Doanh nghiệp nhà nước: Dư địa phát triển còn lớn

Sáng 18-3, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị làm việc với Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (gọi tắt là Ủy ban) và các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước (TĐKT-TCTNN) trực thuộc. Hội nghị nhằm bàn giải pháp đổi mới hoạt động của Ủy ban và phát huy hiệu quả nguồn lực đầu tư của các TĐKT-TCTNN, góp phần thực hiện kế hoạch, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.

Tổng tài sản 2,445 triệu tỉ đồng

Báo cáo tại hội nghị, Phó Chủ tịch Ủy ban Hồ Sỹ Hùng cho biết sau gần 5 năm thành lập, cơ quan này đã thực hiện cơ bản đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với 19 TĐKT-TCTNN.

Tính đến ngày 31-12-2022, tổng vốn chủ sở hữu hợp nhất của 19 TĐKT-TCTNN là 1,173 triệu tỉ đồng; tổng tài sản hợp nhất là 2,445 triệu tỉ đồng. TĐKT-TCTNN đã đóng vai trò nòng cốt trong các lĩnh vực quan trọng như: bảo đảm khoảng 87% điện năng, 50% xăng dầu bán lẻ, 100% khí khô, 70% khí hóa lỏng, 70% phân bón, 45% thuê bao di động, 41% băng rộng cố định mặt đất...

Về cơ bản, những chỉ tiêu sản xuất - kinh doanh hằng năm của các TĐKT-TCTNN đều tăng trưởng. Năm 2022, tổng doanh thu đạt 1,598 triệu tỉ đồng (năm 2021: 1,319 triệu tỉ đồng), tổng lợi nhuận trước thuế 83.167 tỉ đồng (năm 2021: 67.478 tỉ đồng), nộp ngân sách nhà nước tổng cộng 191.781 tỉ đồng (năm 2021: 177. 211 tỉ đồng).

Tuy nhiên, Ủy ban và 19 TĐKT-TCTNN còn một số hạn chế, vẫn chưa thể hiện tốt vị thế, vai trò, chưa phát huy được lợi thế về nắm giữ nguồn lực…

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh đến việc phát huy hiệu quả nguồn lực đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước. Ảnh: NHẬT BẮC

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết tổng nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) năm 2021 chiếm 24,6% so với tổng vốn đầu tư nhà nước, chiếm 10% tổng đầu tư toàn xã hội.

Tại hội nghị, các đại biểu đã góp ý thẳng thắn về những khó khăn, vướng mắc, tồn tại của Ủy ban và các TĐKT-TCTNN; thảo luận thêm về các vấn đề trọng tâm, nhiệm vụ, giải pháp cho thời gian tới.

Tổng Giám đốc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam Huỳnh Quang Liêm đề xuất triển khai các giải pháp chuyển đổi số, áp dụng công nghệ số để giải quyết bài toán chuyên ngành của bộ, ngành, địa phương, Chính phủ. Trong đó, khi vận dụng Luật Đấu thầu, áp dụng một số tình huống đặc biệt cho DNNN được chỉ định thầu thực hiện đối với cả 2 trường hợp nhà nước đầu tư hay DN đầu tư, nhà nước thuê dịch vụ.

Đánh giá về sức mạnh của các TĐKT-TCTNN, Thủ tướng cho biết các DN này nắm giữ khoảng 63% tổng vốn chủ sở hữu của DNNN cả nước và khoảng 65% tổng tài sản của DNNN. Bên cạnh những kết quả rất quan trọng, cơ bản, đóng góp của các TĐKT-TCTNN chưa thực sự tương xứng, ngang tầm với nguồn lực nắm giữ và dư địa phát triển còn rất lớn. Trong giai đoạn 2016 - 2020, 19 TĐKT-TCTNN hầu như không có dự án, công trình khởi công mới.

Phân cấp mạnh hơn

Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ ra 3 nguyên nhân chủ quan lớn đối với 19 TĐKT-TCTNN. Theo đó, vướng mắc lớn nhất là về pháp lý; sự phối hợp giữa các bộ, ngành để xử lý khó khăn, vướng mắc nói chung chưa thật sự chặt chẽ, hiệu quả; cần sự nỗ lực, cố gắng, chủ động hơn nữa của Ủy ban và các DN. Cùng với đó, Ủy ban là mô hình mới, cần tiếp tục được nghiên cứu để hoàn thiện hơn.

Về nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng nhắc lại việc triển khai nhiệm vụ năm 2023 có khó khăn, thách thức đan xen cơ hội và thuận lợi, song khó khăn, thách thức nhiều hơn. Thủ tướng yêu cầu 19 TĐKT-TCTNN nâng cao nhận thức và trách nhiệm chính trị với tài sản, nguồn vốn của nhà nước, đẩy mạnh triển khai các dự án đầu tư lớn.

Ủy ban được yêu cầu phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, cơ quan chức năng, kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc liên quan các quy định của pháp luật, thẩm quyền của cơ quan quản lý nhà nước đối với những dự án đầu tư, cơ cấu lại, thoái vốn, sắp xếp lại nhà, đất... của DN.

"Kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn là rào cản trong hoạt động đầu tư của DN hoặc chủ động đề xuất cấp có thẩm quyền giải quyết; đẩy mạnh xây dựng hành lang pháp lý, cơ chế, chính sách cho DN" - Thủ tướng lưu ý.

Người đứng đầu Chính phủ giao Phó Thủ tướng Lê Minh Khái trực tiếp chỉ đạo các cơ quan khẩn trương hoàn thiện dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất - kinh doanh tại DN; báo cáo Thường vụ Quốc hội, phấn đấu trình Quốc hội thảo luận tại kỳ họp thứ 5 và thông qua vào kỳ họp thứ 6 cuối năm 2023.

Các bộ, ngành được yêu cầu góp ý với Ủy ban để hoàn thiện, trình Chính phủ, Thủ tướng xem xét theo quy định đối với Đề án đầu tư tổng thể cho các TĐKT-TCTNN. Cần tăng cường vai trò giám sát của cơ quan quản lý nhà nước đối với việc thực hiện quyền, chức năng, nhiệm vụ của cơ quan đại diện chủ sở hữu, trong đó có Ủy ban.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch - Đầu tư chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan khẩn trương tham mưu, đề xuất phát huy hiệu quả nguồn lực đầu tư của 19 TĐKT-TCTNN; không để gặp các vướng mắc về thể chế, chính sách đã được nêu tại hội nghị này. Đồng thời, chủ trì nghiên cứu phân cấp mạnh mẽ hơn nữa cho cơ quan đại diện chủ sở hữu trong việc thực hiện một số quyền của Thủ tướng và các bộ, ngành; tạo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, nâng cao trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu.

Bộ Tài chính được giao chủ trì, nghiên cứu cơ chế phù hợp nhằm tăng nguồn lực cho DNNN từ lợi nhuận sau thuế và các nguồn vốn hợp pháp khác để đầu tư các dự án quan trọng, hiệu quả, nâng cao năng lực sản xuất - kinh doanh. Bộ Khoa học - Công nghệ chủ trì sửa đổi quy định về chuyển mục đích Quỹ Phát triển khoa học - công nghệ của DN để thực hiện đầu tư cho các vườn ươm khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, đặt hàng các sản phẩm đổi mới sáng tạo...