Đất đai phải đấu giá công khai

Ngày 20-4, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách liên quan đến lĩnh vực đầu tư xây dựng. Các Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trịnh Đình Dũng cùng lãnh đạo nhiều bộ, ngành tham dự hội nghị.

Nhớ không hết văn bản

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết đến thời điểm này, các hoạt động đầu tư xây dựng chịu sự điều chỉnh của khoảng 12 luật, rất nhiều nghị định, nghị quyết, thông tư hướng dẫn và hơn 20.000 tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật. Hệ quả, thời gian chuẩn bị đầu tư tính đến thời điểm khởi công của dự án sử dụng vốn công thường kéo dài, trung bình khoảng 42 tháng đối với dự án nhóm A, 29 tháng đối với dự án nhóm B, 23 tháng đối với dự án nhóm C. Thời gian hoàn thành công tác đền bù, giải phóng mặt bằng bình quân mất khoảng 20 tháng. Đặc biệt, nhiều dự án bị kéo dài từ 5 đến 10 năm do đơn giá đền bù đất, công trình trên đất chưa theo cơ chế thị trường. Theo Bộ trưởng Phạm Hồng Hà, những khó khăn, vướng mắc hiện có ở tất cả các giai đoạn của quá trình đầu tư xây dựng, từ chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án, đến kết thúc dự án đưa vào sử dụng.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao đổi với các đại biểu tại hội nghị Ảnh: QUANG HIẾU

Cho rằng hệ thống pháp luật về xây dựng "nhiều đến mức độ không thể nhớ hết", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo cần sớm tháo gỡ. Về tình trạng cơ quan chức năng "ngâm" hồ sơ đầu tư xây dựng kéo dài, làm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án, Thủ tướng đề nghị cần mạnh dạn chỉ ra cơ quan nào, đơn vị nào và sửa cái gì để xử lý, khắc phục.

"Xin - cho" đất vàng

Ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng, bày tỏ bức xúc việc thực hiện Luật Đất đai nảy sinh nhiều vấn đề nóng, phức tạp; có tình trạng sử dụng lãng phí, tham ô, tham nhũng, lợi ích nhóm. "Hầu như các dự án đều do cơ quan quản lý nhà nước có quyền giao đất, cho thuê đất không đấu giá đất, dẫn đến tình trạng "xin - cho" dự án vào các khu đất vàng như đất công sở, nhà máy, kho tàng, khi di dời" - ông Hùng nêu.

Theo ông Hùng, lợi nhuận các dự án này cực lớn do chênh lệch địa tô, đền bù giá thấp, bán ra thị trường giá cao. Do vậy, cần sửa đổi Luật Đất đai theo hướng nhà nước chỉ thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, công cộng, quốc phòng an ninh và đặt biệt phải đấu giá công khai.

Trong khi đó, đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng nhiều nhà đầu tư nước ngoài khi vào Việt Nam như lạc vào mê hồn trận thủ tục hành chính; từ đó phát sinh hiện tượng doanh nghiệp (DN) "sân sau", DN "thân quen". Khảo sát chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2017 của VCCI cho thấy tình trạng cán bộ nhà nước ưu ái với các DN có vốn nhà nước, ưu ái DN thân quen trong ngành xây dựng ở mức tương đối cao; trong khi có đến 74% DN xây dựng phải có quan hệ với cán bộ của cơ quan quản lý để tiếp cận thông tin dự án đầu tư, đấu thầu. Các DN xây dựng phải trả chi phí không chính thức cao nhất so với các lĩnh vực khác.

Cũng theo đại diện VCCI, TP HCM đang triển khai hình thức bán đấu giá quỹ đất lấy tiền thanh toán công trình BT cho nhà đầu tư. Đây là cách làm bảo đảm công bằng, minh bạch, hạn chế tiêu cực trong các dự án BT và cần được nghiên cứu nhân rộng ra cả nước.

Khắc phục tư tưởng "nhà nước hóa"

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhận xét có những khoảng trống luật pháp phải hoàn thiện, điều chỉnh, ví dụ trường hợp căn hộ du lịch (condotel)... "Hai vụ, hai bộ cách nhau một bức tường, chỉ cần một cú điện thoại là mọi việc được giải quyết; còn nếu cứ chờ đường công văn thì mất mấy tháng" - ông Huệ nói. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đề nghị cần khắc phục tư tưởng "nhà nước hóa", cũng như tư tưởng "thị trường hóa" một cách cực đoan trong quản lý đầu tư xây dựng.

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh đến thông điệp của Chính phủ: Tập trung tháo gỡ thể chế, pháp luật, nhất là những thủ tục rườm rà, thái độ vô cảm, vô trách nhiệm của một số cơ quan, cá nhân, làm chậm trễ quá trình xây dựng.

Thủ tướng phê phán và đề nghị ngăn ngừa, xử lý nghiêm tình trạng tham nhũng, bôi trơn. "Đất đai phải được đấu giá công khai, minh bạch; không được chỉ định; không được "quân xanh - quân đỏ" và chọn nhà thầu tùy tiện, lợi ích nhóm" - Thủ tướng nhấn mạnh

Định hướng tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong triển khai đầu tư xây dựng, Thủ tướng lưu ý tiếp tục rà soát, hoàn thiện pháp lý, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật về quản lý đầu tư xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi để các dự án đầu tư triển khai theo đúng tiến độ với chất lượng cao. "Các điều kiện đầu tư kinh doanh, thủ tục hành chính không cần thiết thì kiên quyết loại bỏ" - Thủ tướng dứt khoát.