Cần lộ trình cho tự chủ đại học

Sáng 6-11, Quốc hội (QH) thảo luận tại hội trường về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học (ĐH).

Không thể có ĐH vô chủ

Góp ý vấn đề đẩy mạnh tự chủ ĐH, đại biểu (ĐB) Nguyễn Thiện Nhân - Bí thư Thành ủy TP HCM - lưu ý cơ sở giáo dục ĐH chịu trách nhiệm giải trình theo quy định của pháp luật là đúng nhưng chưa đủ.

"Trách nhiệm phải chịu trước ai? Nêu rõ trước chủ sở hữu, trước người học, trước tổ chức, cá nhân liên quan thì lúc đó mới có cơ chế giám sát từ trong ra ngoài" - ĐBQH Nguyễn Thiện Nhân góp ý.

Ông Nguyễn Thiện Nhân cho rằng cần phải xác định rõ cơ sở giáo dục ĐH công lập do nhà nước là chủ sở hữu đầu tư và bảo đảm điều kiện hoạt động. Chủ sở hữu là người đầu tư cho ĐH phát triển nhưng phải là người có quyền quyết định nhân sự bởi "chủ sở hữu mà không được quyết định nhân sự thì vận hành ĐH không đúng cách".

Trong dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ĐH có đề cập một số chủ sở hữu nhưng không có định nghĩa. Chủ sở hữu tức là có vốn, có quyền thành lập, quyền đầu tư, quyền quyết định nhân sự và xử lý chế tài khi vi phạm pháp luật. "Nếu không làm rõ thì sẽ thấy rằng các trường ĐH như không có chủ. Rất nguy hiểm! Không thể có ĐH vô chủ" - ĐBQH Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.

ĐB Dương Minh Tuấn (Bà Rịa - Vũng Tàu) nêu thực tế tuy cho quyền tự chủ nhưng khống chế trần học phí, dẫn đến một số trường rất khó tự chủ; có tình trạng thí điểm tự chủ rồi một số trường nâng học phí dịch vụ lên khiến nhiều cử tri than phiền giá học phí quá cao.

"Tự chủ không có nghĩa là buông để các trường tự bơi mà nhà nước đầu tư rồi rút ra dần dần, giống như bầu sữa mẹ, tùy theo thể trạng của từng đứa con mà cho cai sữa, từ từ rút ra một phần hoặc coi thể trạng để tiếp tục đầu tư" - vị ĐB này nhấn mạnh.

Theo ĐB Tuấn, tuy học phí của Việt Nam so với các trường quốc tế là thấp nhưng sau khi "bung" quyền tự chủ thì sẽ rất cao. Trong khi đó, kinh tế nước ta còn nghèo. "Cử tri cần làm rõ một điểm là học sinh, sinh viên nghèo có thể vào những trường "đỉnh" hay không? Dự thảo luật đã có tiên liệu một điều là trích một phần để đưa vào Quỹ Hỗ trợ sinh viên nhưng tôi nghĩ như vậy chưa đủ mà phải có điều khoản nào đó ràng buộc các trường ĐH phải trích tỉ lệ bao nhiêu phần trăm" - ĐB Tuấn trăn trở.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân cho rằng trong dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ĐH chưa có định nghĩa về một số chủ sở hữu.

Quy định riêng với nhân lực y tế

Là bác sĩ chuyên khoa I, ĐB Vũ Thị Nguyệt (Hưng Yên) tỏ ra băn khoăn khi trong dự thảo Luật Giáo dục ĐH lần này bỏ mất trình độ và văn bằng chuyên sâu.

Điều 39 Luật Giáo dục năm 1998 đã quy định và có những hướng dẫn cụ thể tại các văn bản dưới luật. Theo ĐB Nguyệt, trong những luật sau thì không quy định loại hình đào tạo cũng như loại văn bằng này. ĐB này cho hay bà và nhiều bác sĩ khác cảm thấy mình bị gạt ra khỏi hệ thống đào tạo chung và rất tâm tư khi không biết mình đang đứng ở đâu và được ai công nhận.

Bà khẳng định đào tạo nhân lực y tế là loại hình đào tạo đặc biệt cả về thời gian, hình thức cũng như văn bằng, chứng chỉ.Để trở thành bác sĩ hành nghề chuyên môn, ngoài 6 năm được đào tạo ở trong trường ĐH, cần thêm ít nhất 2-3 năm đào tạo chuyên sâu theo 2 hướng: hướng đào tạo hàn lâm nghiên cứu và hướng đào tạo hành nghề chuyên môn. Bên cạnh đó, cán bộ y tế còn phải thường xuyên đào tạo cập nhật kiến thức. Tóm lại, việc học đối với cán bộ y tế gần như suốt đời và không bao giờ là đủ. ĐB Nguyệt đề nghị cần quy định rõ trong khoản 1 điều 6 trình độ tương đương với trình độ thạc sĩ, tiến sĩ hoặc trình độ chuyên gia.

ĐB Lê Thị Yến (Phú Thọ), Ủy viên Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội của QH, cũng cho rằng nội dung chương trình đào tạo bác sĩ phức tạp hơn các chương trình cử nhân 4 năm nên những đối tượng này không thể "hòa cùng" với trình độ và văn bằng là cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ.

Đặt câu hỏi trình độ và văn bằng chuyên sâu sẽ được quy định ở luật nào, bà Yến đề nghị cần có quy định đào tạo riêng với nhân lực y tế theo hướng Chính phủ quy định trình độ chuyên gia đối với một số ngành cần đội ngũ chuyên sâu, đặc thù.