Đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công

Trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn còn diễn biến phức tạp trong năm 2021, hoạt động sản xuất - kinh doanh sẽ tiếp tục gặp nhiều khó khăn. Một trong những biện pháp giúp hồi phục tăng trưởng kinh tế là đẩy mạnh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công ngay từ những tháng đầu năm.

Giải ngân vốn chậm

Theo Bộ Tài chính, giải ngân kế hoạch vốn đầu tư 4 tháng đầu năm 2021 ước đạt trên 86.010 tỉ đồng, bằng 18,65% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tỉ lệ này giảm nhẹ so với cùng kỳ năm 2020 (18,98%). Trong đó, vốn trong nước đạt trên 20%, vốn nước ngoài đạt trên 2%. Đáng chú ý, có 5 bộ và 10 địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt trên 20% kế hoạch, còn lại hầu hết các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt thấp.

Bộ Tài chính cho biết vướng mắc về công tác giải phóng mặt bằng đã ảnh hưởng đến kế hoạch giải ngân vốn của các đơn vị. Hiện có sự chênh lệch lớn giữa giá đất nhà nước thu hồi với giá đền bù của nhà đầu tư theo cơ chế thỏa thuận, dẫn đến nhiều trường hợp có đất thuộc diện nhà nước thu hồi yêu cầu bồi thường với giá cao hơn quy định và yêu cầu thỏa thuận. Bên cạnh đó, công tác quản lý đất đai còn lỏng lẻo, việc xác định nguồn gốc đất gặp khó, trong khi đó quy trình thủ tục pháp lý của công tác thu hồi đất tại một số nơi chưa chặt chẽ, chưa công khai minh bạch đã dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện.

Hà Nội đang chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn cho các công trình trọng điểm, trong đó có dự án đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội

Bộ Tài chính cũng chỉ ra những bất cập trong công tác tổ chức đấu thầu, dẫn đến việc lựa chọn nhà thầu yếu kém, không đủ năng lực nên ảnh hưởng đến tiến độ thi công, khiến công tác giải ngân bị trì hoãn. Nhiều dự án trong quá trình thi công đã phát sinh vướng mắc do giá vật liệu xây dựng tăng cao so với thời điểm duyệt dự toán. Một số dự án lớn cũng đang phải thực hiện điều chỉnh các thủ tục đầu tư và các chủ đầu tư đang triển khai các công việc như xây dựng kế hoạch đấu thầu, kế hoạch thi công... nên cần nhiều thời gian để có khối lượng thanh toán.

Tình trạng "có tiền nhưng không tiêu được" cũng được đề cập tại phiên họp thứ 56 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 27-5. Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội chỉ rõ, kế hoạch vốn nước ngoài năm 2020 chưa giải ngân khoảng 30.000 tỉ đồng; vốn trong nước khoảng 81.200 tỉ đồng. Việc phân bổ, thẩm định, giao, điều chỉnh dự toán chi đầu tư còn chậm, tiến độ giải phóng mặt bằng, giải ngân một số dự án đầu tư trọng điểm rất chậm, như dự án đường cao tốc Bến Lức - Long Thành; dự án xây dựng nhà ga T3 Cảng Hàng không Tân Sơn Nhất, Cảng Hàng không quốc tế Long Thành; dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông...

Gắn trách nhiệm người đứng đầu

Tại cuộc họp với các bộ, ngành về đầu tư công mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, nhất là về thể chế, thủ tục hành chính, giải phóng mặt bằng. Theo Thủ tướng, vốn đầu tư công phải thực sự đóng vai trò dẫn dắt, là vốn mồi để thu hút tối đa các nguồn lực từ các thành phần kinh tế khác để phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng.

Thủ tướng yêu cầu các bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan ở trung ương, bí thư các tỉnh ủy, thành ủy và chủ tịch UBND các tỉnh, TP trực thuộc trung ương trực tiếp chỉ đạo, kiểm tra, rà soát từng dự án, đặc biệt là các dự án khởi công mới, bảo đảm hiệu quả đầu tư, tiến độ của từng dự án. Thủ tướng yêu cầu phân cấp tối đa về đầu tư công để tăng tính hiệu quả, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn.

Nhằm khắc phục bất cập về đấu thầu, Bộ Tài chính kiến nghị cần thực hiện đấu thầu qua mạng theo quy định, bảo đảm công khai, minh bạch, lựa chọn nhà thầu đủ năng lực, bảo đảm tiến độ dự án. Đối với các dự án ODA, các bộ, ngành, địa phương cần bố trí đầy đủ, kịp thời vốn đối ứng theo cam kết; nâng cao hiệu quả công tác chuẩn bị dự án, bảo đảm sẵn sàng thực hiện khi dự án được phê duyệt.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết để đẩy nhanh tiến độ, bộ đã kiến nghị các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, ban hành giải pháp xử lý triệt để các điểm nghẽn trong giải ngân vốn đầu tư công như công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Đồng thời rà soát, điều chuyển kế hoạch vốn giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có tiến độ giải ngân tốt, còn thiếu vốn; gắn tiến độ thực hiện, giải ngân và hiệu quả dự án với trách nhiệm cá nhân người đứng đầu, người được giao nhiệm vụ thực hiện, coi đây là tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành công việc trong năm 2021.

Về phía các địa phương, UBND TP Hà Nội đã yêu cầu các chủ đầu tư phải hoàn thành việc thu hồi vốn ứng trước, thanh toán nợ xây dựng cơ bản của các dự án (nếu có) trong 6 tháng đầu năm 2021 và khẩn trương hoàn thiện các thủ tục đầu tư để khởi công các dự án mới. Ngoài ra, thực hiện các thủ tục thanh toán vốn đầu tư cho dự án ngay sau khi có khối lượng được nghiệm thu; không dồn khối lượng thanh toán vào cuối năm.