Quyết liệt gỡ "thẻ vàng" IUU

"Thẻ vàng" IUU (chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định) đã gây không ít khó khăn cho nghề cá Việt Nam.

Trong 2 năm qua, lượng hải sản xuất khẩu sang thị trường châu Âu giảm mạnh so với trước. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho biết từ tháng 10-2017 - thời điểm bị Ủy ban châu Âu (EC) áp thẻ vàng IUU - đến nay, kim ngạch xuất khẩu hải sản của Việt Nam sang thị trường châu Âu giảm 6,5% trong năm 2018 (còn gần 390 triệu USD) và tiếp tục chững lại trong năm 2019. Đáng chú ý, từ chỗ đứng thứ 2 trong các thị trường nhập khẩu hải sản lớn nhất của Việt Nam, nay châu Âu đã xuống vị trí thứ 5.

Tháng 11-2019, sau khi đi kiểm tra việc thực thi các khuyến nghị về chống khai thác IUU, đoàn thanh tra của Tổng vụ Các vấn đề về biển và thủy sản của EC (gọi tắt là đoàn thanh tra EC) đã có những đánh giá khá tích cực về cam kết và nỗ lực rất lớn của Việt Nam trong việc chống khai thác IUU, triển khai các khuyến nghị của EC. Tuy nhiên, EC chưa gỡ bỏ "thẻ vàng" đối với ngành đánh bắt, chế biến, xuất khẩu hải sản Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Nguyễn Xuân Cường cho biết có 9 nhóm khuyến nghị mà EC dành cho Việt Nam và yêu cầu tập trung vào việc thay đổi, hoàn thiện cả về thể chế, công cụ, cách kiểm soát. Việc khắc phục các khuyến nghị của EC đã đạt nhiều chuyển biến quan trọng. Điển hình như đã kiểm soát lỗi lớn nhất là vi phạm khai thác bất hợp pháp ngoài hải phận. Hiện nay, tại vùng quốc đảo Thái Bình Dương đã không còn trường hợp nào vi phạm.

Đoàn công tác của Chính phủ khảo sát tại một cảng cá ở tỉnh Kiên Giang. Ảnh: NHẬT BẮC

Bên cạnh đó, công tác theo dõi, kiểm soát, kê khai tàu cá tổng thể đã có bước tiến nhất định. Hệ thống giám sát tàu cá tại trung ương đặt ở Tổng cục Thủy sản đã được triển khai và vận hành thí điểm từ tháng 5-2019, bảo đảm quy mô giám sát được 31.541 tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên. Từ tháng 9-2019, các địa phương ven biển, các cơ quan chức năng liên quan có thể truy cập hệ thống giám sát tàu cá để khai thác thông tin hoạt động tàu cá phục vụ quản lý và truy xuất nguồn gốc hải sản từ khai thác.

Đoàn thanh tra EC đánh giá Việt Nam cũng đã cải thiện đáng kể trong theo dõi, kiểm soát, giám sát tàu cá so với lần kiểm tra trước; rất nỗ lực lắp đặt thiết bị giám sát tàu cá; đưa ra quy định và thực hiện đánh dấu tàu cá theo khuyến nghị của EC để kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển; thông qua ban hành Quyết định giao hạn ngạch giấy phép khai thác hải sản xa bờ cho 28 tỉnh ven biển, thể hiện nỗ lực trong công tác quản lý cường lực khai thác...

Ông Nguyễn Quang Hùng - Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Thủy sản - cho biết trong 6 tháng tới, đoàn thanh tra EC sẽ tiếp tục kiểm tra tình hình triển khai các khuyến nghị và Việt Nam sẽ phải nộp báo cáo tiến độ toàn diện về kết quả triển khai các nội dung theo báo cáo giám sát trước ngày 15-5. Hiện vẫn còn 8 tỉnh có vi phạm những vấn đề EC khuyến cáo. Bộ NN-PTNT, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng sẽ cùng nhau làm việc với 8 địa phương này để chấm dứt ngay vi phạm, tiến tới gỡ "thẻ vàng" cho thủy sản Việt Nam trước châu Âu.

Tại cuộc họp lần thứ 3 Ban Chỉ đạo quốc gia về khai thác hải sản bất hợp pháp vừa diễn ra mới đây, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã giao Bộ NN-PTNT chủ trì, nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các khuyến nghị của đoàn thanh tra EC. Đồng thời, phối hợp các bộ - ban - ngành, UBND các tỉnh - thành ven biển đẩy nhanh tiến độ thực hiện có hiệu quả các giải pháp chống IUU. Đặc biệt, tham mưu sửa đổi, bổ sung khung pháp lý, bảo đảm phù hợp với khuyến nghị của đoàn thanh tra EC và tình hình thực tiễn của Việt Nam.