Xin phép xây dựng, nỗi ám ảnh của người dân

Vụ một nhân viên Phòng Quản lý đô thị (QLĐT) quận 5, TPHCM, bị bắt quả tang vì hành vi nhận hối lộ khi thụ lý hồ sơ xin CPXD đã chứng minh sự râm ran về những câu chuyện “chạy chọt” trong ngành xây dựng là có thật. Điều này cho thấy vì sao CPXD trở thành nỗi ám ảnh của người dân và là miếng mồi ngon của những cán bộ QLĐT thiếu lương tâm.

Một lần là “tởn” tới già!

Một trong những thủ tục bắt buộc khi đi làm thủ tục CPXD là người dân phải có bản vẽ thiết kế căn nhà. Song, đây cũng chính là một khe hở được một số cán bộ QLĐT “vịn” vào để làm khó dân.

Bà Lam, phóng viên của một tờ báo tại TPHCM, không khỏi ngán ngẩm khi nhớ lại “hành trình” đi xin CPXD cho căn nhà của mình ở một quận vùng ven trong năm 2004. Dù đã chuẩn bị trước, phải tới lui nhiều lần, đồng thời ngỏ ý nhờ một lãnh đạo phòng QLĐT giúp đỡ khi đi làm thủ tục CPXD, nhưng bà Lam cũng mất đứt 10 triệu đồng và một đống hồ sơ, trong đó có gần 10 bản vẽ thiết kế. Bà Lam kể lại: Đầu tiên, bà nhờ người quen làm ở một công ty thiết kế xây dựng trên địa bàn quận 3 làm giùm bản vẽ căn nhà. Trước khi nhận làm giúp công việc này, bà Lam nhận được lời cảnh báo của người quen: “Vẽ dễ rồi, nhưng để được mấy ông cán bộ QLĐT chấp thuận thì lại là chuyện khác!”. Không tin lắm về lời cảnh báo trên, một tuần sau bà Lam cầm hồ sơ đến nộp thì cán bộ thụ lý cho rằng bản vẽ không đúng chuẩn của... quận và đề nghị đem về điều chỉnh lại.

Được sự mách bảo của người quen cùng với các mối quan hệ có được, bà Lam đã có một bản vẽ mẫu của địa phương trên với hy vọng sau khi điều chỉnh theo đúng “tiêu chuẩn” này, hồ sơ xin CPXD của bà sẽ trót lọt. Thế nhưng, khi đã điều chỉnh theo mẫu rồi nộp lại hồ sơ, bà Lam tiếp tục bị đề nghị chỉnh sửa vì vẫn chưa đúng “chuẩn”! Quá mệt mỏi, bà đã khoán trắng việc xin CPXD cho dịch vụ nhà đất. Thế là chỉ sau một thời gian ngắn, bà Lam có trong tay quyết định CPXD. Sau khi kể lại chuyện cũ trong căn nhà mới xây xong, bà Lam tuyên bố: “Đi xin CPXD một lần là tởn tới già!”.

Nghe câu chuyện này, một số người làm trong ngành xây dựng cho rằng nhà báo mà còn bị hành như vậy thì nói gì đến dân thường. Qua phản ánh của người dân, chúng tôi nhận thấy trường hợp tự đi xin CPXD mà được “xuôi chèo, mát mái” quả là hiếm.

Dịch vụ độc quyền

Ngày 9-6, chúng tôi thử làm một vòng quanh các phòng tiếp nhận hồ sơ nhà đất ở vài quận trên địa bàn TP. Điều dễ nhận thấy, việc niêm yết biểu mẫu xin CPXD, đặc biệt là bản vẽ thiết kế được công khai rõ ràng và thống nhất theo quy định của UBND TPHCM. Trao đổi với chúng tôi, ông Mai Hoàng Sơn, Trưởng Phòng CPXD Sở Xây dựng, cho biết quy định của TP là nghiêm cấm việc lợi dụng nhiệm vụ để gây khó khăn, phiền hà cho người xin CPXD; không được cậy quyền, bắt ép người xin CPXD phải dùng bản vẽ hoặc thuê thiết kế theo ý mình... Song, thực tế, qua tìm hiểu, chúng tôi nhận thấy không phải mọi quan chức đều chấp hành đúng quy định TP.

