tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh: tình trạng án oan sai thời gian qua đã có giảm, đặc biệt là trong năm 2013. Tuy nhiên, đáng tiếc có xảy ra với một tỉ lệ nhỏ và trách nhiệm này - với tư cách là cơ quan thực hành quyền công tố  thì VKS cũng có trách nhiệm. 

Cũng đề cập đến án oan, đại biểu (ĐB) Dương Trung Quốc (đoàn Đồng Nai) đặt vấn đề: Con số bồi thường cho những vụ án oan tuy chưa đáp ứng được những thiệt thòi của người bị oan nhưng cũng là một số tiền không nhỏ. Nhân dân đặt vấn đề cái sai của các cơ quan xử án cuối cùng lại đè lên ngân sách của quốc gia, điều đó có thể tạo ra áp lực đối với cơ quan xét xử, như chánh án đã nói là làm nhụt ý chí của những người làm tòa án hay không và giải quyết vấn đề đó như thế nào? 

“Rõ ràng hiện nay chúng ta có không ít các vụ án vi phạm tố tụng, giam giữ phạm nhân có khi tới 7 năm, nhiều lần xét xử, điều tra đi điều tra lại. Chúng tôi muốn chánh án cho biết với việc thực hiện chủ trương này, làm thế nào để giảm thiểu án oan cũng như giảm chi phí không đáng có cho ngân sách?” - ĐB Quốc nói.

Theo Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình, “Nếu để xảy ra oan sai thì phải bồi thường theo luật bồi thường, cho nên vấn đề là làm thế nào để không để xảy ra oan sai. Như vậy thì đòi hỏi phải có những giải pháp để tránh để xảy ra oan sai”.

Vị tư lệnh ngành tòa án nêu lại: “Trong báo cáo của Chánh án trước QH có nói đến 3 giải pháp cơ bản để đột phá nâng cao chất lượng xét xử, không để xảy ra oan sai, để đảm bảo sự tranh tụng tại phiên tòa, phát huy đầy đủ vai trò của những người tham gia tố tụng và các đương sự. Làm sao để sự tranh tụng sẽ làm rõ được bản chất của vụ án, làm rõ được các chứng cứ tại phiên tòa, thì thẩm phán sẽ kết hợp việc nghiên cứu hồ sơ với sự tranh tụng tại phiên tòa để có những phán quyết đúng đắn, đúng pháp luật, thấu tình đạt lý.

Đồng thời, phải tăng cường công tác đào tạo, giáo dục, rèn luyện, tăng cường kỷ luật, kỷ cương công vụ, và nhất là thường xuyên làm tốt công tác giám sát, kiểm tra, rà soát những vụ án hình sự mà có ý kiến, đơn thư kêu oan. Đây là một việc làm thường xuyên của tòa án trong công tác giám đốc kiểm tra và đặc biệt là đối với những vụ án mà có khung án cao, khung tội đặc biệt nghiêm trọng thì lại càng phải hết sức thận trọng, khách quan, công minh để giải quyết án oan sai, không để xảy ra oan sai. Nếu có xảy ra oan sai cũng phải kịp thời khắc phục  

Cùng về vấn đề án oan sai, Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng thời gian qua đã có nhiều biện pháp và đã có giảm, đặc biệt là trong năm 2013, khi chúng ta thực hiện Nghị quyết 37 của QH. Tuy nhiên, đáng tiếc có xảy ra với một tỉ lệ nhỏ và trách nhiệm này - với tư cách là cơ quan thực hành quyền công tố  thì VKS cũng có trách nhiệm. 

Vị tư lệnh ngành kiểm sát lên một số giải pháp khắc phục tình trạng oan sai đã thực hiện trong ngành như: tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, kiểm sát chặt chẽ những vụ án hình sự, thực hiện tốt việc tranh tụng tại tòa, tạo điều kiện cho luật sư tham gia vụ án ngay từ khi được khởi tố, tăng cường việc kháng nghị nếu thấy có dấu hiệu oan sai, yêu cầu các kiểm sát viên tham gia với điều tra viên trong hoạt động tố tụng như lấy lời khai, hỏi cung nhằm loại trừ tình trạng bức cung, dùng nhục hình…

Theo ông Nguyễn Hòa Bình, đối với các vụ án oan sai đã xảy ra, trên thực tế, dẫu có ít nhưng VKSND Tối cao nhận thấy cần tiến hành 5 việc sau: Một là kịp thời minh oan cho người bị oan; hai là phải tích cực phối hợp với cơ quan điều tra để tìm ra thủ phạm gây án và làm sáng tỏ vụ án; ba là triển khai trách nhiệm bồi thường cho người bị án oan; bốn là xem xét trách nhiệm của các cá nhân và tập thể để xảy ra oan sai với hướng xử lý là sai đến đâu xử lý đến đó; năm là tổ chức rút kinh nghiệm, đánh giá nguyên nhân và kiến nghị giải pháp để khắc phục, nếu Luật thiếu thì kiến nghị sửa luật, còn cán bộ yếu thì nếu có sai xót ở đâu khắc phục đến đó.

Vụ án Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang, theo Viện trưởng VKSND Tối cao, cũng không nằm ngoài hoạt động này. Mỗi hoạt động đều có quy định, quy trình, thủ tục chặt chẽ theo quy định của pháp luật và phải được tiến hành theo tuần tự theo luật định.

“Chúng tôi cũng đã nhận được nhiều kiến nghị của các đại biểu vể xem xét lại vụ án ở Bắc Giang. Đây là vụ án được sự quan tâm rộng rãi của nhân dân, công luận, của Quốc hội, có sự chỉ đạo của Chủ tịch nước và sự đôn đốc của Ủy ban Kiểm tra Trung ương… Do đó, từ trước quá trình làm việc, chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ ngay từ đầu với các cơ quan liên quan như cơ quan điều tra Bộ Công an, Tòa án…” - Viện trưởng VKSND Tối cao nói.

Người đứng đầu ngành kiểm sát cho biết đã giải quyết vụ án này hết sức thận trọng, đã đưa ra họp ủy ban kiểm sát, lãnh đạo viện với sự tham gia của tất cả cơ quan chuyên môn, và kết quả là Hội đồng thầm phán cũng đã chấp nhận kết quả tái thẩm của Viện Kiểm sát. 

“Và bây giờ thì đại biểu cũng đề nghị xem xét lại, thì đồng chí Chánh án TAND Tối cao cũng đã nêu rồi, cái phán quyết cuối cùng của Hội đồng thẩm phán là chỉ có thực hiện thôi chứ không có xem xét lại. Còn các yêu cầu khác, như tôi đã nói là vụ Bắc Giang cũng không thể nằm ngoài quy định xử lý như những vụ án oan sai khác, vì vậy những việc cần phải làm theo như luật định thì chúng tôi đã và sẽ tiến hành” – người đứng đầu ngành kiểm sát nói.