Nhớ lọn tré bên đường

Tré được làm cùng với nem chả Huế, nhiều nhất là ở các hộ gia đình trên đường Huỳnh Thúc Kháng ven sông Đông Ba. Hình như người làm ra món tré chỉ để nhắm rượu, chứ trong mâm cao cỗ đầy khi nào cũng có nem có chả mà không thấy tré.

Cũng như nem, tré là món ăn được làm từ thịt, có hình dáng tương tự nem chua nhưng lại khác hoàn toàn ở khâu chế biến. Nem chua dùng thịt bì, tai và dùng thính gạo để lên men từ thịt sống. Đối với tré, phần da và thịt đầu đều phải được luộc chín.

Tôi cứ mường tượng rằng có lẽ món tré được người xưa sáng tạo nên sau khi đã làm xong nem chả nhưng vẫn còn sót lại vài miếng thịt đầu, da và gia vị hành, tỏi, ớt... Vậy là người ta gom những thứ còn sót lại này làm nên một món mới, đó là tré. Tất nhiên, tré được nâng cấp dần qua thời gian và khẩu vị của con người nữa, trong đó có lẽ vị riềng thơm nồng là chủ đạo.

Tré Huế. (Ảnh tư liệu)

Tré đạt chuẩn phải có độ giòn sần sật vì nguyên liệu chính là tai và mũi heo. Vị béo từ mè rang; mùi thơm của thính, tỏi, riềng cùng vị cay nồng của ớt tạo nên hương vị rất đặc trưng của tré. Người Huế cho rằng tré phải ăn thật cay mới ngon. Khi đó, mùi vị của tỏi, ớt, riềng sẽ át đi mùi tanh của thịt, cộng thêm mùi thính được rang thơm tạo nên hương vị rất riêng của tré.

Những lọn tré bình dân nho nhỏ được bao bọc bởi nhiều lớp lá chuối xanh, lót thêm lớp lá ổi được bán ở chợ hay quán nhậu cóc. Nhiều quán tạp hóa nhỏ, hiệu thuốc bắc trên phố cũng treo lủng lẳng mấy lọn tré.

Cái hay của món tré là nhiều vị mà vị nào cũng thấm. Vì thế, lột lọn tré ra giữa dĩa cùng mấy củ tỏi, lấy cái nỉa xóc từng miếng nhỏ là đủ đưa cay. Tré đồng hành cùng người lao động nghèo thành thị, sau một cuốc xe, sau buổi phụ hồ, ngồi làm cốc rượu lọn tré chống mỏi trước khi về nhà ăn cơm tối. Nhiều chàng sinh viên xa nhà, chiều cuối tuần muốn hàn huyên tâm sự nhưng túi đã cạn tiền cũng chọn một quán cóc làm vài cốc bia với mấy lọn tré. Những người đứng tuổi thích độc ẩm, chỉ cần ra quán ven đường kêu xị rượu hoặc chai bia lạnh với 2 lọn tré là đủ ngẫm ngợi bao điều được mất...

Nhắc đến tré là nhớ quán Lương Huyết Tửu ở đường Đống Đa một thời nức tiếng xứ Huế. Ở đó, khách quen là các giáo sư dạy đại học, nhà nghiên cứu hay giới văn nghệ sĩ, báo chí... Chỉ vài lọn tré đưa cay thôi mà họ nói đủ thứ chuyện trên đời.