Có cách trị cơ sở gây ô nhiễm!

Theo các cơ quan chức năng TP HCM, để lập một hồ sơ xử lý doanh nghiệp (DN) gây ô nhiễm môi trường, từ lúc kiểm tra, lấy mẫu, ra quyết định xử phạt đến khi tống đạt quyết định mất khoảng 2 tháng. Thế nhưng, khi tống đạt quyết định đến chủ DN thì DN đã giải thể, ô nhiễm cứ thế hoành hành.

Công khai lách luật

Từ Quốc lộ 1, chúng tôi rẽ vào đường Tô Ngọc Vân đến đường TX 21, phường Thạnh Xuân, quận 12, TP HCM. Cạnh khu dân cư, khu chợ đông đúc là cơ sở giặt nhuộm tồn tại nhiều năm nay. Nhìn lên cao, chúng tôi thấy ống khói đang phả ra từng cuộn khói đen kịt. Ông Sáu Tâm, một người dân sống ở khu vực này, bức xúc: "Cơ sở này hoạt động về giặt nhuộm từ rất lâu. Mỗi khi vận hành lò, khói đen thải ra môi trường dày đặc, người dân quanh khu vực rất khó chịu khi hít vào".

Qua tìm hiểu, DN giặt nhuộm này hoạt động từ năm 2015 với tên gọi công ty M.N.T. Sau khi bị Cảnh sát môi trường (CSMT) quận 12 kiểm tra, lấy mẫu, ra quyết định xử phạt hành chính vì hành vi xả nước thải vượt quy chuẩn ra môi trường, DN thông báo ngừng hoạt động. Điều đáng nói là tại vị trí này lại "mọc" lên Công ty P.T.H cùng ngành nghề giặt nhuộm hoạt động và tiếp tục bị CSMT quận xử phạt cùng hành vi. Sau đó, Công ty P.T.H thông báo ngừng hoạt động, thay vào đó hộ kinh doanh L.T.K.O đứng ra hoạt động đến nay. Và điệp khúc "thoát xác" chắc chắn sẽ xảy ra nếu bị xử lý.

Một cơ sở vi phạm môi trường, cùng một ngành nghề nhưng 3 lần đổi tên tại quận 12

Lần theo đơn kêu cứu của người dân, từ đường Nữ Dân Công Hỏa Tuyến, chúng tôi đi thẳng vào khu dân cư ấp 3, dọc kênh Trung Ương (xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh, TP HCM), nơi có cụm DN chuyên ngành nghề giặt nhuộm gây ô nhiễm môi trường ngày đêm khiến khu vực này như một thành phố sương mù dù chỉ hơn 16 giờ.

Chúng tôi len qua những căn nhà nhỏ, lọt vào đại bản doanh của các cơ sở giặt nhuộm và nhẩm đếm có đến 4 cơ sở đang hoạt động. Các cơ sở này đều đốt lò bằng vải vụn, nguyên nhân chính tạo nên những cuộn khói đen và nhiều bụi than lơ lửng trong không khí.

Theo tìm hiểu, 2 trong 4 DN đang hoạt động tại đây đều bị đoàn kiểm tra của huyện Bình Chánh lập biên bản xử phạt vì hành vi xả nước thải, khí thải vượt quy chuẩn ra môi trường. Sau khi bị lập biên bản, chưa chấp hành quyết định xử phạt thì DN đối phó bằng cách thông báo giải thể, thay đổi pháp nhân và tiếp tục hoạt động. Cụ thể, DNTN giặt sấy Đ.Q (bị CSMT huyện Bình Chánh xử phạt năm 2018 với mức phạt 470 triệu đồng) nay đổi pháp nhân thành DNTN N.T.T.D. Tương tự, Công ty TNHH SX-TM Thời trang H.M (bị xử phạt năm 2018, số tiền 615 triệu đồng) chưa chấp hành xử phạt đã đổi tên thành Công ty TNHH MTV DV M.N.

Chỉ còn cách xử lý vi phạm đất đai của DN

Ông Đặng Hải Bình, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường quận 12, cho biết quy trình xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường tốn khá nhiều thời gian, từ khâu kiểm tra, lấy mẫu, đến lập biên bản vi phạm, ban hành quyết định xử phạt. Trường hợp DN không chấp hành việc xử phạt, đoàn kiểm tra phải xác minh tài khoản, tài sản để tiến hành việc cưỡng chế đóng phạt. Một quy trình như vậy mất trung bình khoảng 2 tháng, trường hợp DN thay đổi pháp nhân, muốn kiểm tra xử phạt phải làm lại hồ sơ từ đầu.

Cụm cơ sở giặt nhuộm tại xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh xả khói đen kịt lên bầu trời, ảnh hưởng khu dân cư lân cận

"Trong khi chờ Nghị định 155 sửa đổi, bổ sung biện pháp cưỡng chế đối với thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, trước mắt, Sở Kế hoạch và Đầu tư khi cấp phép kinh doanh cho một DN nên xem xét lại đặc điểm lịch sử của DN đó, xem có vi phạm môi trường không và hạn chế cấp phép các ngành nghề tương tự khi DN đã vi phạm" - ông Bình kiến nghị. Ngoài ra, việc cấp phép cho DN hoạt động sản xuất phải tuân thủ quy hoạch xây dựng đô thị, không thể cấp phép cho các cơ sở sản xuất nằm trong khu dân cư được.

Nhận định đây là thực trạng nhức nhối gây không ít khó khăn trong quá trình xử lý cơ sở gây ô nhiễm trên địa bàn, bà Hồ Ngọc Hiếu, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Bình Chánh, cho biết qua rà soát trên địa bàn 2 xã Vĩnh Lộc A, Vĩnh Lộc B có khoảng 20 trường hợp DN thay đổi pháp nhân để đối phó. Rất nhiều trường hợp chưa chấp hành quyết định xử phạt nhưng kiểm tra tài khoản thì số tiền cũng không đủ khấu trừ, còn tài sản của DN đa số là máy móc cũ kỹ, giá trị không bao nhiêu.

Từ đây, bà Hồ Ngọc Hiếu cho rằng kiểm tra pháp lý đất đai, xây dựng là một trong những biện pháp căn cơ, quyết liệt nhằm xử lý dứt điểm các cơ sở gây ô nhiễm môi trường mà huyện Bình Chánh đang thực hiện. Hiện nay 16 xã, thị trấn tiến hành rà soát pháp lý đất đai, xây dựng đối với 289 cơ sở sản xuất có nguy cơ gây ô nhiễm trên địa bàn huyện. Huyện đã xử lý 71/289 cơ sở, tiếp tục kiểm tra, theo dõi thường xuyên các trường hợp còn lại. Nếu nhà xưởng nào vi phạm về xây dựng, đất đai sẽ bị buộc khắc phục hậu quả là tháo dỡ nhà xưởng theo quy định. "Đây là cách làm khó nhưng được xem là hữu hiệu trong thời gian chờ đợi các bộ, ngành tham mưu điều chỉnh, bổ sung các biện pháp cưỡng chế chấp hành quy định bảo vệ môi trường" - bà Hiếu chia sẻ.