"Bùa hộ mệnh" cho tội phạm

Công bố mới đây của Công an Hà Nội khiến người dân không thể không giật mình lo ngại. Theo đó, dù mới chỉ là kết quả điều tra ban đầu song đường dây liên quan tới các bác sĩ, kỹ thuật viên tại một bệnh viện tâm thần đã làm giả tới 78 giấy chứng nhận tâm thần. Đặc biệt, có tới 41 giấy chứng nhận tâm thần này là làm cho các đối tượng hình sự - những kẻ rất nguy hại cho tính mạng, sức khỏe của người dân cũng như trật tự an ninh xã hội nếu chúng nhờ đó mà nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật.

Càng đáng lo ngại hơn là vụ án mà Công an Hà Nội phát hiện lại không phải là vấn đề mới hay một loại tội phạm mới nảy sinh. Hình thức phạm tội này - làm giả giấy chứng nhận tâm thần cho những đối tượng hình sự - từng được đề cập, cảnh báo khá nhiều trên công luận từ nhiều năm nay. Thậm chí, vấn đề này đã được đại biểu Quốc hội nêu ra tại nghị trường với những lo ngại sâu sắc có thể dẫn tới bỏ lọt tội phạm nguy hiểm.

Dư luận cả nước từng xôn xao về nhiều vụ "chạy" giấy chứng nhận bị bệnh tâm thần hòng trốn tránh hoặc giảm nhẹ sự trừng phạt của pháp luật. Đã có những phần tử phạm tội đặc biệt nguy hiểm với khung hình phạt ở mức cao nhất của Bộ Luật Tố tụng Hình sự thoát án tử bởi "miễn tử kim bài" giấy chứng nhận tâm thần.

Công bố của Công an Hà Nội đã buộc phải đặt ra vấn đề là phải chăng có lỗ hổng, kẽ hở luật pháp để tội phạm lợi dụng? Bất kỳ tên tội phạm nào một khi phải đối mặt với công lý đều tìm cách chạy trốn. Tội càng nghiêm trọng, chúng càng tìm đủ "trăm phương ngàn kế", không từ bất cứ thủ đoạn nào, miễn là thoát tội.

Nguyên tắc cũng là tinh thần nhân đạo, nhân văn của pháp luật - giảm thiểu hình phạt hoặc miễn truy cứu trách nhiệm hình sự với những đối tượng không đủ nhận thức hoặc hạn chế về nhận thức - đã không ít lần bị chúng lợi dụng. Song, khó có thể nói là pháp luật không đủ chế tài để bịt những kẽ hở này. Bộ Luật Tố tụng Hình sự trước đây cũng như được sửa đổi đều có những điều khoản nhằm ngăn ngừa và trừng phạt về vấn đề này, dù rằng vẫn còn có ý kiến cho rằng chưa đủ nghiêm khắc để răn đe.

Những tên tội phạm dù gian manh, xảo quyệt và tinh vi tới đâu cũng khó có thể qua mặt được giới chuyên môn, lại được trợ giúp của trang thiết bị hiện đại. Lỗ hổng lớn nhất hoàn toàn không phải luật pháp mà là con người. Chính những bác sĩ, nhà chuyên môn hắc ám đã dùng con dấu, ghi những đánh giá để biến giấy chứng nhận tâm thần thành "lá bùa hộ mệnh" hay "miễn tử kim bài" cho tội phạm. Không loại trừ để có tấm giấy đủ quyền năng giúp tội phạm thoát khỏi sự trừng phạt này còn có sự thông đồng của cả một đường dây.

Pháp luật dù nghiêm minh, chặt chẽ tới đâu cũng có thể bị lợi dụng bởi những kẻ thực thi có động cơ xấu xa, đen tối. Bởi thế, bên cạnh việc hoàn thiện quy định, cách thức tiến hành giám định tâm thần bảo đảm khoa học và khách quan nhất, rất cần có chế tài nghiêm khắc hơn, trừng phạt nặng những kẻ thực thi bị phát hiện.