Mỗi năm chi gần 4 tỉ USD cho bia

Sáng 9-11, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã trình Quốc hội (QH) dự án Luật Phòng chống tác hại của rượu, bia.

Rất sẵn, dễ tiếp cận

Theo đánh giá của Chính phủ, tình hình sử dụng rượu, bia ở Việt Nam đang ở mức cao và xu hướng gia tăng nhanh nên cần được kiểm soát để giảm mức tiêu thụ. Cụ thể, năm 2017, cả nước tiêu thụ khoảng 305 triệu lít rượu và gần 4,1 tỉ lít bia; bình quân mỗi người dân tiêu thụ khoảng 42 lít bia. Việt Nam là nước tiêu thụ bia cao nhất Đông Nam Á và thứ 3 châu Á, sau Nhật Bản, Trung Quốc.

Dẫn thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, Bộ trưởng Bộ Y tế nói phí tổn kinh tế do rượu, bia chiếm từ 1,3%-3,3% GDP của mỗi quốc gia, trong đó chi phí gián tiếp thường nhiều gấp 2 lần so chi phí trực tiếp. Tại Việt Nam, nếu phí tổn kinh tế do rượu, bia ở mức thấp nhất của thế giới (1,3% GDP) thì thiệt hại ước tính khoảng 65.000 tỉ đồng và rượu, bia cũng là một trong 3 nguyên nhân hàng đầu làm gia tăng tỉ lệ tai nạn giao thông ở nam giới trong độ tuổi từ 15-49...

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến phát biểu tại kỳ họp Quốc hội Ảnh: Đình Nam

Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng rượu, bia ở Việt Nam rất sẵn và dễ tiếp cận; chưa bị hạn chế thời gian bán và số lượng bán để uống tại chỗ chưa bị hạn chế. Hoạt động quảng cáo, khuyến mãi, tài trợ bia vẫn chưa được kiểm soát bằng các quy định của pháp luật, diễn ra phổ biến, tần suất cao, chưa có biện pháp đối với trẻ em, thanh thiếu niên.

Vì những lẽ trên, dự thảo quy định cấm quảng cáo rượu, bia từ 15 độ trở lên dưới mọi hình thức; cấm ép buộc người dưới 18 tuổi sử dụng rượu, bia và cấm cung cấp thông tin không chính xác, sai sự thật về tác dụng của rượu, bia đối với sức khỏe; cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong giờ làm việc, giờ nghỉ giữa ca không được sử dụng đồ uống có cồn; các địa điểm không được bán rượu, bia gồm: cơ sở y tế, giáo dục, nơi vui chơi, giải trí dành cho người dưới 18 tuổi; không được bán rượu, bia trên mạng internet hay người dưới 18 tuổi và máy bán hàng tự động.

Tăng thuế?

Thẩm tra dự án, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của QH cơ bản nhất trí với tờ trình về sự cần thiết ban hành luật này và nhấn mạnh sự cần thiết thể chế hóa quan điểm chỉ đạo nhất quán của Đảng về "phòng bệnh hơn chữa bệnh"; đồng tình với chính sách "tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình để giảm mức tiêu thụ rượu, bia" nhưng đề nghị quy định cụ thể, minh bạch nguyên tắc của lộ trình tăng thuế ngay trong luật.

Về kiểm soát quảng cáo rượu, bia, hiện có 2 loại ý kiến. Loại thứ nhất, nhất trí quy định kiểm soát chặt chẽ việc quảng cáo như dự thảo để hạn chế khả năng tiếp cận và tính sẵn có của rượu, bia; loại thứ hai, cho rằng quy định kiểm soát chặt chẽ quảng cáo rượu, bia sẽ ảnh hưởng nguồn thu ngân sách và quyền được tiếp cận thông tin về rượu, bia.

Tuy nhiên, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của QH nhất trí với loại ý kiến thứ nhất và thấy rằng những tác động bất lợi đến thu ngân sách không so sánh được với chi phí mà ngân sách và người dân phải bỏ ra cho việc điều trị bệnh, xử lý những vấn đề xã hội liên quan rượu, bia.

Đây là lần đầu tiên dự án Luật Phòng chống tác hại của rượu, bia được trình QH. Tại kỳ họp này, các đại biểu sẽ tiếp tục cho ý kiến vào dự thảo trong 2 ngày 12 và 20-11.