GS-TS - Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Thiện Thành: Trọn đời vì sự nghiệp cứu người

70 năm trước, một bác sĩ (BS) trẻ đã âm thầm tìm hiểu về "phương pháp Filatov" ngay trong những ngày bị địch giam cầm. Để rồi sau đó, một thành tựu y học đã được tạo nên giữa chiến trường Tây Nam Bộ, cứu sống hàng vạn quân dân. Ông được người dân địa phương trìu mến gọi bằng biệt danh "bác sĩ Filatov". Đó là cố GS-TS-BS, Đại tá, Thầy thuốc Nhân dân, Anh hùng lao động Nguyễn Thiện Thành, người được các thế hệ y - BS Bệnh viện (BV) Thống Nhất (TP HCM) vinh danh trong lễ kỷ niệm nhân 100 năm ngày sinh của ông (30.9.1919 - 30.9.2019), diễn ra sáng 5-10.

Từ chối học bổng du học

GS-TS Nguyễn Thiện Nhân thay mặt gia đình tiếp đón đại biểu tham dự lễ kỷ niệm

GS-TS Nguyễn Thiện Nhân thay mặt gia đình tiếp đón đại biểu tham dự lễ kỷ niệmKhi đang là học sinh xuất sắc của Trường Petrus Ký (nay là Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, TP HCM), ông từ chối học bổng du học Pháp để chọn Đại học Y khoa Hà Nội, bắt đầu sự nghiệp một đời tận tụy vì màu blouse trắng. Ra trường, dù có những thành công bước đầu trong sự nghiệp, BS Nguyễn Thiện Thành vẫn tình nguyện gia nhập Chi hội Nam tiến Vì Dân, trở về miền Nam làm BS quân y.

Năm 1950, ông bị địch giam cầm ở khám Virgle khi đang là Trưởng Phòng Quân y Phân liên khu miền Tây Nam Bộ. Ở trong tù, thông qua cuốn tạp chí y học mà một người lính canh Pháp là sinh viên ngành y mua giúp, ông tiếp cận phương pháp chữa bệnh do GS N.P.Filatov (người Anh, sống tại Nga) phát minh.

Năm 1951, được tự do trong đợt trao trả tù binh, ông bắt tay vào thí nghiệm phương pháp này. Trong nghiên cứu gốc, tác giả đưa ra nguyên lý: Khi một tế bào bị cắt lìa khỏi cơ thể và đặt vào một môi trường kìm hãm sự sống, ví dụ làm lạnh 0-4 độ C, tế bào sẽ đấu tranh với nghịch cảnh để tồn tại và tiết ra biostimulines, giúp cơ thể chiến đấu với bệnh tật.

Trong điều kiện gian khổ và thiếu thốn của thời chiến, BS Nguyễn Thiện Thành đã thực hiện công trình của riêng mình bằng bánh nhau của các sản phụ và một chiếc tủ lạnh chạy bằng dầu hôi. Thử nghiệm lâm sàng trên hơn 3.000 trường hợp là thương bệnh binh, người dân miền Nam đã chứng minh sự kỳ diệu của "phương thuốc nhau thai Filatov" - một liệu pháp miễn dịch đột phá: Làm lành vết mổ, chống sẹo, trị chàm eczema, giảm triệu chứng viêm khớp, tăng cường sức đề kháng, giảm tỉ lệ tử vong cho thương binh... Kết hợp nhiều phương pháp điều trị khác, "phương thuốc nhau thai Filatov" còn được ứng dụng trong điều trị suy dinh dưỡng sau sốt rét và các phác đồ điều trị sốt rét hiệu quả hơn, đặc biệt là nghiên cứu về sốt rét ác tính thể đái ra huyết sắc tố giúp giảm 50% tỉ lệ tử vong so với y văn.

Dấu son thứ hai trong đời GS-TS-BS Nguyễn Thiện Thành chính là những viên gạch đầu tiên đặt nền móng cho nền Lão khoa Việt Nam - chuyên ngành giúp người cao tuổi được chăm sóc y tế toàn diện hơn, tăng tuổi thọ một cách bền vững. Từ năm 1972, ông đã đi nhiều nước để học tập về ngành Tích tuổi học, sau đó về thành lập bộ môn Tích tuổi học tại Trường Đại học Y Dược TP HCM, Trung tâm Tích tuổi học TP HCM...

Vị giáo sư đầu ngành lão khoa này cũng chính là giám đốc đầu tiên của BV Thống Nhất - một đơn vị có chuyên ngành mũi nhọn chính là lão khoa. Ông nhận cương vị này từ năm 1975, khi chính quyền cách mạng vừa tiếp quản BV và tiếp tục cống hiến, xây dựng BV Thống Nhất cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1989.

