Dân đói, sao Thanh Hóa nỡ chơi sang

Dư luận gần đây bức xúc việc tỉnh Thanh Hóa rục rịch chuẩn bị cho lễ kỷ niệm 990 "Danh xưng Thanh Hóa" (1029-2019) và dự chi cho các hoạt động liên quan đến sự kiện này lên tới 104 tỉ đồng. Không bức xúc sao được khi năm nào Thanh Hóa cũng xin gạo cứu đói từ trung ương cho hàng ngàn nhân khẩu, xin ngân sách để chi thường xuyên vì thu không đủ chi. Các em nhỏ miền núi còn thiếu ăn, không đủ áo ấm để mặc, trường lớp xuống cấp, đường sá đi lại khó khăn.

Bản "nhiều không"

Cách trung tâm TP Thanh Hóa khoảng 250 km về phía Tây, Mường Lát được xem là huyện biên giới nghèo khó nhất của tỉnh này. Thành phần dân tộc chủ yếu là người Mông, Thái, Dao…

Ở những bản làng xa xôi như Tà Cóm, Cò Cài, Sài Khao… của huyện, người dân vẫn sống trong nghèo khổ, thiếu đủ thứ. Đường dẫn vào bản chỉ là những con đường đất bạt ngang sườn núi hoặc người dân đi nhiều rồi thành đường. Ngày mưa muốn vào bản chỉ có đi bộ vì nước suối chia cắt, đường trơn trượt không thể đi xe máy. Đường không có, người dân nhiều bản làng ở Mường Lát cũng sống trong cảnh không có điện, nếu bản nào tận dụng làm điện mini cũng chỉ thắp được cái bóng chiếu sáng, còn không thì quanh năm leo lắt đèn dầu.

Bản Sài Khao (xã Mường Lý, huyện Mường Lát) nổi tiếng đi vào bài thơ "Tây Tiến" của nhà thơ Quang Dũng cũng là bản "nhiều không": không đường, không điện, không sóng điện thoại, không có điểm trạm y tế, trường học tuềnh toàng tre nứa.

Để vào được một điểm trường thuộc bản Sậy, xã Trung Thành, huyện Quan Hóa, phóng viên đã phải "đánh vật" với con đường đất lầy lội khoảng 12 km từ trung tâm xã vào bản. Đến nơi, 12 em học sinh đang ngồi ê a học bài trong một nhà tranh tre tạm bợ, trống huơ trống hoác nằm cheo leo bên sườn đồi cạnh dòng sông Mã. Nhiều em nhỏ nơi đây phải băng rừng, lội suối cả cây số để mong kiếm được con chữ. Do không có nhà bán trú nên sáng sớm đi học, các em phải cơm đùm, cơm nắm mang theo, trưa ở lại lấy ra ăn cho đỡ đói.

Đường lên bản Sài Khao (xã Mường Lý, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa). Ảnh: THANH TUẤN

Theo thầy giáo Lò Văn Thơm (quê huyện Quan Sơn) - người đã có 5 năm cắm bản dạy chữ cho học sinh bản Sậy, bản hiện có 34 học sinh tiểu học với 3 phòng học; trong đó có 2 phòng đã xây dựng kiên cố, 1 phòng tạm bợ tranh tre nứa lá.

"Do không đủ phòng nên nhiều năm qua, học sinh 2 khối phải ngồi chung 1 phòng học (khối 1 chung với khối 2; khối 3 chung với 4), chung 1 bảng viết.

"Ở đây đang vất vả, thiếu thốn lắm! Giáo viên thiếu, phòng học thiếu, đường đi lại mùa mưa lầy lội, điện không có. Trước đây, chúng tôi còn mù tịt thông tin, nay thì có 1 trạm phát sóng điện thoại nên đã liên lạc được ra bên ngoài" - thầy Thơm tâm sự.

