Có nên giữ tinh trùng của người đã chết?

Theo thông tin từ Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội, rạng sáng 6-1, các bác sĩ bệnh viện này đã lấy trữ tinh trùng thành công cho một nam thanh niên 28 tuổi đã tử vong nhiều giờ.

Chết 4 năm vẫn có con

Trước đó, bệnh viện này cũng đã lưu giữ tinh trùng cho một người đàn ông bị tử vong do tai nạn giao thông theo đề nghị của gia đình. Sau khi người chồng mất 4 năm, người vợ sử dụng mẫu lưu thụ tinh trong ống nghiệm và đã sinh đôi 2 con trai.

Hiện việc lưu giữ tinh trùng để điều trị một số bệnh lý khá phổ biến nhưng lưu giữ tinh trùng của người đã chết không nhiều bởi những vướng mắc về mặt pháp lý. Tại TP HCM, mới đây một vụ việc liên quan đến sử dụng tinh trùng người qua đời đã làm dấy lên mối quan tâm của xã hội về khía cạnh nhân đạo, cũng như pháp lý. Đó là việc một thanh niên và bạn gái đã lên kế hoạch kết hôn và sinh con nhưng không may phát hiện bệnh hiểm nghèo. Trước khi trị bệnh, anh đã gửi tinh trùng của mình tại một bệnh viện với hy vọng khi bệnh tình đỡ hơn sẽ thụ tinh để có đứa con chung với bạn gái. Do bệnh quá nặng, anh qua đời ở tuổi 22 khi mới chỉ tổ chức đám cưới mà chưa kịp đăng ký kết hôn và thụ tinh như dự định.

Tư vấn hiếm muộn cho bệnh nhân tại Trung tâm Nam học - Bệnh viện Việt Đức

Sau đó, người mẹ của thanh niên này và vợ nhiều lần liên hệ với bệnh viện lưu trữ mẫu tinh trùng để xin được thụ tinh trong ống nghiệm. Dù rất thông cảm cho hoàn cảnh nhưng bệnh viện vẫn phải từ chối. Sau đó người mẹ đề nghị bệnh viện trả lại số tinh trùng đang lưu trữ cho gia đình. Phía bệnh viện yêu cầu nếu có văn bản pháp lý công nhận mẫu tinh trùng mà bệnh viện đang lưu trữ là tài sản mà bà được thừa kế từ con trai thì sẽ trả lại. Tuy nhiên, ngay cả phía văn phòng công chứng dù nhận định đây là sự việc mang tính nhân đạo nhưng là vấn đề mới mà pháp luật chưa quy định.

Nhìn nhận về sự việc này, nhiều ý kiến cho rằng dựa vào luật pháp, việc xin được sử dụng tinh trùng của con trai để thụ tinh trong ống nghiệm cho con dâu (nhưng chưa đăng ký kết hôn) là việc rất khó. Nhưng xét về nhân đạo, ước muốn có con, cháu để duy trì nòi giống của bà mẹ và con dâu cũng nên được xem xét kỹ.

Tinh trùng không phải tài sản

TS Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế, cho biết theo quy định, tinh trùng không được xác định là tài sản mà chỉ thuộc quyền nhân thân. Khi đã không được coi là tài sản thì cũng không được quyền thừa kế. Hơn nữa, cũng cần lưu ý rằng việc gửi tinh trùng lưu giữ tại một cơ sở y tế phải được thực hiện theo quy định của pháp luật chứ không phải ai thích lưu giữ thì lưu giữ, ai thích sử dụng như thế nào thì sử dụng.

Theo quy định việc gửi tinh trùng, gửi noãn, gửi phôi được thực hiện trong các trường hợp: người chồng hoặc người vợ trong những cặp vợ chồng đang điều trị vô sinh; người có nguyện vọng muốn lưu giữ cá nhân; người tình nguyện hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi; cặp vợ chồng vô sinh hoặc phụ nữ độc thân lưu giữ phôi còn dư sau khi thụ tinh trong ống nghiệm thành công. "Còn đối với việc hiến tặng tinh trùng cho cơ sở y tế hay ngân hàng tinh trùng thì số tinh trùng này đều được mã hóa để cả người cho lẫn người nhận không biết là của ai - ai nhận để tránh những tranh chấp pháp lý sau này. Nếu như vậy thì việc gửi tinh trùng là hoàn toàn không có ý nghĩa trong trường hợp nhân thân đã qua đời" - ông Quang nói.

Hơn nữa, một số chuyên gia cũng cho rằng việc để một đứa trẻ ra đời chỉ vì mục đích duy trì nòi giống mà không bận tâm tới việc đứa trẻ sẽ phát triển như thế nào nếu thiếu tình thương của cha hoặc mẹ thì có nên hay không?

Bác sĩ Hồ Mạnh Tường - chuyên gia về hỗ trợ sinh sản, Hội Nội tiết sinh sản và vô sinh TP HCM - cho biết có thể lấy được tinh trùng sống của một người trong vòng 24-36 giờ sau khi người đó mất và không phụ thuộc vào nguyên nhân mất. Nếu tinh trùng lấy ra còn sống, có thể lưu trữ được trong vòng nhiều năm. Việc lấy tinh trùng và lưu trữ tinh trùng từ người đã chết về kỹ thuật thì khá đơn giản, hầu hết các trung tâm thụ tinh trong ống nghiệm ở Việt Nam đều có thể thực hiện được.