Ấm áp bữa cơm gia đình

Lâu lắm rồi gia đình tôi mới có bữa cơm đầy đủ 3 thế hệ. Đứa con lớn định cư ở nước ngoài mấy năm qua chưa có dịp về thăm nhà. Năm nay, tình hình dịch bệnh tạm ổn nên các cháu mới có điều kiện đưa vợ con về Việt Nam.

Gắn kết tình thân

Những người thuộc thế hệ chúng tôi rất coi trọng bữa cơm gia đình. Phần vì thời trước, cuộc sống còn khó khăn, thiếu cái ăn, cái mặc nên bữa cơm gia đình là chọn lựa duy nhất của mỗi người để không bị đói. Bữa cơm thường dọn ra đúng giờ, mọi người trong gia đình ai nấy cũng canh đúng giờ cơm mà về. Những ai bận công chuyện không về kịp phải báo trước để nhà chừa phần. Đa phần bữa cơm của gia đình công chức thường đạm bạc, cũng chỉ cơm cá canh rau, thỉnh thoảng có thêm thịt nhưng luôn khiến người ta nhớ về. Có lẽ lúc đó có ăn gì cũng không bằng cơm nhà, hương vị các món ăn mẹ chế biến đều rất riêng lâu ngày thành quen, đâm ghiền, bởi vậy có câu "chuẩn cơm mẹ nấu" là ý nói cơm mẹ nấu ngon nhất, hợp khẩu vị mình nhất.

Gia đình tôi trước đây có đến 3 thế hệ, rồi đến 4 thế hệ. Nhà đông người nên việc chuẩn bị bữa ăn của mẹ cũng vất vả hơn. Tất nhiên con gái lớn trong nhà phải phụ mẹ. Nhờ vậy mà chúng tôi lớn lên đều biết nấu nướng, biết chế biến nhiều món ăn dân dã. Dù đông người nhưng bữa cơm thường đông đủ các thành viên. Từ ông bà nội, ba mẹ, các con đều quây quần bên mâm cơm chung. Ai cũng ăn uống từ tốn. Biết "ăn trông nồi, ngồi trông hướng", nhường nhịn nhau từng miếng ăn, lời nói. Những câu chuyện được các thành viên đưa ra kể rồi bàn luận trong bữa ăn cũng chỉ là chuyện trong nhà, ngoài phố nhưng qua lời bình luận của ông bà, cha mẹ, con cháu học được nhiều điều hay, lẽ sống ở đời. Đến khi ông bà qua đời, các anh chị lớn lập gia đình ra riêng, bữa cơm gia đình ngày càng ít thành viên hơn nhưng mỗi cuối tuần, ba mẹ tôi cũng gọi các anh chị về để cùng ăn bữa cơm đông đủ.

Thời cuộc cũng thay đổi nhiều. Có nhiều lý do để bữa cơm hôm nay khó níu kéo các thành viên trong gia đình, nhất là giới trẻ. Công việc đặc trưng của mỗi người, giờ giấc sinh hoạt của các thành viên thuộc nhiều lứa tuổi cũng khác nhau nên dù sống trong cùng nhà nhưng ít khi có bữa ăn chung, chỉ trừ ngày nghỉ hoặc dịp lễ, Tết không còn áp lực bởi công việc, mọi người trong gia đình mới có dịp ngồi ăn chung với nhau những bữa cơm gia đình. Cuộc sống hôm nay sung túc hơn cũng một phần khiến bữa cơm gia đình không còn gần gũi và ngày càng xa lạ, thậm chí trở nên áp lực với nhiều người. Giới trẻ bây giờ thích sống độc lập, sinh hoạt tự do, có điều kiện là ra ở riêng dù vẫn đang sống độc thân. Mỗi ngày quen với "cơm hàng cháo chợ", không khí tiệc tùng ở quán rượu, nhà hàng nên chẳng màng đến bữa cơm gia đình, chẳng nghĩ đến món ăn hương vị mẹ nấu như cái thời của chúng tôi.

Minh họa: HOÀNG ĐẶNG

Tuần trước có dịp ghé thăm một chị bạn, thấy bữa cơm tối của hai bà cháu chỉ có mấy miếng cá khô nướng. Tôi hỏi sao không nấu nướng gì mà lại ăn kham khổ thế này, chị bảo vợ chồng chúng nó gọi về báo hết giờ làm sẽ đưa nhau đi ăn, bà cháu ở nhà tự lo cơm nước nên ăn thế cho tiện. Nhà có mỗi cô con gái, trước khi gả chồng, mẹ con quấn quýt nhau. Bây giờ, chúng có đôi có cặp cứ vài ba bữa lại đưa nhau đi ăn nhà hàng để mình chị với những bữa cơm lạnh lẽo.

Tôi may mắn có cậu con trai út rất thích cơm mẹ nấu nên tranh thủ trưa, tối về ăn cơm nhà. Còn cậu con trai lớn sống ở nước ngoài vẫn không quên những món ngon mẹ nấu, thỉnh thoảng nhắn tin nhờ mẹ hướng dẫn nấu món này món kia. Cũng mừng.

Bữa cơm an toàn

Thời của ba mẹ tôi, chỉ người chồng đi làm, còn đa số người vợ ở nhà nội trợ. Thời đó chưa có tủ lạnh nên ngày nào cũng phải đi chợ để có thực phẩm tươi. Thực phẩm ở chợ cũng theo nhịp đó, mua bán hết trong ngày nên không có chuyện tẩm ướp chất độc hại để bán hôm sau. Rau quả cũng không dùng thuốc bảo vệ thực vật bằng hóa chất như bây giờ nên chẳng phải lo. Chuyện ngộ độc thực phẩm thời đó chưa nghe nói đến, kể cả thời bao cấp khó khăn thiếu thốn cũng chẳng mấy ai bị ngộ độc thực phẩm phải cấp cứu, ngoại trừ ăn phải thức ăn ôi thiu nên bị "tào tháo" rượt thôi.

Trong thời buổi thực phẩm không an toàn như hiện nay, nhiều nhà hàng, quán ăn tiêu thụ thực phẩm không rõ nguồn gốc, không bảo đảm an toàn vệ sinh để chế biến các món ăn, thậm chí vì lợi nhuận cao họ sử dụng cả nguyên liệu hư thối đã qua tẩy rửa bằng hóa chất, bữa cơm gia đình vì thế càng trở nên an toàn. Những món ăn mẹ nấu, vợ nấu hay chồng nấu chắc chắn được chế biến từ thực phẩm chọn lọc, tươi ngon, có nguồn gốc xuất xứ, dễ kiểm soát chất lượng qua nhãn mác. Nếu nhà có điều kiện trồng được rau xanh, bầu bí thì bữa ăn gia đình càng ngọt canh, càng tươi rau. Cơm lành canh ngọt thì những bữa cơm gia đình sẽ càng ấm áp hơn.