Dữ liệu - "hạt nhân" chuyển đổi số báo chí

Quá trình số hóa báo chí ở Việt Nam đã bắt đầu từ hơn hai thập kỷ trước. Từ đó đến nay, khái niệm, chiến lược và nội dung chuyển đổi số báo chí đã thay đổi và được bổ sung nhiều yếu tố, mạnh mẽ hơn, đa dạng hơn và sâu rộng hơn.

Tận dụng Big Data để hưởng lợi

Trong khi các cơ quan báo chí đang cố gắng thích ứng với quá trình chuyển đổi số thì dữ liệu lớn (Big Data) nổi lên như một công cụ quan trọng. Nó được ví như "hạt nhân" trong việc thúc đẩy và bảo đảm chuyển đổi số thành công của báo chí.

Dữ liệu lớn mà các cơ quan báo chí đang hướng đến bao gồm nhiều loại thông tin khác nhau. Big Data này thể hiện qua khối lượng thông tin lớn, tốc độ truyền tải và đa dạng nội dung, loại hình thông tin, mang lại những hiểu biết và cơ hội vô giá cho các cơ quan báo chí tăng cường sáng tạo nội dung, thu hút độc giả và xây dựng chiến lược kinh tế báo chí cho cơ quan mình.

Khi xây dựng được đủ lượng lớn dữ liệu, đi cùng là một công cụ và quy trình đủ năng lực để phân tích xử lý dữ liệu đó, các cơ quan báo chí hoàn toàn có thể được hưởng lợi ở nhiều góc độ khác nhau.

Các cơ quan báo chí có thể tận dụng dữ liệu lớn để hiểu sâu hơn về sở thích, hành vi và mô hình tiêu dùng của khán giả. Phân tích các bộ dữ liệu lớn cho phép cơ quan báo chí hiểu nội dung nào phù hợp với đối tượng mục tiêu của mình, cho phép đề xuất nội dung được cá nhân hóa, phù hợp với mục tiêu độc giả. Theo tài liệu: "Chuyển đổi số thông qua dữ liệu" do Deloitte và Google News Initiative công bố, việc cá nhân hóa này giúp các cơ quan báo chí xây dựng kế hoạch nội dung tốt hơn, nâng cao trải nghiệm người dùng, tăng mức độ tương tác và củng cố lòng trung thành với thương hiệu của tờ báo...

Phân tích dữ liệu lớn còn "trao quyền" cho các cơ quan báo chí, có thể xác định các xu hướng, chủ đề và định dạng mới, có nhiều khả năng thu hút sự quan tâm của khán giả nhất. Bằng cách sử dụng kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI), việc phân tích lượng dữ liệu khổng lồ, chẳng hạn như các cuộc thảo luận trên mạng xã hội, xu hướng tìm kiếm và phản hồi của người dùng… các cơ quan báo chí có thể điều chỉnh chiến lược nội dung cho phù hợp. Cách tiếp cận dựa trên dữ liệu này bảo đảm cho nhà báo có thể tạo ra nội dung có liên quan, hấp dẫn và hướng tới tối ưu hóa nhu cầu của công chúng.

Trong báo cáo nghiên cứu của Ủy ban Báo chí Catalan với tiêu đề: "Thuật toán trong tòa soạn: Thách thức và khuyến nghị cho AI với các giá trị đạo đức nghề báo" đưa ra kết quả điều tra cho thấy các cơ quan báo chí ứng dụng AI xử lý dữ liệu trong hầu hết các khâu xuất bản tin, bài của mình, từ xác định nội dung, góc độ tiếp cận, nhận diện hình ảnh, lựa chọn tiêu đề, sản xuất nội dung tự động.

Nguồn: Tài liệu hướng dẫn cho các cơ quan báo chí thúc đẩy giá trị dữ liệu của Deloitte và Google News Initiative

Tăng cường các chiến lược tạo nguồn thu

Có thể khẳng định dữ liệu lớn cung cấp cho cơ quan báo chí các công cụ phân tích toàn diện, đầy đủ để theo dõi và đo lường hiệu suất của các dữ liệu kỹ thuật số. Bằng cách phân tích các số liệu như lượt xem trang, tỉ lệ nhấp và mức độ tương tác trên mạng xã hội, cơ quan báo chí có thể tối ưu hóa chiến lược phân phối nội dung. Những thông tin chi tiết này giúp cơ quan báo chí xác định các lĩnh vực cần cải thiện, tinh chỉnh chiến lược nội dung và tối đa hóa phạm vi tiếp cận cũng như tác động của các dịch vụ kỹ thuật số.

