Xem lại hình thức cai nghiện bắt buộc

Ngày 27-9, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đã tổ chức phiên giải trình về việc thực thi chính sách pháp luật cai nghiện ma túy. Vấn đề được nhiều đại biểu (ĐB) quan tâm là vụ học viên cai nghiện trốn khỏi trung tâm ở Hải Phòng và tỉ lệ tái nghiện tới 90%.

ĐB Hồ Thị Thủy (Quảng Ngãi) nhận định việc học viên cai nghiện ở Hải Phòng trốn trại có nguyên nhân do họ thấy mình bị đối xử không bình đẳng. “Tôi cho rằng nghiện ma túy là một bệnh cần chữa trị và nên thực hiện giáo dục tại cộng đồng” - bà Thủy nêu ý kiến.

Trong khi đó, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội, ông Bùi Sĩ Lợi, cho biết thời gian trước, Bộ Công an và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) cùng quản lý các trung tâm cai nghiện nên tình hình tốt hơn. Khi Bộ Công an rút thì việc trốn trại xảy ra phổ biến. Thậm chí, ma túy còn được tuồn vào cung cấp cho người nghiện. “Bộ LĐ-TB-XH và Bộ Công an có tính đến phương án trở lại cùng quản lý các trung tâm cai nghiện?” - ông Lợi đặt vấn đề.

Trả lời vấn đề này, Thượng tướng Lê Quý Vương, Thứ trưởng Bộ Công an, cho biết để hạn chế việc gây rối ở các trung tâm cai nghiện, rất cần sự phối hợp của công an địa phương. “Song theo tôi, cơ bản là phải có lực lượng bảo vệ tại chỗ vì các cơ sở cai nghiện không phải là nơi giam giữ nên rất khó quản lý” - ông Vương lý giải.

Còn Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Nguyễn Trọng Đàm phân trần việc phần lớn học viên đều thuộc diện bắt buộc vào cai nghiện vì vậy có suy nghĩ “mình bị bắt, chứ không phải đang được trợ giúp”. Mặt khác, trong các cơ sở cai nghiện thường đối tượng “cứng đầu” là ngòi nổ cho việc mất an ninh trật tự. Để phòng ngừa nguy cơ, các trung tâm buộc phải chọn biện pháp “tường cao, rào sâu”. “Nhìn vào thấy có vẻ không ổn nhưng bắt buộc phải áp dụng biện pháp cứng này” - ông Đàm giải thích và dẫn ví dụ vụ trốn trại ở Hải Phòng vừa qua là do cơ sở đang chuyển dần sang mô hình trung tâm thân thiện. Chính sự “dễ nhìn” với tường rào nên khi có nhóm kích động, cổng mở thì các học viên ùa ra.

Về đề nghị xem nghiện ma túy là bệnh, theo ông Đàm, Bộ LĐ-TB-XH đang phối hợp với các cơ quan xây dựng nghị định đổi mới công tác cai nghiện và về lâu dài cần có luật ngăn ngừa và điều trị ma túy. Khi đó, phần lớn người nghiện sẽ cai nghiện chủ yếu tại cộng đồng, chỉ đưa vào trung tâm người có nguy cơ gây mất trật tự xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội, bà Trương Thị Mai, lật lại mục tiêu cao nhất của cai nghiện là người nghiện không tái nghiện. “Nhưng tỉ lệ tái nghiện lên đến 90% thì hiệu quả không thực chất. Các bộ, ngành cần tìm giải pháp hữu hiệu hơn khi mà methadone cũng chỉ là biện pháp giảm tác hại và thay thế cho heroin, không phải điều trị” - bà Mai nhận định. Theo bà Mai, để cai nghiện hiệu quả, công tác phòng chống buôn bán ma túy vào Việt Nam có ý nghĩa quyết định.

Thừa nhận hiệu quả cai nghiện thấp nhưng để bảo đảm mục tiêu an toàn xã hội, Thứ trưởng Nguyễn Trọng Đàm cho rằng cần duy trì các trung tâm cai nghiện ở mức độ cần thiết và kết hợp với các biện pháp khác.