Đồng ý làm 729 km đường cao tốc Bắc - Nam

Ngày 10-12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã họp cho ý kiến về dự án xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 (cao tốc Bắc - Nam). Đây là một trong những nội dung dự kiến trình QH tại kỳ họp bất thường.

Đầu tư 146.990 tỉ đồng

Thay mặt Chính phủ báo cáo về dự án này, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể cho biết theo kế hoạch, giai đoạn 2021-2025 sẽ đầu tư 729 km đường cao tốc Bắc - Nam trên các đoạn Bãi Vọt - Cam Lộ, Quảng Ngãi - Nha Trang và Cần Thơ - Cà Mau, chia thành 12 dự án thành phần có thể vận hành khai thác độc lập.

Theo đó, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông có quy mô 6 làn xe, khu vực cửa ngõ các trung tâm kinh tế - chính trị lớn quy mô 8-10 làn xe, đoạn Cần Thơ - Cà Mau quy mô 4 làn xe. Chính phủ kiến nghị đầu tư phân kỳ mặt cắt ngang quy mô 4 làn xe, tốc độ thiết kế 100-120 km/giờ. Tuy nhiên, thiết kế trong giai đoạn phân kỳ có thể khai thác vận tốc 90-100 km/giờ. Công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) sẽ thực hiện một lần theo quy mô quy hoạch được duyệt.

Bộ trưởng Bộ GTVT cho hay hành lang vận tải trên trục Bắc - Nam này kết nối 2 trung tâm: thủ đô Hà Nội và TP HCM, đi qua địa phận 32 tỉnh, thành phố, tác động đến 62,1% dân số, đóng góp 65,7% tổng sản phẩm trong nước, ảnh hưởng đến 74% cảng biển (loại I, II), 75% khu kinh tế của cả nước và đặc biệt là kết nối 4 vùng kinh tế trọng điểm (Bắc Bộ, miền Trung, phía Nam và ĐBSCL), kết nối với 16/23 cảng hàng không với 91% lưu lượng hành khách...

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, năm 2021 chuẩn bị dự án. Việc GPMB, tái định cư được tiến hành trong năm 2022-2023. Năm 2023 khởi công dự án, áp dụng các công nghệ mới, giải pháp kỹ thuật tiên tiến để đáp ứng yêu cầu cơ bản hoàn thành năm 2025. Tổng mức đầu tư sơ bộ giai đoạn phân kỳ khoảng 146.990 tỉ đồng. Trong đó, giai đoạn 2021-2025 bố trí khoảng 119.666 tỉ đồng; giai đoạn 2026-2030 bố trí phần còn lại, khoảng 27.324 tỉ đồng.

Cân nhắc đầu tư 4 làn

Thay mặt cơ quan thẩm tra sơ bộ dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho rằng việc đầu tư theo quy mô mặt đường 17 m sẽ đáp ứng tổng mức đầu tư dự án nhưng với quy mô này sẽ làm giảm hiệu quả khai thác tuyến đường khi tốc độ khai thác chỉ đạt khoảng 80 km/giờ…

Do vậy, Ủy ban Kinh tế đề nghị trong giai đoạn này cân nhắc đầu tư theo quy mô 4 làn xe 24,75 m (gồm 4 làn xe và 2 làn dừng xe khẩn cấp), đây cũng là khuyến nghị của các chuyên gia trong lĩnh vực giao thông đường bộ khi đa số tuyến đường cao tốc hiện hữu đều có 2 làn dừng khẩn cấp và đạt tốc độ khai thác từ 100 km/giờ trở lên.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại cuộc họp

Về phương án GPMB, tái định cư, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ có các giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt và có chế tài gắn trách nhiệm đối với các cấp địa phương để bảo đảm tiến độ GPMB. Chính phủ cần nghiên cứu, đề xuất các giải pháp hữu hiệu để huy động nguồn vốn ngoài nhà nước cho các dự án giao thông PPP; cần khẩn trương rà soát, xử lý dứt điểm những tồn tại, hạn chế của các dự án giao thông BOT thời gian qua.

Tại phiên thảo luận, đa số thành viên UBTVQH đồng thuận với chủ trương đầu tư dự án này. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị làm rõ tính khả thi tiến độ hoàn thiện dự án, nguồn vốn; phương án thu phí để thu hồi vốn hoàn trả ngân sách trung ương; xem xét, quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng ở bước nghiên cứu khả thi.

Chủ tịch QH Vương Đình Huệ cho rằng đây là dự án trọng điểm và nằm trong gói kích thích nền kinh tế nên Bộ GTVT cần tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp của các thành viên UBTVQH và cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt trên cơ sở các quy định hiện hành để tổ chức thực hiện cho hiệu quả. Chủ tịch QH tán thành giao Bộ GTVT làm chủ đầu tư và đề nghị các bộ ngành, địa phương tập trung công tác GPMB và kế hoạch đấu thầu, phương thức đầu tư dự án.

Giải phóng mặt bằng phải công khai

Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Hải cho biết các ý kiến của UBTVQH thống nhất trình QH xem xét quyết định chủ trương đầu tư dự án nói trên tại kỳ họp bất thường của QH, dự kiến tháng 1-2022.

UBTVQH thống nhất trình QH xem xét quyết định việc đầu tư bằng vốn đầu tư công nhưng đề nghị Chính phủ rà soát, điều hòa nguồn vốn đầu tư công trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và nguồn vốn đầu tư công trong chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội để ưu tiên vốn của chương trình phục hồi cho các dự án trọng điểm, có tác dụng lan tỏa, liên kết vùng, thúc đẩy tăng trưởng, có khả năng hấp thụ vốn và đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành trong 2 năm 2022-2023. Đồng thời sắp xếp lại kế hoạch đầu tư công trung hạn để bố trí từ nguồn vốn trong kế hoạch trung hạn thực hiện dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2024-2025.

Thống nhất trình QH quyết định việc QH ủy quyền cho UBTVQH xem xét, quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng của dự án trong bước báo cáo nghiên cứu khả thi. Tuy nhiên, đề nghị bổ sung, làm rõ thẩm quyền đối với việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ khoảng 1.532 ha để QH có cơ sở xem xét, quyết định.

Đề nghị Chính phủ nghiên cứu hướng tuyến và các điều kiện khác để bảo đảm chi phí đầu tư xây dựng đường cao tốc hợp lý, tiết kiệm trên cơ sở chuyển đổi đất rừng, đất trồng lúa tối ưu. Đồng thời diện tích đất phải thu hồi cho dự án rất lớn, số hộ bị ảnh hưởng nhiều nên việc thu hồi đất, GPMB phải công khai, minh bạch, bảo đảm ổn định cuộc sống cho người dân bị thu hồi đất.

Ngoài ra, UBTVQH đề nghị Chính phủ nghiên cứu để có phương án thu hồi vốn khả thi khi đưa dự án vào khai thác sử dụng để tạo nguồn trả nợ, nguồn duy tu, sửa chữa lớn và nguồn đầu tư các công trình khác; có các giải pháp để xử lý những khó khăn, vướng mắc, không để thiếu nguyên vật liệu, bãi đổ thải, các điều kiện bảo đảm khác để hoàn thành dự án chất lượng, đúng tiến độ.