Đó chỉ là một phần trong vô số thành tựu y học của GS-TS-BS Nguyễn Thiện Thành, người dành trọn cuộc đời vì sự nghiệp cứu người và nâng tầm vóc nền y học nước nhà.

GS-TS - Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Thiện Thành và phu nhân Ảnh: TƯ LIỆU

"Bốn lần lựa chọn"

GS-TS-BS Nguyễn Đức Công, nguyên Giám đốc BV Thống Nhất, Chủ tịch Hội đồng Chuyên môn Ban Bảo vệ - Chăm sóc sức khỏe cán bộ trung ương khu vực phía Nam, nhớ lại: "Thầy viết ít nhất 35 cuốn sách. Khi tôi thu thập tài liệu còn lưu trữ trong BV Thống Nhất, có những quyển giáo khoa y học viết tay, chữ rất đẹp, được thầy dùng để giảng dạy khi còn chiến đấu trong rừng. Với ngành lão khoa, không phải sau này thầy mới nghĩ đến, mà từ những năm chinh chiến thầy đã nói rồi".

BS Nguyễn Văn Thành, người thư ký gắn bó lâu năm với BS Nguyễn Thiện Thành, hồi tưởng: "Anh rất nghiêm nghị nên ai lần đầu gặp thì rất sợ. Nhưng được gần gũi và làm việc với anh rồi, học ở anh và hiểu biết anh thêm được nhiều, mới biết anh thẳng thắn, nhiều tình cảm, hết sức dìu dắt mọi người. Anh đã 10 lần hiến máu cho các bệnh nhân sốt rét ác tính thể đái ra huyết sắc tố".

GS-TS Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP HCM - con trai GS-TS-BS Nguyễn Thiện Thành - kể về "bốn lần lựa chọn" trong đời cha mình. Một là, lựa chọn ở lại Việt Nam học ngành y, từ chối học bổng du học Pháp. Hai là, vào miền Nam khói lửa làm BS quân y khi đã được bầu làm Ủy viên Ủy ban Kháng chiến tại BV Bạch Mai sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công và có nhiều thành tích trong sự nghiệp. Ba là, năm 1960, sau khi bảo vệ xuất sắc luận án phó tiến sĩ tại Liên Xô, từ chối lời mời của nước bạn để về phục vụ quê hương với câu nói nổi tiếng: "Đời tôi còn một luận án lớn, đó là sức khỏe thương bệnh binh, đồng bào, đồng chí ở miền Nam ruột thịt còn chìm trong khói lửa chiến tranh". Bốn là, từ chối cương vị Thứ trưởng Bộ Y tế, ở lại làm Giám đốc BV Thống Nhất, tiếp tục sự nghiệp nghiên cứu y học, chữa bệnh cứu người.

"Chúng tôi cũng chưa biết hết về ông, vì ông ít nói về mình. Có lần xem phim về Cách mạng Tháng Tám, chiếu đoàn người đi quanh khán đài ở Quảng trường Ba Đình, nơi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập, ba nói lúc đó ba cũng đang đứng ở dưới, nhưng không nói ở đấy để làm gì. Ông cũng không nói với tôi rằng đã gặp Bác và được Bác khen" - Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân kể; đồng thời bày tỏ sự biết ơn các vị anh hùng cách mạng cùng thời; các đồng đội, đồng nghiệp, lãnh đạo Đảng và nhà nước đã giúp cha ông trong sự nghiệp y học; những người đã cưu mang ông thời thơ ấu khi cha mẹ vào Nam chiến đấu. Ông cũng cảm ơn tập thể thầy thuốc ở BV Thống Nhất qua các thời kỳ đã đồng hành, giúp đỡ cha mình.

Trong ký ức của Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Thiện Nhân, cha ông đã trải qua nhiều lần bệnh tật, thậm chí phải cắt chỉ còn 1/4 dạ dày nhưng đã siêng năng luyện tập để giữ sức chiến đấu, lao động và học tập không ngừng. Người con trai của cố BS Nguyễn Thiện Thành xúc động nói với anh linh người cha đáng kính: "Chúng con xin hứa sẽ sống xứng đáng với ba, chăm sóc má, góp phần gìn giữ truyền thống gia đình".

Lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh GS-TS-BS, Đại tá, Thầy thuốc Nhân dân, Anh hùng lao động Nguyễn Thiện Thành có sự tham dự của nhiều lãnh đạo Đảng, nhà nước, Bộ Quốc phòng, Bộ Y tế, Thành ủy - HĐND - UBND TP HCM và tỉnh Trà Vinh cùng lãnh đạo các sở, ngành.