Cũng theo thầy Thơm, trời nắng còn đỡ chứ hôm nào trời mưa, các em phải nghỉ học vì phòng học nước dột tong tong.Khi đông về, các em co ro học trong giá lạnh. Nhiều hôm nhiệt độ xuống thấp quá, thầy trò ở đây phải đốt một đống lửa to giữa lớp để sưởi ấm và ngồi học.

Dù khó khăn, thiếu thốn đủ đường nhưng 5 năm qua, thầy Thơm vẫn miệt mài cắm bản để dạy chữ cho học sinh nghèo nơi thâm sơn cùng cốc này. Không chỉ các thầy giáo cắm bản mà người dân nơi đây đã từ lâu ao ước có 1 phòng học kiên cố, khang trang đúng nghĩa chỉ vài trăm triệu đồng để con em họ yên tâm ngồi học mà xa vời quá.

6 huyện trong nhóm nghèo nhất nước

Theo báo cáo của huyện Mường Lát, địa phương này còn 31 bản chưa có điện, 10 bản chỉ có một nửa. Ông Lương Minh Thông, Bí thư Huyện ủy Mường Lát, cho biết 31 bản chưa có điện là những bản xa xôi, cách trung tâm xã hàng chục km.

"Đường sá xa, đi lại khó khăn nên địa phương không thể làm gì được. Trung ương và tỉnh mà không đầu tư thì chúng tôi cũng chịu vì ngân sách của huyện không có. Điện là nhu cầu bức thiết của người dân, muốn nâng cao đời sống của người dân thì phải có đường, có điện, từ đó mới làm nông thôn mới được. Vấn đề này họp HĐND dưới tỉnh chúng tôi cũng nói, đoàn công tác của tỉnh, trung ương lên huyện cũng đề nghị suốt. Đường sá khó khăn còn có thể khắc phục được, chứ điện thì phải trông chờ cấp trên thôi" - ông Thông nói.

Cũng theo ông Thông, Mường Lát là 1 trong 6 huyện nghèo của Thanh Hóa nằm trong 56 huyện nghèo nhất nước nên mọi vấn đề về đầu tư cơ sở hạ tầng, điện, đường, trường học đều phụ thuộc ngân sách nhà nước. Nhiều ngôi trường xập xệ, xuống cấp huyện cũng chỉ làm báo cáo và chờ ngân sách cấp trên.

Bữa ăn của các em học sinh Mường Lát. Ảnh: THANH TUẤN

Mỗi năm, cả huyện thu ngân sách từ 5-6 tỉ đồng, không bằng 1 xã dưới xuôi, trong khi chi thường xuyên của huyện hơn 200 tỉ đồng (chủ yếu chi trả lương cho cán bộ) nên dù biết nhiều nơi đường sá, điện không có, trường xuống cấp, hư hỏng cũng đành "lực bất tòng tâm".

Không chỉ Mường Lát mà ở 6 huyện nghèo nhất nước của tỉnh Thanh Hóa như Bá Thước, Thường Xuân, Quan Sơn, Quan Hóa, Lang Chánh không khó để bắt gặp những ngôi trường tranh tre, nứa lá tạm bợ, nhiều bản làng chưa có điện, trường lớp học vẫn còn đơn sơ, xập xệ, thiếu thốn.

Ông Lê Đình Xuân, Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Quan Sơn, cho hay địa phương còn 186 phòng học xuống cấp, tranh tre, nứa lá và đi mượn. Trong đó, trường mầm non có tới 145 điểm, tiểu học 41 điểm.

"Trước đây có Chương trình 20 của Chính phủ hỗ trợ xây lớp học, Quan Sơn phấn đấu đến năm 2020 sẽ xóa được lớp học tạm bợ, tranh tre. Nay chương trình này bị cắt giảm nên việc xóa bỏ rất khó khăn, ngân sách của huyện thì eo hẹp, chỉ đủ sửa chữa, cải tạo chứ không có xây mới" - ông Xuân thông tin.

Hiện Quan Sơn phải xây mới 125 phòng học thì mới xóa được lớp học tranh tre, kinh phí lên tới hàng chục tỉ đồng.