Độc đáo ma nhai Ngũ Hành Sơn

Thắng cảnh Ngũ Hành Sơn (phường Hòa Hải, quận Ngũ Hành Sơn) nằm cách trung tâm TP Đà Nẵng 8 km về phía Đông Nam. Cụm Ngũ Hành Sơn trải dài trên diện tích gần 2 km2, gồm 6 ngọn núi đá vôi: Kim Sơn, Mộc Sơn, Thủy Sơn, Thổ Sơn, Dương Hỏa Sơn và Âm Hỏa Sơn với hệ thống hang động đá vôi tuyệt đẹp

Ma nhai tại Ngũ Hành Sơn là kho tàng tư liệu bằng chữ Hán và chữ Nôm với số lượng lớn, nội dung đa dạng, hình thức độc đáo, với nhiều thể loại như: ngự bút, bia ký, tán, thơ văn, đề từ, đề danh, câu đối… của các vua quan triều Nguyễn, những vị cao tăng, cùng bao tao nhân mặc khách; trải dài từ nửa đầu thế kỷ XVII đến tận thập niên 1960. Đây là nguồn tư liệu quý giá, được giới nghiên cứu từ trước đến nay quan tâm

Hiện nay, toàn bộ nội dung ma nhai ở Ngũ Hành Sơn đã được dịch ra tiếng Việt và được xây dựng cơ sở dữ liệu để tra cứu. Hệ thống công cụ tra cứu toàn bộ văn tự ở đây gồm: mục lục các ma nhai tại Ngũ Hành Sơn lưu giữ theo cách truyền thống, tra cứu trên mạng nội bộ và ngân hàng dữ liệu di sản văn hóa Đà Nẵng tại Bào tàng Đà Nẵng

Mọi người đến tham quan các hang động ở Ngũ Hành Sơn đều có thể trực tiếp thưởng ngoạn hệ thống ma nhai. Trong các hang cũng được bố trí hệ thống chiếu sáng bằng đèn led

Hệ thống ma nhai tại Ngũ Hành Sơn tập trung chủ yếu ở ngọn Thủy Sơn và trên vách đá trong các động Hoa Nghiêm, Huyền Không, Tàng Chơn, Vân Thông, Linh Nham...

Bia ma nhai là những tư liệu giá trị và đặc sắc, thể hiện rõ tính giao thoa, hòa điệu về kinh tế, văn hóa, xã hội giữa Việt Nam và Nhật Bản, Trung Hoa từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX

Hiện tại, Ngũ Hành Sơn có hơn 90 văn bản khắc trên núi đá. Trong đó, đa số là bia chữ Hán và 2 bia chữ Nôm. Tấm bia lâu đời nhất đã hơn 400 năm nằm ở hai động Hoa Nghiêm và Vân Thông; hầu hết bia ma nhai còn lại có tuổi đời trên 100 năm

Ma nhai "Phổ Đà sơn Linh trung Phật" được khắc năm 1640, là ma nhai lâu đời nhất ở Ngũ Hành Sơn

Ma nhai "Linh nham động" do vua Minh Mạng ngự bút vào năm 1837

Cuối tháng 11-2022, Ủy ban Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương (MOWCAP) đã công nhận “Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn” là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Ma nhai tại Ngũ Hành Sơn được các thành viên MOWCAP đánh giá cao, đáp ứng đầy đủ các tiêu chí mà UNESCO đưa ra như: tính xác thực và vẹn toàn; ý nghĩa khu vực; ý nghĩa về giới; có kế hoạch bảo tồn, phát huy giá trị bền vững và khoa học

Ma nhai tại Ngũ Hành Sơn đã được Hội đồng MOWCAP đánh giá cao và công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Đây là di sản được công nhận ở tầm khu vực đầu tiên của TP Đà Nẵng

Đây là tín hiệu đáng mừng bởi một số văn khắc bị phong hóa theo thời gian. Hơn nữa, do nguyên tắc bảo tồn, phải hạn chế dùng các loại đèn flash để chụp ảnh, quay phim và du khách can thiệp trực tiếp

Ban Quản lý di tích danh thắng Ngũ Hành Sơn cho biết sẽ đẩy mạnh áp dụng công nghệ số để bảo tồn các ma nhai; sưu tầm, sao chụp, dập bản, số hóa, phiên âm dịch nghĩa hệ thống ma nhai phục vụ công tác nghiên cứu lâu dài. Đây là giải pháp khoa học tối ưu để bảo tồn nguồn tài liệu quý giá này trước nguy cơ hư hại bởi thời tiết và thời gian