Anh Tuấn Kiệt, giám đốc một công ty thiết kế xây dựng ở quận 10, cho biết: Khi đến tìm hiểu và nộp hồ sơ xin CPXD tại UBND quận – huyện, người dân thường được cán bộ QLĐT “gợi ý” đến một công ty “có uy tín” với địa phương hoặc tự mình đứng ra để lo khâu bản vẽ. Cụ thể là trường hợp của bà N.T.K được Quan Minh Quốc Dũng, nhân viên Phòng QLĐT quận 5, “gợi ý” làm bản vẽ cho căn nhà 1 trệt 3 lầu trên đường Nguyễn Duy Dương, với giá trên 3,5 triệu đồng.

Thực tế, có không ít trường hợp người dân gặp khó khăn khi thực hiện bản vẽ thiết kế, nên thường nhờ người thân làm trong ngành xây dựng thực hiện, sau đó đến các công ty “con cưng” của địa phương đó để... đóng dấu. Với “nhãn hiệu cầu chứng” trên, mọi hồ sơ xin CPXD sẽ qua được các khâu xét duyệt dễ dàng. Anh Trung Chánh, phó giám đốc một công ty TNHH xây dựng ở quận 1, kể chúng tôi nghe một trường hợp mà anh từng thực hiện cho người bà con. Sau khi thiết kế xong bản vẽ, anh đến một công ty đã được phòng QLĐT ở địa phương (nơi người bà con anh dự định xây nhà) “chọn mặt gởi vàng” để đóng dấu. Qua kinh nghiệm đi đóng dấu, anh Chánh rút ra một điều được xem là “luật bất thành văn” là “rừng nào, cọp nấy”! Tức là xây nhà ở quận này thì không thể lấy dấu ở quận khác, nếu không muốn bị gây khó dễ.

Rõ ràng quy định về bản vẽ là một trong số những khe hở trong thủ tục xin CPXD và đã bị một số cán bộ xây dựng lợi dụng nhằm nhũng nhiễu người dân.

Những “bửu bối” của cán bộ QLĐT

“Bửu bối” đầu tiên phải kể đến là quy hoạch, quy chuẩn xây dựng. Nhiều người thắc mắc, từng nghe lãnh đạo TP nhiều lần chỉ đạo phải công khai quy hoạch cho dân biết, nhưng công khai ở đâu đó, chứ dân thường mấy ai biết. Điển hình là bà N.T.K, nhà trên đường Nguyễn Duy Dương (quận 5), dù nhiều nhà xung quanh nhà bà được xây dựng 1 trệt 3 lầu, nhưng trường hợp của bà bị cán bộ Phòng QLĐT quận 5 chỉ cho xây 1 trệt 2 lầu mà không đưa ra lý do cụ thể!? Điều này cho thấy, có “bửu bối” trên, cán bộ phòng QLĐT như nắm quyền “sinh sát” trong tay, muốn “phán” khu vực này được xây dựng mật độ bao nhiêu; tầng cao công trình bao nhiêu... thì tùy thích. Ông Mai Hoàng Sơn khẳng định: TP đã ban hành hàng loạt các văn bản quy định về kiến trúc công trình, chiều cao cho nhà ở riêng lẻ. Cụ thể: Đối với nhà phố liền kề, đường có lộ giới lớn hơn hoặc bằng 25 mét, tầng cao tối đa là 5 tầng (1 trệt 4 lầu); đường có lộ giới nhỏ hơn 25 mét, nhưng lớn hơn hoặc bằng 20 mét, tầng cao tối đa là 4 tầng (1 trệt 3 lầu)....

“Bửu bối” kế tiếp là họa đồ vị trí công trình xây dựng (tương tự như một bản đồ địa chính để xác định diện tích, vị trí khu đất, nằm tiếp giáp căn nhà nào?... - một thủ tục không thể thiếu khi làm bản vẽ nhà), thường chỉ có cán bộ phòng QLĐT ở địa phương đó mới nắm được. Do tính chất “bí mật” như vậy, nên các công ty đo vẽ không phải là “con cưng” của địa phương, nếu muốn tiếp cận được họa đồ vị trí để thực hiện bản vẽ thì không còn con đường nào khác là đi “cửa sau”.