Mang tiếng xấu vì chậm trả nợ nước ngoài

Liên quan đến vấn đề này, ngày 18-12, Moody’s (tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody’s Investors Service) thông báo hạ triển vọng Việt Nam xuống tiêu cực vì cho rằng việc Chính phủ chậm trả nghĩa vụ nợ gián tiếp là sự yếu kém về thể chế, quản trị hơn là sự yếu kém về tài chính, bao gồm vấn đề về các thủ tục hành chính phức tạp cản trở việc thanh toán kịp thời và thuận tiện. Thông báo này của Moody’s có thể ảnh hưởng trực tiếp đến xếp hạng tín nhiệm của 18 ngân hàng tại Việt Nam.

Vì lý do này, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác, cho biết ngày 21-6, Ngân hàng Thế giới (WB) đã có thư gửi Bộ trưởng Bộ Tài chính đề xuất 3 phương án trả nợ nhanh nguồn vốn vay IDA (Hiệp hội Phát triển quốc tế thuộc WB). Đến 26-9, WB có lá thư thứ 2, đề nghị Bộ Tài chính thông báo cho WB biết trước ngày 30-11 về phương án trả nợ nhanh mà Việt Nam lựa chọn. Tuy nhiên, Bộ Tài chính xử lý việc này rất chậm, tới ngày 5-12 mới có văn bản trình Thủ tướng nhưng văn bản này chưa được lấy ý kiến các cơ quan liên quan và cũng không kiến nghị thời hạn phía Việt Nam trả lời WB về phương án trả nợ nhanh. Ngày 10-12, phía WB tiếp tục điện cho Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ và nhắn tin cho Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam về việc yêu cầu phía Việt Nam trả lời cho WB về phương án trả nợ nhanh trong ngày 11-12.

Nêu ra các nguyên nhân chậm thanh toán, trả nợ nước ngoài liên quan đến trách nhiệm của các cơ quan trong việc bố trí cân đối vốn và sự phối hợp của các bộ khi lấy ý kiến đã không trả lời không đúng hạn, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nói: "Người đứng đầu Chính phủ rất không hài lòng".

Nhấn mạnh "chúng ta có tiền, nhưng đến hạn trả trong kế hoạch lại không thanh toán", Bộ trưởng Mai Tiến Dũng yêu cầu các bộ làm rõ trách nhiệm của mình, không đùn đẩy, đổ lỗi cho nhau. Ông cũng đề nghị Bộ Tài chính truy cứu trách nhiệm của cá nhân cụ thể khi "om" văn bản tới hơn 5 tháng. "Ai giữ, giữ làm gì? Nếu không làm rõ trách nhiệm, cứ đổ vấy cho người khác là không được!" - Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nói.

Cũng tại buổi làm việc, đại diện các bộ thừa nhận trách nhiệm của mình trong công tác phối hợp chưa tốt. Trong đó, đại diện Bộ GTVT giải trình nguyên nhân là do vốn ngân sách nhà nước bố trí cho bộ rất khó khăn. Trong giai đoạn 2016-2018, bộ đã có 8 văn bản trình Thủ tướng, gửi Bộ Tài chính, KH-ĐT để bố trí cho các dự án BT (xây dựng - chuyển giao), song theo thứ tự ưu tiên bố trí vốn và nguồn vốn khó khăn nên dự án BT giai đoạn 2016-2020 chưa được bố trí vốn ngân sách để trả nợ theo kế hoạch. Do vậy, Thủ tướng đã quyết định sử dụng Quỹ Tích lũy trả nợ để trả nợ 4 đợt cho dự án La Sơn - Túy Loan, tổng số 104 triệu USD, còn thiếu khoảng 500 triệu USD để hoàn thành dự án. Dự án Quốc lộ 20 đã trả 2 đợt, tổng số 31 triệu USD, còn thiếu hơn 100 triệu để hoàn thành dự án. Do trả chậm nên hai dự án này đều phát sinh và phải trả lãi phạt.

Đối với dự án đầu tư mở rộng đoạn tránh ngập thủy điện Hồi Xuân, các Bộ Tài chính, GTVT, KH-ĐT cũng chưa bố trí vốn kịp thời để thực hiện; phối hợp không tốt trong việc bố trí nguồn trả nợ thay các dự án được Chính phủ bảo lãnh, làm chậm thanh toán nợ đến hạn, dẫn đến Moody’s xem xét hạ bậc hệ số tín nhiệm của Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Vũ Đại Thắng cũng nhận trách nhiệm của bộ này trong việc chậm thanh toán 3 dự án trên, đồng thời đề nghị các bộ, cơ quan phải xem lại cơ chế phối hợp, tránh trường hợp đáng tiếc tương tự xảy ra.