Giấc mơ "thành phố kênh rạch"

TP HCM được thiên nhiên ban tặng cho hệ thống sông, kênh, rạch chằng chịt nối nhau tạo nên nét đặc trưng mà không TP nào trong nước có được. Kênh rạch từng được cư dân xem là "mặt tiền" của Sài Gòn xưa, là huyết mạch tạo ra một đô thị thời sơ khai. Trong quá trình phát triển, TP HCM vẫn phải nương vào hệ thống kênh, rạch.

Khi dòng sông, dòng kênh, mặt nước giữ vai trò như một con đường, một hướng mở thì nó gắn liền với cuộc sống, với các hoạt động giao thương, sinh hoạt và mang cả yếu tố tinh thần, tâm linh. Ngược lại, khi người ta quay mặt tiền vào đường phố và quay lưng với sông, kênh, rạch rồi đối xử tồi tệ với nó thì dòng kênh, rạch sẽ chết. Kênh, rạch TP HCM đã và đang bị ô nhiễm trầm trọng, ai cũng thấy nhưng gần như bất lực.

Ngoài chức năng tiêu thoát nước, hệ thống kênh, rạch ở TP HCM còn có vai trò là nền tảng phát triển giao thông thủy, du lịch đường sông và xây dựng hình ảnh đô thị. Các nhà nghiên cứu cho rằng không chỉ là vấn đề quy hoạch, giao thông mà nó chứa đựng một tinh thần lớn hơn, là cả một nền văn hóa sông nước TP HCM.

Thời gian qua, TP HCM đã tập trung thực hiện cải tạo, chỉnh trang nhiều tuyến kênh, rạch và phát huy được hiệu quả nhưng chỉ mới dừng lại ở đó. Theo Sở Xây dựng TP HCM, thời gian tới, TP vẫn sẽ tiếp tục triển khai thực hiện cải tạo, chỉnh trang thêm một số tuyến kênh, rạch chính trên địa bàn. Tuy nhiên, công tác này cũng gặp một số khó khăn như nguồn nhân lực của TP và việc kêu gọi tham gia đầu tư từ các nguồn nhân lực xã hội còn hạn chế.

UBND TP HCM đã ban hành Quyết định số 539/QĐ-UBND ngày 17-2-2021, phê duyệt Đề án Quản lý đất đai và phương hướng sử dụng đất đai hiệu quả trên địa bàn TP. Theo đó, TP sẽ thu hồi đất rộng hơn diện tích dự án và thực hiện tái định cư tại chỗ cho tất cả người bị thu hồi đất. Nếu áp dụng đề án này, TP sẽ nhanh chóng giải tỏa tình trạng lấn chiếm kênh, rạch; quy hoạch lại hạ tầng và phần đất dôi dư được bán đấu giá để tạo nguồn thu cho dự án. Phố thị được quy hoạch hiện đại rồi sẽ sớm mọc lên dọc theo hai bờ kênh rạch, giấc mơ "thành phố kênh rạch" như Venice cũng sẽ sớm được hiện thực hóa.