Bấp bênh xóm vạn đò ven sông Gianh

Thôn Cồn Cưỡi, ở xã Quảng Tiên, thị xã Ba Đồn (Quảng Bình) có một xóm cư dân vẫn đang vật lộn mưu sinh trên các con đò nhỏ. Hơn ai hết, 17 hộ dân với gần 80 nhân khẩu luôn có một khát vọng, giấc mơ sớm lên bờ định cư.

Ăn đời ở kiếp trên đò

Xuôi dọc sông Gianh lên mạn phía Tây, không khó để gặp xóm vạn đò. Những người đi qua đây, nhìn về hướng thôn Cồn Cưỡi sẽ thấy một xóm nhà lá "lạc" giữa bãi bồi thôn Cồn Cưỡi, xung quanh là hàng chục chiếc đò dựng san sát. Hàng chục năm trời, các cư dân xóm nhỏ này không có lấy một mảnh đất cắm dùi; cuộc sống trên đò bấp bênh, nay đây mai đó giữa sông nước hiểm nguy.

Chị Hoàng Thị Huề, một cư dân vạn đò ở thôn Cồn Cưỡi, cho biết dù có hộ khẩu tại xã Quảng Tiên nhưng hàng chục năm qua chị và những hộ vạn đò ở đây không có một mảnh đất để an cư lạc nghiệp như bao gia đình khác. Quanh năm, cư dân phải lênh đênh theo dòng nước, lấy ghe đò làm nhà, sống cảnh tạm bợ, khó khăn trăm bề.

Ở xóm vạn đò Cồn Cưỡi, con cái họ sinh ra, lớn lên quẩn quanh trên những chiếc đò chòng chành. Với họ, sông Gianh là bạn, thuyền là ngôi nhà để che nắng mưa; người dân vạn đò ở Cồn Cưỡi từ ăn uống, sinh hoạt, tắm giặt đều trên thuyền… Bởi vậy, họ luôn phải đối mặt với hiểm nguy bất cứ lúc nào; đặc biệt là vào mùa mưa lũ.

Chiếc đò là phương tiện mưu sinh chính của cư dân nơi này

Năm ngoái, đứa con trai duy nhất của vợ chồng chị Huề nửa đêm nằm ngủ không may rơi từ đò xuống sông thiệt mạng khiến ai cũng thương xót. "Không những con trai tui mà có khoảng 5 hộ dân trong xóm bị mất con cái khi sống trên đò. Cũng vì cái nghèo của bố mẹ khiến các cháu phải…!" - giọng chị Huề chùng xuống, đứt quãng.

Ngồi trong khoang đò cũ rộng chừng 10 m2, một người đàn ông ở xóm vạn đò Cồn Cưỡi tâm sự rằng cuộc sống của những hộ dân hết sức lam lũ; nỗi lo cơm áo gạo tiền cứ đè nặng lên những cư dân trong xóm lâu nay. Khi vào mùa mưa lũ, xóm vạn đò lại khó khăn chồng chất; vì hoàn cảnh cứ bám riết nên họ nương tựa vào nhau để sống qua ngày.

"Có hôm mưa to, cả nhà ngồi túm tụm, co ro trong khoang thuyền sợ hãi. Lo nhất là bọn trẻ, vì hoàn cảnh mà chúng nó phải theo bố mẹ sống bấp bênh trên thuyền. Làm không đủ ăn nên con cái học hành không đến nơi đến chốn, hầu hết các cháu trong xóm đều nghỉ học" - người này buồn bã.

Theo những người dân trong xóm vạn đò, lúc đầu xóm chỉ có chừng 5 hộ, nhưng 20 năm trôi qua, số hộ cứ tăng dần lên đến nay đã có 17 hộ; với gần 80 nhân khẩu. Bao năm qua, hàng chục hộ dân vạn đò vẫn sống tạm bợ, ngày xuôi đò đi đánh cá tôm, đêm về lại bãi bồi nghỉ ngơi. Ở đây đa số là các đôi vợ chồng trẻ, có từ 2 con trở lên.

Khát khao ổn định trên bờ

Nhận thấy ở Cồn Cưỡi có khu vực đất bỏ hoang, chừng 3 năm trước; người dân vạn đò đã rủ nhau cùng về dựng những lán tạm để sinh sống. Lán chừng 30 m2, được dựng từ khung gỗ mái tôn, bao quanh nhà là ván gỗ hoặc bạt che nắng, che mưa, quanh năm thấm dột, gió lùa. Dù sống ở trên bờ nhưng cư dân xóm vạn đò vẫn luôn thấp thỏm nỗi lo mưa lũ vì ngay cạnh sông Gianh.

Chị Đinh Thị Hoa, một cư dân ở xóm vạn đò, cho biết dù sống trên sông nước đã quen nhưng khi có con nhỏ mà sống vậy thì quá bất tiện và nguy hiểm. Các hộ dân trên đò đã đánh liều "mượn" vùng đất bãi bồi ở Cồn Cưỡi để sống tạm, dù sao cũng an toàn hơn trên đò và dễ bề chăm sóc con cái.

"Chúng tôi cũng đánh liều lên đây ở tạm chứ không biết làm sao nữa. Dựng cái lều để cho con cái sinh hoạt, đi lại tiện hơn chứ ở trên đò phức tạp lắm. Nếu mai mốt người ta không cho ở thì đành phải trở lại đò ở chứ không biết ở đâu; bố mẹ 2 bên gia đình đều nghèo cả, đất đai không có" - chị Hoa tâm sự.

Xóm vạn đò lên bờ dựng lều tạm sống qua ngày

Sau 3 năm các hộ dân vạn đò đặt chân lên bờ dựng lều bạt sống tạm. Chừng ấy năm, vẫn mang tiếng sống "xâm lấn" bất hợp pháp trên chính quê hương của mình khi chưa thể có được mảnh đất để an cư. Tuy sống ở ven bờ sông nhưng mỗi lần lũ lên, người dân trong xóm lại tất tưởi chạy trốn; cảnh vợ bế con, chồng bê tài sản chạy lũ như cơm bữa. Lũ rút, bà con về lại mọi thứ trống trơn, căn lều cũng bị cuốn đi.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Hoàng Văn Ngừng, Chủ tịch UBND xã Quảng Tiên, cho biết hiện 17 hộ dân trong xóm vạn đò đều có hộ khẩu tại địa phương; bấy lâu sinh sống trên thuyền, đò; mới đây họ đã lên bờ dựng nhà tạm chừng 2 ha. Theo ông Ngừng, hiện vùng đất này người dân địa phương vẫn đang bỏ hoang, chưa canh tác gì. Sắp tới, xã sẽ tiếp tục tổ chức họp dân khu vực Cồn Cưỡi để xin ý kiến, vận động trả đất cho địa phương làm công tác quy hoạch, chuyển đổi mục đích sử dụng đất rồi đấu giá cho bà con vạn đò sớm có đất ở.