Các cơ quan báo chí cũng có thể tận dụng dữ liệu lớn để tăng cường các chiến lược kiếm tiền. Bằng cách phân tích dữ liệu đối tượng, cơ quan báo chí có thể xác định các luồng doanh thu tiềm năng; chẳng hạn như quảng cáo được nhắm tới đúng mục tiêu khách hàng, nội dung được phân phối tới đúng bạn đọc đang có nhu cầu. Phân tích dữ liệu lớn còn cho phép phân khúc đối tượng chính xác và nhắm mục tiêu quảng cáo chính xác, dẫn đến tỉ lệ chuyển đổi cao hơn, bạn đọc tăng cường đăng ký mua gói đọc tin hơn cũng như tăng doanh thu quảng cáo.

Vấn đề quan trọng được đặt ra là dù nhận ra được những lợi thế dữ liệu và dữ liệu lớn có thể mang lại nhưng không phải mọi cơ quan báo chí đều xây dựng được chiến lược phù hợp, cũng như triển khai các hoạt động xây dựng và khai thác cơ sở dữ liệu thành công.

Nguồn: Nghiên cứu về thuật toán trong tòa soạn của Ủy ban Báo chí Catalan

Vì thế, để xây dựng cơ sở dữ liệu, các cơ quan báo chí cần thực hiện và đầu tư vào một số công việc trọng tâm. Trong đó cần thiết lập cơ chế, đổi mới tư duy và ứng dụng công nghệ trong việc thu thập dữ liệu một cách mạnh mẽ, nhằm thu thập thông tin liên quan từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm nền tảng truyền thông xã hội, công cụ phân tích trang web, hệ thống quản lý nội dung và hệ thống quản lý các tệp khách hàng. Dữ liệu này phải được tích hợp vào một kho lưu trữ tập trung, bảo đảm mọi cá nhân, từ lãnh đạo cơ quan báo chí tới các phóng viên, kỹ thuật viên... đều có thể dễ dàng truy cập và sử dụng được.

Các lãnh đạo cơ quan báo chí cần xác định và đầu tư vào cơ sở hạ tầng lưu trữ dữ liệu an toàn và công cụ đủ mạnh để xử lý khối lượng thông tin khổng lồ. Các giải pháp dựa trên đám mây mang đến sự linh hoạt, tiết kiệm chi phí và khả năng mở rộng dung lượng lưu trữ khi cần. Thực tiễn quản lý dữ liệu hiệu quả, bao gồm làm sạch dữ liệu, tiêu chuẩn hóa và kiểm soát chất lượng, là rất quan trọng để duy trì bộ dữ liệu chính xác và đáng tin cậy.

Bên cạnh đó, cần đầu tư, ứng dụng các công cụ và công nghệ phân tích nâng cao, AI, chẳng hạn như thuật toán học máy và nền tảng trực quan hóa dữ liệu. Nhiều cơ quan báo chí ở nước ta hiện nay đã ứng dụng công cụ và công nghệ trong việc sản xuất đồ họa thông tin, video, tin bài và phát hành tự động đến công chúng mục tiêu, từ đó tối ưu hóa bạn đọc, bảo đảm nâng cao chất lương nội dung và phát hành.

Có thể nói, quá trình chuyển đổi số của các cơ quan báo chí, dữ liệu lớn đóng vai trò then chốt, là hạt nhân trong việc định hình các chiến lược sáng tạo nội dung, thu hút khán giả và tạo doanh thu. Bằng cách khai thác sức mạnh của phân tích dữ liệu lớn, các cơ quan báo chí có thể thu được thông tin chi tiết có giá trị về bạn đọc, từ đó phân khúc bạn đọc, tối ưu hóa phân phối nội dung và tăng cường nỗ lực cải thiện vấn đề kinh tế báo chí cho chính cơ quan báo chí đó.