Chánh án Nguyễn Hòa Bình: Tòa án phán xử trên cơ sở tranh tụng

Chiều 9-11, thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình nói về quy định liên quan đến việc bỏ quyền khởi tố và thu thập chứng cứ của tòa án.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình phát biểu tại tổ chiều 9-11

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, trong vụ án hình sự chia thành hai bên buộc tội (điều tra viên, kiểm sát viên) và gỡ tội (bị cáo, luật sư của bị cáo), khi đó tòa án phải đứng giữa và không nghiêng về bên nào.

Tương tự, trong dân sự, nếu tòa án nghiêng về một bên, thu thập chứng cứ có lợi cho một bên nào đó thì có nghĩa là đã không bảo đảm yếu tố vô tư, khách quan. Tòa thu thập chứng cứ, sau đó lại xét xử theo chứng cứ mình đã thu thập, vậy là sẽ có lợi cho một bên, vi phạm nguyên tắc rất căn cốt của tòa án là công tâm, khách quan.

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, không có nước nào trên thế giới giao cho tòa án thu thập chứng cứ cả. Với vụ án hình sự, cơ quan điều tra và viện kiểm sát thu thập chứng cứ và luật sư, bị cáo cũng thu thập chứng cứ, khi ra tòa thì hai bên tranh luận với nhau. Tòa án là trung tâm phán xử trên cơ sở tranh tụng. Nếu đứng về một bên sẽ thiếu khách quan, không lẽ tòa án lại đi thu thập chứng cứ có lợi cho cơ quan Nhà nước, bất lợi cho người dân.

Về quy định tòa án bỏ quyền khởi tố trước toà, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho rằng là phù hợp. Tòa án khởi tố rồi lại xét xử bị cáo do chính mình khởi tố thì chắc chắn là ông này có tội, vì tòa án phải bảo vệ quyết định khởi tố của mình. Như vậy tòa án không còn là trung tâm nữa.

Mặt khác, theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, trên thực tế quy định cũng không có hiệu quả. Chúng ta lựa chọn mô hình tố tụng theo nguyên tắc suy đoán vô tội, nếu chứng cứ không đủ chứng minh thì tòa trả điều tra bổ sung, hoặc có thể tuyên vô tội.

"Khi tòa án thực hiện quyền khởi tố thì một số chánh án quốc tế đến gặp và nói lựa chọn của các ông không phải lựa chọn suy đoán vô tội mà là truy tố đến cùng. Như vậy việc này không phù hợp với mô hình tố tụng chúng ta lựa chọn là suy đoán vô tội" - Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nói.